Đề thi thử Ngữ văn Bộ Giáo Dục lần 1 năm 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
KỲ THI TỐT NGHIỆP THPT NĂM 2023 ĐỀ THI THAM KHẢO Bài thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề MỤC TIÊU:
✔ Kiểm tra mức độ kiến thức của học sinh cụ thể:
+ Kiến thức tiếng việt, làm văn
+ Kiến thức văn học: Tác giả, tác phẩm.
+ Kiến thức đời sống.
✔ Rèn luyện các kỹ năng cơ bản:
+ Kỹ năng đọc hiểu
+ Kỹ năng tạo lập văn bản (đoạn văn nghị luận xã hội, bài văn nghị luận văn học) I. ĐỌC HIỂU
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
chính mẹ đẻ anh hùng và truyền thuyết
dân tộc tôi khi đứng dậy làm người
từ túp lều lợp lá lợp tranh
là đứng theo dáng mẹ
cắt cuống nhau bằng lưỡi liềm
“đòn gánh tre chín dạn hai vai”
bàn chân thô quanh năm bùn lấm
mùa hạ giớ Lào quăng quật
chưa một lần ướm qua sử sách
mùa đông sắt se gió bấc
tập con bước vịn vào ca dao tục ngữ
dân tộc tôi khi đứng dậy làm người
dù uống nước đâu lòng vẫn nhớ nguồn
mồ hôi vã một trời sao trên đất
thương từ cái kiến con ong
trời sao lặn hóa thành muôn mạch nước
tím ruột bầm gan thù bọn ác.
chảy ầm ầm chảy dọc thời gian.
(Trích Những người đi tới biển, Thanh Thảo, NXB Quân đội Nhân dân, 2004, tr.53-54)
Câu 1: (NB) Xác định thể thơ của đoạn trích
Câu 2: (TH) Chỉ ra những từ ngữ diễn tả đời sống nghèo khó, vất vả của người mẹ trong đoạn thơ:
chính mẹ đẻ anh hùng và truyền thuyết
từ túp lều lợp lá lợp tranh
cắt cuống nhau bằng lưỡi liềm
bàn chân thô quanh năm bùn lấm Trang 1


chưa một lần ướm qua sử sách
Câu 3: (TH) Nêu nội dung của hai dòng thơ:
tập con bước vịn vào ca dao tục ngữ
dù uống nước đâu lòng vẫn nhớ nguồn 1
Câu 4: (VD) Nhận xét về hình ảnh dân tộc Việt Nam được thể hiện trong đoạn trích. II. LÀM VĂN
Câu 1: (VDC) Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ)
trình bày suy nghĩ của anh/chị về sức mạnh của tinh thần vượt khó trong cuộc sống. Câu 2: (VDC)
Trong Việt Bắc, nhà thơ Tố Hữu viết:
Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi,
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng,
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng,
Nhớ cô em gái hái măng một mình.
Rừng thu trăng rọi hòa bình,
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.
(Việt Bắc - Tố Hữu, sách Ngữ văn 12, Tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017, trang 111)
Anh/chị hãy phân tích đoạn trích trên; từ đó, nhận xét về lẽ sống ân nghĩa được thể hiện trong đoạn trích. 2 Trang 2


HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT I. ĐỌC HIỂU Câu 1
Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về thể thơ. Cách giải: Thể thơ tự do. Câu 2
Phương pháp: Đọc, tìm ý. Cách giải:
Từ ngữ diễn tả đời sống nghèo khó của mẹ: túp lều, lợp lá lợp tranh, lưỡi liềm, bàn chân thô, bùn lấm. Câu 3
Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. Cách giải:
Nội dung: Câu thơ như một lời nhắc nhở thế hệ sau phải biết giữ gìn truyền thống của dân tộc,
biết ghi nhớ và biết ơn giá trị của dân tộc mình. Câu 4
Phương pháp: Phân tích, lý giải, tổng hợp. Cách giải:
Học sinh trình bày theo quan điểm cá nhân của mình, có lý giải. Gợi ý:
Nhận xét hình ảnh dân tộc Việt Nam:
- Con người Việt Nam phải sống trong muôn vàn khó khăn, vất vả.
- Nhưng ở họ vẫn ngời sáng phẩm chất, tinh thần tốt đẹp: lòng biết ơn, sự kiên cường, lòng yêu
nước, căm thù giặc sâu sắc. -… II. LÀM VĂN Câu 1
Phương pháp: Vận dụng kiến thức đã học về cách làm một đoạn nghị luận xã hội. Cách giải:
* Xác định vấn đề nghị luận: Sức mạnh của tinh thần vượt khó trong cuộc sống.
* Giới thiệu vấn đề nghị luận: Sức mạnh của tinh thần vượt khó trong cuộc sống. Trang 3


* Giải thích: Tinh thần vượt khó có thể hiểu là sẵn sàng đối mặt với khó khăn, thử thách trong
cuộc sống, không chùn bước khi gặp thất bại.
=> Những người có tinh thần vượt khó ắt sẽ vươn đến thành công. * Bàn luận
- Người có tinh thần vượt khó sẽ không dễ dàng buông xuôi khi gặp khó khăn. Họ sẽ tìm cách
giải quyết vấn đề, biến nguy thành cơ, biến khó khăn thành động lực.
- Ý nghĩa của tinh thần vượt khó trong cuộc sống:
+ Người có tinh thần vượt khó sẽ đạt được nhiều thành tựu trong cuộc sống.
+ Người có tinh thần vượt khó sẽ không dễ dàng bỏ qua các cơ hội.
+ Người có tinh thần vượt khó cũng sẽ là tấm gương sáng, truyền cảm hứng đến những người xung quanh.
- Chứng minh: HS lấy dẫn chứng phù hợp.
- Phản đề: Bên cạnh những người không ngừng nỗ lực, cố gắng khi gặp khó khăn thì vẫn còn
nhiều người lười biếng, khi gặp khó khăn thì bùn bước, bỏ cuộc. Những người như vậy sẽ bỏ qua
nhiều cơ hội tốt đẹp và sẽ thất bại.
* Liên hệ và tổng kết vấn đề. Câu 2 Phương pháp:
- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).
- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học. Cách giải:
Yêu cầu hình thức:
- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản. - Bài viết
phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết;
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. Yêu cầu nội dung:
I. Giới thiệu chung
- Tố Hữu là lá cờ đầu của nền văn nghệ cách mạng Việt Nam hiện đại. Nội dung thơ Tố Hữu
hướng tới những sự kiện cách mạng của dân tộc trong thế kỉ XX.
- Bài thơ Việt Bắc ra đời sau kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi năm 1954; được coi là
một thi phẩm xuất sắc, tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu. Trang 4