Giáo án Bài 9: Khái niệm từ trường Vật Lí 12 Chân trời sáng tạo

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
CHƯƠNG 3: TỪ TRƯỜNG
BÀI 9: KHÁI NIỆM TỪ TRƯỜNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
- Thực hiện thí nghiệm để vẽ được các đường sức từ bằng các dụng cụ đơn giản.
- Nêu được từ trường là trường lực gây ra bởi dòng điện hoặc nam châm, là một
dạng của vật chất tồn tại xung quanh dòng điện hoặc nam châm mà biểu hiện cụ
thể là sự xuất hiện của lực từ tác dụng lên một dòng điện hay một nam châm khác đặt trong đó. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự học: Chủ động tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong
học tập thông qua việc tham gia đóng góp ý tưởng, đặt câu hỏi, làm thí nghiệm và
trả lời các yêu cầu của GV đưa ra.
- Năng lực giao tiếp hợp tác: Thảo luận nhóm, tiếp thu sự góp ý và hỗ trợ thành
viên trong nhóm khi tìm hiểu về từ trường.
- Năng lực giải quyết vấn đề: Xác định và tìm hiểu về từ trường; tiến hành thí
nghiệm để vẽ được các đường sức từ và nêu được khái niệm từ trường.
Năng lực vật lí:
- Nêu được khái niệm từ trường.
- Thực hiện được thí nghiệm đơn giản để quan sát được từ phổ.
- Nêu được khái niệm cảm ứng từ.
- Nêu được các đặc điểm của đường sức từ. 1
- Nêu được đặc điểm về phương và chiều đường sức từ của một số dây dẫn đặc biệt. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm trong học tập và thí nghiệm.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:
1. Đối với giáo viên:
- SGK, SBT, SGV Vật lí 12, Kế hoạch bài dạy.
- Hình vẽ và đồ thị trong SGK: Hình ảnh chim manh manh, hình ảnh từ phổ của
nam châm thẳng, hình ảnh vecto cảm ứng từ do dòng điện chạy trong dây dẫn
thẳng dài vô hạn gây ra tại một điểm bất kì, hình ảnh quy tắc nắm tay phải để xác
định chiều đường sức từ của dòng điện thẳng,…
- Máy chiếu, máy tính (nếu có).
2. Đối với học sinh:
- SGK, SBT Vật lí 12.
- Hình vẽ liên quan đến nội dung bài học và các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Từ ví dụ thực tiễn trong đời sống, giúp HS bước đầu xác định được vấn đề
của bài học, đưa ra được những ý tưởng ban đầu về từ trường và mô tả từ trường.
b. Nội dung: GV cho HS thảo luận về nội dung mở đầu trong SGK, HS nhớ lại kiến thức
về từ trường đã học ở cấp THCS, từ đó định hướng HS vào nội dung của bài học.
c. Sản phẩm học tập: HS nêu được khái niệm từ trường và các các để mô tả từ trường.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu hình ảnh chim manh manh (hình 9.1) cho HS quan sát. 2
- GV giới thiệu: Các nghiên cứu cho thấy, chim manh manh có khả năng cảm nhận được
từ trường dựa vào một số loại protein có trong mắt chim. Đặc điểm này giúp chim dựa
vào từ trường của Trái Đất để xác định được phương hướng trong quá trình di cư.
- GV nêu câu hỏi: Vậy từ trường là gì và làm thế nào để mô tả từ trường?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS làm việc cá nhân, nhớ lại kiến thức về từ trường đã học ở cấp THCS, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời 1 – 2 bạn ngẫu nhiên đứng dậy trình bày suy nghĩ của mình. Gợi ý đáp án:
+ Từ trường là dạng vật chất bao quanh một nam châm (hoặc dây dẫn mang dòng điện).
+ Người ta dùng các đường sức từ để mô tả từ trường.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét và ghi nhận ý kiến của HS.
- GV chưa chốt kiến thức mà dẫn dắt vào bài mới: Để có được câu trả lời đầy đủ và
chính xác, chúng ra cùng tìm hiểu bài học mới: Bài 9: Khái niệm từ trường.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu về từ trường
a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm từ trường và thực hiện được thí nghiệm để quan sát hình ảnh từ phổ.
b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện theo các hoạt động trong SGK để tìm hiểu về
khái niệm từ trường và từ phổ.
c. Sản phẩm: Kết quả HS thực hiện các yêu cầu, gợi ý, dẫn dắt của GV để tìm hiểu về từ trường và từ phổ. 3
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu khái niệm từ trường I. TỪ TRƯỜNG
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
1. Khái niệm từ trường
- GV yêu cầu HS nhớ lại kiến thức đã học ở môn - Từ trường là trường lực gây ra
Khoa học tự nhiên cấp THCS và trả lời các câu hỏi bởi dòng điện hoặc nam châm, sau:
là một dạng vật chất tồn tại
+ Nam châm mấy cực và kí hiệu các cực này như xung quanh dòng điện hoặc nam thế nào?
châm mà biểu hiện cụ thể là sự
+ Khi đưa hai cực cùng tên/khác tên của nam châm xuất hiện của lực từ tác dụng
lại gần nhau thì có hiện tượng gì?
lên một dòng điện hay một nam
- GV chia lớp thành 6 nhóm. châm đặt trong đó.
- GV phát dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm bao
gồm: thanh nam châm, dây dẫn có dòng điện, kim nam châm hoặc la bàn.
- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và thực hiện
nội dung Thảo luận 1 (SGK – tr59)
Dựa vào kiến thức đã học ở môn Khoa học tự nhiên
lớp 7, từ các dụng cụ như thanh nam châm, dây dẫn
có dòng điện, kim nam châm có thể quay quanh trục
hoặc la bàn, hãy thiết kế phương án và thực hiện thí
nghiệm để nhận biết vùng không gian tồn tại từ
trường. Ngoài các dụng cụ trên, ta có thể nhận biết
từ trường bằng dụng cụ nào khác?
- GV chiếu hình ảnh nam châm thẳng, nam châm
chữ U (hình 9.2) cho HS tìm hiểu thêm về các dạng nam châm. 4