Giáo án Bài 9: Truyện (2024) Cánh diều

TUẦN 29+30+31 Bài 9: TRUYỆN (TRUYỆN NGẮN)
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh) I. MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức:
- Tri thức bước đầu biết về thể loại truyện ngắn; đọc- hiểu nội dung văn bản truyện
hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lý nhân vật.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lý nhân vật trong
tác phẩm. Sự chiến thắng của tình cảm trong sáng, nhân hậu đối với lòng ghen
ghét đố kị. Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật và nghệ thuật kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan,
giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính. 2. Về năng lực:
- Xác định được ngôi kể trong văn bản.
- Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, nhân vật, yếu tố nghệ
thuật,,..), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, thái độ người kể,...) của truyện ngắn
- Hiểu hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả
tâm lý nhân vật thể hiện qua văn bản.


- Phân tích được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền ngắn. 3. Về phẩm chất:
- Nhân ái: Biết tôn trọng, yêu thương mọi người xung quanh, nhận thức và xác
định cách ứng xử, sống khiêm tốn, biết tôn trọng người khác.
- Chăm học, chăm làm: HS có ý thức vận dụng bài học vào các tình huống, hoàn
cảnh thực tế đời sống của bản thân.
- Trách nhiệm: Hành động có trách nhiệm với chính mình, có trách nhiệm với đất
nước, chủ động rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản truyện ngắn.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, Giấy A1 hoặc bảng phụ để HS làm việc
nhóm, Phiếu học tập, Bảng kiểm tra, đánh giá thái độ làm việc nhóm, rubic chấm
đoạn văn, bài trình bày của HS.
2. Học liệu: Sgk, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, phiếu học tập, ....
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề
a. Mục tiêu: Giúp học sinh huy động những hiểu biết về truyền thuyết kết nối vào
bài học, tạo tâm thế hào hứng cho học sinh và nhu cầu tìm hiểu văn bản.
b. Nội dung: Giáo viên cho học sinh chơi trò chơi “Ai nhanh hơn” (Tìm những câu
tục ngữ, ca dao nói về tình cảm anh chị em trong gia đình) và yêu cầu HS trả lời câu
hỏi của GV. Những câu hỏi này nhằm khơi gợi cảm xúc, suy nghĩ của HS
để xác định vấn đề cần giải quyết: tình cảm anh em, tình cảm gia đình....tạo không
khí và chuẩn bị tâm thế phù hợp với văn bản.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh d. Tổ chức thực hiện:
HĐ của thầy và trò
Sản phẩm dự kiến
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua trò chơi: “Ai nhanh hơn”

Luật chơi:
- Tìm những câu ca dao, tục ngữ nói về tình cảm anh em trong gia đình.
Thời gian chuẩn bị: 1 phút.
Thời gian trình bày: dưới 2 phút.
+ Giáo viên gọi tinh thần xung phong để học sinh
thể hiện sự tự tin của mình.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
- Giáo viên: hướng dẫn học sinh trả lới câu hỏi, gợi ý nếu cần.
- Học sinh làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
- Học sinh lần lượt trình bày các câu trả lời.
- Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh
thực hiện, gợi ý nếu cần.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá
- Giáo viên nhận xét, đánh giá
GV nhận xét và giới thiệu bài học: Đã bao giờ em ăn
năn, ân hận vì thái độ cư xử của mình với người thân
trong gia đình chưa? Đã bao giờ em cảm thấy rằng
mìh rất tồi tệ, xấu xa, không xứng đáng với anh chị
em của mình chưa? Có những sự ân hận hối lỗi làm
cho tam hồn ta trong trẻo hơn, lắng dịu hơn. Truyện
ngắn Bức tranh của em gái tôi” viết về anh em Kiều
Phương đã rất thành công trong việc thể hiện chủ đề
tế nhị này. Đó cũng là nội dung mà bài học này sẽ đem đến cho các em!
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung
a) Mục tiêu: Học sinh nắm được những nét cơ bản về cuộc đời, sự nghiệp của Tạ
Duy Anh cũng như hoàn cảnh ra đời, thể loại, cách đọc, bố cục văn bản.
b) Nội dung: Giáo viên hướng dẫn học sinh cách đọc và tìm hiểu những nét chung
của văn bản qua các nguồn tài liệu và qua phần kiến thức ngữ văn trong SGK.


Cho HS từ tiết trước chuẩn bị ở nhà:
Nhóm 1: Hiểu biết chung về tác giả
Nhóm 2: Giới thiệu truyện ngắn, điều hành phần đọc, kể tóm tắt văn bản.
Nhóm 3: Tìm hiểu chung về tác phẩm
c) Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung
Nhóm 1: Hiểu biết chung về truyền thuyết 1. Tác giả
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
-Tạ Duy Anh tên khai sinh là Tạ Viết Đãng. - HS nghe hướng dẫn - Sinh ngày 9 tháng 9 năm
- HS chuẩn bị độc lập (khi ở nhà đọc văn bản, đọc 1959.
kiến thức ngữ văn, tìm tư liệu).
- Quê ông ở xã Hoàng Diệu,
- HS tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, huyện Chương Mỹ, Hà Tây
thống nhất và phân công cụ thể:
(nay là huyện Chương Mỹ,
+ 1 nhóm trưởng điều hành chung. Hà Nội). + 1 thư kí ghi chép.
- Ông từng làm cán bộ giám
+ Người thiết kế power point, người trình chiếu và sát chất lượng bê tông ở nhà cử báo cáo viên.
máy thủy điện Hòa Bình,
+ Xây dựng nội dung: những hiểu biết chung về trung sĩ bộ binh ở Lào Cai… truyền thuyết
Hiện ông là biên tập viên tại
+ Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo Nhà xuất bản Hội Nhà văn. cáo.
Tạ Duy Anh trở thành hội
- HS gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra viên Hội Nhà văn Việt Nam
chất lượng trước khi báo cáo. từ năm 1993.
GV: Hướng theo dõi, quan sát HS, hỗ trợ (nếu
- Là cây bút trẻ xuất hiện HS gặp khó khăn).
trong thời kỳ XH đổi mới.
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
- Giải truyện ngắn nông thôn
- Học sinh lần lượt trình bày các câu trả lời. báo Văn nghệ, báo Nông
- Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh nghiệp và Đài Tiếng nói Việt
thực hiện, gợi ý nếu cần.
Nam tổ chức , tạp chí Văn
Nhóm 1: Báo cáo hiểu biết về tác giả nghệ Quân đội.