Giáo án Bài 13 Lịch sử 10 Kết nối tri thức (2024): Đời sống vật chất và tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam

Ngày soạn: Ngày dạy:
CHỦ ĐỀ 7: CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM
BÀI 13: ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN CỦA CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM I. MỤC TIÊU
Thông qua bài học, giúp HS: 1. Về kiến thức
- Nêu được thành phần tộc người theo dân số; trình bày được khái niệm ngữ hệ và việc phân chia
các dân tộc người Việt Nam theo ngữ hệ
- Trình bày được nét chính về đời sống vật chất và tinh thần của các cộng đồng dân tộc Việt Nam. 2. Về năng lực
-Rèn luyện kĩ năng sưu tầm, khai thác các tư liệu trong học tập, giải thích, phân tích về các nội
dung liên quan đến bài học 3. Về phẩm chất
- Bồi dưỡng và phát triển các phẩm chất khách quan, trung thực, có ý thức gìn giữ, phát triển sự
bình đẳng và tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc.
- Có ý thức trân trọng, giữ gìn những bản sắc trong đời sống vật chất, tinh thần của các dân tộc
trên đất nước Việt Nam.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1.Giáo viên
- Giáo án: Biên soạn theo định hướng phát triển năng lực, phiếu học tập dành cho HS
- Danh mục các thành phần dân tộc Việt Nam theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019.
- Bản đồ phân bố các dân tộc ở Việt Nam.
- Các hình ảnh, các tư liệu lên quan đến bài học.
- Thiết bị dạy học tối thiểu theo quy định chung và một số tranh ảnh khác do GV sưu tầm và phóng to.
- Máy tính, máy chiếu ( nếu có). 2. Học sinh - SGK
- Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. Khởi động
a. Mục tiêu: Kích thích tư duy của học sinh trong bài học, tạo hứng thú, lôi cuốn, kích thích HS
muốn khám phá về đời sống tinh thần của dân tộc Việt Nam
b. Nội dung:GV chiếu các hình ảnh như SGK
c. Sản phẩm: Học sinh sẽ quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi
d. Tổ chức thực hiện: GV hỏi: Theo em những người trong bức ảnh thuộc một hay nhiều dân
tộc? dựa và đâu em biết điều đó? Tại sao họ lại cùng nhau tham gia vào sự kiện này?. Sau khi HS
trả lời xong, GV nhân xét và dẫn dắn vào bài: Trên đất nước Việt Nam từ xưa đến nay luôn có
nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sông. Đó là những dân tộc nào? Mỗi dân tộc có nét văn hoá
đặc trung nổi bật nào? Thì hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu qua chủ đề cuối cùng của chương trình lớp 10 với bài 13
2. Hình thành kiến thức mới
Hoạt động 1: Tìm hiểu về các dân tộc trên đất nước Việt Nam
a. Mục tiêu: HS biết được sự phân chia các dân tộc Việt Nam theo dân số, ngữ hệ thông qua
khai thác tư liệu cụ thể về dân tộc, dân số, ngữ hệ của các dân tộc Việt Nam.
b. Nội dung: Học sinh nghiên cứu SGK và thảo luận cặp đôi
c. sản phẩm: Thông qua phân tích dữ liệu, HS hiểu và giải thích được dân tộc và ngữ hệ trên đất nước Việt Nam d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động dạy- học
Dự kiến sản phẩm
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
1. Dân tộc trên đất nước Việt Nam
GV đặt câu hỏi: ? dân tộc là gì? Có bao nhiêu nhóm dân tộc?
a. Thành phần dân tộc theo dân số
?Ngữ hệ là gì? Có bao nhiêu ngữ hệ ở Việt Nam?
- Khái niệm dân tộc được hiểu
Bước 2 thực hiện nhiệm vụ
theo hai nghĩa: dân tộc- quốc
HS thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi
gia và dân tộc- tộc người
Bước 3 Báo cáo kết quả hoạt động
- Có 2 nhóm: dân tộc đa số và
thiểu số trong đó dân tộc đa số
-GV chỉ định HS trả lời các câu hỏi đưa ra
có 1 dân tộc- dân tộc Kinh, dân
Bước 4 đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
tộc thiểu số gồm 53 dân tộc
HS phân tích, nhận xét đánh giá những kết quả của học sinh
b. Thành phần dân tộc theo ngữ hệ
-GV nhận xét và trình bày chốt ý
- Khái niệm ngữ hệ: là nhóm
ngôn ngữ có cùng nguồn gốc,
những đặc điểu giống nhau về
ngữ pháp, hệ từ vựng, thanh

điệu, ngữ âm…
- Mỗi ngữ hệ có thể bao gồm
một hay nhiều nhóm ngôn ngữ khác nhau
- 54 dân tộc ở Việt Nam có 5
ngữ hệ: Nam Á, Thái-Ka đai, Mông- Dao, Nam Đảo, Hán- Tạng.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về đời sống vật chất của các dân tộc ở Việt Nam
a. Mục tiêu: - HS trình bày được nét cơ bản về hoạt đông kinh tế chính của các dân tộc ở Việt Nam
b. Nội dung: HS thảo luận làm bài tập để trình bày
c. sản phẩm: HS khái quát được tiến trình phát triển qua trục thời gian d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động dạy- học
Dự kiến sản phẩm
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ
2. Đời sống vật chất
GV hỏi: chia cả lớp thành 4 nhóm
a. Một số hoạt động kinh tế chính.
Nhóm 1: Tìm hiểu về sản xuất nông nghiệp. * Sản xuất nông nghiệp
Nhóm 2: Tìm hiểu về sản xuất thủ công nghiệp.
- Người Kinh: sản xuất nông
Nhóm 3: Tìm hiểu về ăn, mặc, ở.
nghiệp, đặc biệt canh tác lúa
Nhóm 4: Tìm hiểu đi lại, vận chuyển
nước là chủ yếu. Bên cạnh đó
còn trồng: ngô, khoai, cây củ
Bước 2 thực hiện nhiệm vụ
quả…. Chăn nuôi gia súc, gia
HS làm bài tập đã giao về nhà chuẩn bị bằng hình thức trình cầm, đánh bắt nuôi trồng thuỷ
chiếu Poitpower hoặc giấy A0 hải sản.
Bước 3 Báo cáo kết quả hoạt động
- Dân tộc thiểu số: canh tác
nương rẫy đa canh trên đất dốc,
-HS lên thuyết trình bài đã được giao
ruông bậc thang hay vùng thung
Bước 4 đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
lũng chân núi và khu vực ĐBSCL.
HS phân tích, nhận xét đánh giá những kết quả của học sinh * Thủ công nghiệp:
-GV nhận xét và trình bày chốt ý
- Người Kinh: làm nhiều nghề
thủ công truyền thống như:


gốm, dệt, đan, rè, mộc…. vừa
sử dụng vừa xuất khẩu.
- Dân tộc thiểu số: Phát triển đa
dạng nghề thủ công mang dấnu
ấn và bản sắc riêng: dệt, đan, rèn,… b. Ăn, mặc, ở
-Người Kinh: ăn cơm, rau, cá…
sáng tạo nhiều món ăn tuỳ vùng
miền. Trang phục thường ngày
gồm áo, quần (váy) kết hợp với
các đồ khác và trang sức. Ở
trong các ngôi nhà trệt được xây
bằng gạch hoặc đắp đất
- Dân tộc thiểu sổ: ăn giống
người Kinh tuy nhiên có sự săn
bắt và chăn nuôi, mỗi dân tộc có
cách nấu ăn khác nhau. Trang
phục được may bằng vải tơ tằm,
bông, lanh….. Ở ngôi nhà sàn,
nhà trệt hoặc nửa sàn nửa trệt. c. đi lại, di chuyển
- Người Kinh: Di chuyển bằng
trâu, bò, ngựa, thuyền bè….
Dân tộc thiểu số: Chủ yếu đi bộ
hoặc vận chuyển đồ bằng gùi,
sử dụng đồng vật thuần dưỡng .
Hoạt động 3: Tìm hiểu về đời sống tinh thần của các dân tộc trên đất nước Việt Nam
a. Mục tiêu: - HS trình bày được những nét chính về đời sống tinh thần
b. Nội dung: Học sinh nghiên cứu SGK và thảo luận nhóm để trình bày
c. sản phẩm: HS lên bảng trình bày bằng trình chiếu hoặc trình bày bảng nhiệm vụ GV giao d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động dạy- học
Dự kiến sản phẩm