Giáo án Bài 13 Lịch sử 8 Cánh diều (2024): Trung Quốc và Nhật Bản

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 13: TRUNG QUỐC VÀ NHẬT BẢN (2 tiết)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
- Mô tả được quá trình các nước đế quốc xâm lược Trung Quốc; trình bày được sơ
lược về Cách mạng Tân Hợi; nêu được kết quả và ý nghĩa của cuộc cách mạng này.
- Nêu được những nội dung chính và ý nghĩa lịch sử của cuộc Duy tân Minh Trị;
trình bày được những biểu hiện của sự hình thành chủ nghĩa đế quốc ở Nhật Bản
vào cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay
theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
- Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm
và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy
logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.
Năng lực riêng:
- Tìm hiểu lịch sử: thông việc mô tả được quá trình các nước đế quốc xâm lược Trung Quốc.
- Nhận thức và tư duy lịch sử: thông qua việc trình bày được sơ lược về Cách mạng
Tân Hợi; nêu được kết quả và ý nghĩa của cuộc cách mạng này.

3. Phẩm chất
- Giáo dục phẩm chất chăm chỉ, tự giác, tích cực tham gia các hoạt động học tập để giải quyết vấn đề.
- Có trách nhiệm trong học tập và trung thực khi tìm hiểu về các sự kiện lịch sử.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
1. Đối với giáo viên
- Giáo án biên soạn theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực, SHS, SGV,
SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Lịch sử.
- Giấy A0 để tổ chức hoạt động nhóm. - Phiếu học tập.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có).
2. Đối với học sinh
- SHS Lịch sử và Địa lí 8 – phần Lịch sử.
- Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp đỡ HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú với bài học mới.
b. Nội dung: GV dẫn dắt và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em hãy chia sẻ hiểu biết của
mình về hai nhân vật – Thiên hoàng Minh Trị, Tôn Trung Sơn và sự kiện gắn với hai
nhân vật này - cuộc Duy tân (1868), Cách mạng Tân Hợi (1911).
c. Sản phẩm: HS trình bày một số hiểu biết về Thiên hoàng Minh Trị, Tôn Trung Sơn và
hai sự kiện cuộc Duy tân (1868), Cách mạng Tân Hợi (1911).
d.Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh và dẫn dắt: Nếu lịch sử Nhật Bản từ giữa thế
kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX gắn với Thiên hoàng Minh Trị và cuộc Duy tân (1868) thì lịch


sử Trung Quốc thời kì này không thể không nhắc đến nhân vật Tôn Trung Sơn với cuộc
Cách mạng Tân Hợi (1911).
Thiên hoàng Minh Trị (1852 – 1912)
Tôn Trung Sơn (1866 – 1925) Cuộc Duy Tân (1868)
Cách mạng Tân Hợi (1911)
- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em hãy chia sẻ hiểu biết của mình về hai nhân vật lịch
sử và hai sự kiện nêu trên.
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS quan sát hình ảnh, vận dụng một số kiến thức đã học, hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.
- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).


Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời đại diện 1 – 2 HS chia sẻ hiểu biết của mình về hai nhân vật lịch sử và hai sự kiện.
- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:
+ Thiên hoàng Minh Trị (1852 – 1912): là vị Thiên hoàng thứ 122 của Nhật Bản theo
Danh sách Thiên hoàng truyền thống, trị vì từ ngày 13 tháng 2 năm 1867 tới khi qua đời.
Ông được coi là một vị minh quân có công lớn nhất trong lịch sử Nhật Bản, đã canh tân
và đưa Nhật Bản trở thành một quốc gia hiện đại, thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa
của các nước đế quốc phương Tây giữa lúc chủ nghĩa thực dân đang phát triển mạnh.
+ Cuộc Duy tân (1868): Vào ngày 12/10/1868, Thiên hoàng Minh Trị làm lễ đăng quang
tại Tử Thần điện ở cố đô Kyoto, lấy thụy hiệu là Minh Trị Thiên Hoàng. Việc làm đầu
tiên đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ của Thiên hoàng Minh Trị là rời thủ đô từ cố đô
Kyoto về Tokyo, cải cách đất nước theo hướng tư bản chủ nghĩa, lịch sử gọi là cuộc Duy tân Minh Trị.
+ Tôn Trung Sơn (1866 - 1925): là một chính khách, triết gia chính trị và bác sĩ Trung
Quốc, người đóng vai trò quan trọng trong cuộc Cách mạng Tân Hợi năm 1911 lật đổ
triều đại nhà Thanh của người Mãn Châu và khai sinh ra Trung Hoa Dân Quốc. Ông
được tôn xưng là Quốc phụ tại Trung Hoa Dân Quốc và được coi là người tiên phong
của cách mạng tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Ông cũng nổi tiếng nhờ việc đề xuất
và phát triển chủ nghĩa Tam Dân.
+ Cách mạng Tân Hợi (1911): là cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Trung
Quốc do những người trí thức cấp tiến ở trong giai cấp tư sản và tiểu tư sản Trung Quốc
lãnh đạo với tuyệt đại đa số là người Hán nhằm lật đổ triều đại Mãn Thanh. Sau cuộc
cách mạng, chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng nghìn năm ở Trung Quốc đã kết
thúc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa tự do phát triển mạnh mẽ ở đây, có