Giáo án Thơ tám chữ và thơ tự do (2024) Cánh diều

Giáo án Ngữ văn 9 Cánh diều – Bài 7
Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 7: THƠ TÁM CHỮ VÀ THƠ TỰ DO
TIẾT……… : GIỚI THIỆU BÀI HỌC VÀ TRI THỨC NGỮ VĂN I. MỤC TIÊU
1. Mức độ yêu cầu cần đạt
- Nhận biết và phân tích được nét độc đáo về hình thức của bài thơ tám chữ
hoặc thơ tự do thể hiện qua kết cấu, bố cục, ngôn ngữ, biện pháp tu từ…;
- Nhận biết và phân tích được cảm hứng chủ đạo, tư tưởng, tình cảm, cảm
xúc của người viết trong văn bản.
- Nhận biết và nêu được tác dụng của biện pháp tu từ chơi chữ, điệp thanh
và điệp vần trong văn bản.
- Bước đầu biết làm một bài thơ tám chữ; viết được đoạn văn ghi lại cảm
nghĩ về một bài thơ tám chữ.
- Nghe và nhận biết được tính thuyết phục của một ý kiến về thơ tám chữ. 2. Năng lực a. Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp,
năng lực hợp tác… b. Năng lực riêng
- Năng lực nhận biết, phân tích được thể loại văn bản. 3. Phẩm chất
- Yêu thiên nhiên, gia đình, quê hương, đất nước.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên - Giáo án;
- Bảng giao nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp.
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK, SBT Ngữ văn 9, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo tâm thế, tạo hứng thú cho HS, HS sẵn sàng thực hiện
nhiệm vụ học tập, khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: GV đặt cho HS trả lời những câu hỏi mang tính chất gợi mở vấn đề. c. Sản phẩm:
d. Tổ chức thực hiện
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
- GV giới thiệu: Bài học gồm hai nội dung:
khái quát chủ đề và nêu thể loại các văn bản
đọc chính. Với chủ đề Thơ tám chữ và thơ
tự do, bài học tập trung vào một số vấn đề
thiết thực, có ý nghĩa quan trọng: Yêu thiên
nhiên, gia đình, quê hương, đất nước. - HS lắng nghe.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ
- HS nghe và đặt câu hỏi liên quan đến bài học.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- HS trình bày sản phẩm thảo luận
- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức → Ghi lên bảng.
Hoạt động 2: Khám phá Tri thức ngữ văn a. Mục tiêu:
- Nhận biết và phân tích được nét độc đáo về hình thức của bài thơ tám chữ
hoặc thơ tự do thể hiện qua kết cấu, bố cục, ngôn ngữ, biện pháp tu từ…;
- Nhận biết và phân tích được cảm hứng chủ đạo, tư tưởng, tình cảm, cảm
xúc của người viết trong văn bản.
- Nhận biết và nêu được tác dụng của biện pháp tu từ chơi chữ, điệp thanh
và điệp vần trong văn bản.
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA
DỰ KIẾN SẢN PHẨM GV - HS
Bước 1: chuyển giao 1. Thơ tám chữ, thơ tự do nhiệm vụ
- Thơ tám chữ là thể thơ trong đó mỗi dòng thơ có
- GV yêu cầu HS đọc tám chữ (tiến), ngắt nhịp đa dạng, gieo vần theo
phần Tri thức ngữ văn nhiều cách khác nhau nhưng phổ biến nhất là vần trong SGK
chân. Bài thơ tám chữ có thể gồm nhiều đoạn dài
- GV yêu cầu HS thảo với số dòng không hạn định hoặc có thể được chia luận theo nhóm: thành các khổ.
+ Trình bày hiểu biết Ví dụ: ở đoạn tơ dưới đây, mỗi dòng thơ đều có
của em về thể thơ tám tám chữ; các dòng thơ chủ yếu gieo vần chân;
chữ và thơ tự do.
nhịp thơ linh hoạt, có thể là nhịp 2/6, 3/5, 4/4,
+ Xác định kết cấu, bố 3/2/3…
cục và ngôn từ trong Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối, thơ.
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
+ Xác định cảm hứng Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,
chủ đạo và tư tưởng Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? của tác phẩm.
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
+ Xác định các biện Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
pháp tu từ chơi chữ, (Thế Lữ)
điệp thanh, điệp vần.
- Thơ tự do là thể thơ không có quy định bắt buộc
- HS tiếp nhận nhiệm về số dòng trong bài và số chữ ở mỗi dòng, về vụ.
vần, luật bằng trắc và nhịp điệu. Tất cả các yếu tố
Bước 2: HS trao đổi này đều có thể thay đổi tuỳ thuộc vào mục đích
thảo luận, thực hiện của người viết. nhiệm vụ
Ví dụ, trong đoạn thơ sau, số chữ trong mỗi dòng
- HS thảo luận và trả lời thơ không đều nhau, các dòng thơ gieo vần hỗn từng câu hỏi
hợp; nhịp thơ thay đổi qua từng dòng thơ và bỏ
Bước 3: Báo cáo kết qua các nguyên tắc viết hoa thông thường:
quả hoạt động và thảo chúng tôi qua cái khắc nghiệt mùa khô luận
qua mùa mưa mùa mưa dai dẳng
- HS trình bày sản phẩm võng mắc cột tràm đêm ướt sũng thảo luận