Giáo án Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ Ngữ Văn 9 Cánh diều

TIẾT……… : TÌNH CẢNH LẺ LOI CỦA NGƯỜI CHINH PHỤ
(Trích Chinh phụ ngâm)
Nguyên tác chữ Hán: Đặng Trần Côn
Bản diễn nôm hiện hành: chưa rõ tác giả I. MỤC TIÊU
1. Mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- Nhận biết được thể loại của văn bản “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ”.
- Nhận diện đôi nét về tác giả, tác phẩm của văn bản “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ”.
- Xác định và phân tích được các đặc điểm của văn bản: vần, nhịp, niêm, luật…
- Xác định và phân tích được bố cục của văn bản.
- Nhận diện và phân tích được nội dung bao quát của văn bản
- Nhận diện và phân tích được tâm trạng cô đơn sầu muộn của người chinh phụ
trong tình cảnh lẻ loi khi chồng đi chinh chiến; thấy được tiếng nói tố cáo chiến
tranh và đề cao hạnh phúc lứa đôi của tác phẩm.
- Viết bài văn phân tích được tâm trạng của nhân vật trữ tình. 2. Năng lực a. Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác...
b. Năng lực riêng biệt:
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản.
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa truyện;
- Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của truyện với các truyện có cùng chủ đề. 3. Phẩm chất:
- Giúp học sinh rèn luyện thái độ thương cảm với nỗi cô đơn, lẻ loi của người
chinh phụ, đồng thời oán ghét chiến tranh phong kiến phi nghĩa.
- Biết thương xót, đồng cảm với nỗi đau khổ, bất hạnh của người phụ nữ và có thái
độ chống lại các thế lực bạo tàn gây đau khổ cho họ.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án;
- Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
- Tranh ảnh về nhà văn, hình ảnh;
- Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;
2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 9, soạn bài theo hệ thống câu hỏi
hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học
tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: GV đặt cho HS những câu hỏi gợi mở vấn đề.
c. Sản phẩm: Nhận thức và thái độ học tập của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- Từ chia sẻ của HS, GV dẫn dắt vào bài học mới: Trước Nguyễn Du và Truyện
Kiều, một trong những đỉnh cao của VHVN thế kỉ XVIII là tác phẩm Chinh Phụ
ngâm do đặng Trần Côn sáng tác nguyên văn chữ Hán và bản diễn Nôm xuất sắc
lưu truyền hiện nay vẫn được coi là của Đoàn Thị Điểm. Tác phẩm là lời thở than
của người chinh phụ có chồng đi chinh chiến ở xa đồng thời là khát khao cuộc
sống hạnh phúc lứa đôi trong hòa bình yên ổn, gián tiếp cất tiếng nói tố cáo chiến
tranh phi nghĩa. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một vài nét tâm trạng
của người chinh phụ qua đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Đọc văn bản
a. Mục tiêu: Nắm được những thông tin về tác giả, tác phẩm.
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung - GV yêu cầu HS: 1. Tác giả
+ Trình bày những hiểu biết của em về - Tác giả Đặng Trần Côn sống vào
tác giả Đặng Trần Côn, dịch giả Đoàn khoảng nửa đầu thế kỉ XVIII.
Thị Điểm và tác phẩm Tình cảnh lẻ loi - Là người thông minh, tài hoa, hiếu của người chinh phụ. học.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực - Tính cách “đuyềnh đoàng ko buộc”- hiện nhiệm vụ
tự do, phóng túng nên ko đỗ đạt cao,
- HS nghe và đặt câu hỏi liên quan đến chỉ đỗ Hương cống và giữ các chức bài học. quan thấp.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động - Các tác phẩm: Chinh phụ ngâm, thơ và thảo luận
và phú bằng chữ Hán.
- HS trình bày sản phẩm thảo luận 2. Dịch giả
- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả - Đoàn Thị Điểm (1705- 1748): lời của bạn. + Hiệu: Hồng Hà nữ sĩ.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện + Quê: Giai Phạm - Văn Giang- xứ nhiệm vụ Kinh Bắc.
- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến + Là người nổi tiếng tài sắc, tính cách thức → Ghi lên bảng. khác thường.
+ 37 tuổi kết hôn với ông Nguyễn
Kiều- một tiến sĩ góa vợ. Năm 1743,
ông Nguyễn Kiều đi xứ Trung Quốc.
Trong thời gian ông đi xứ, Đoàn Thị
Điểm sống cuộc sống ko khác người
chinh phụ là mấy → đồng cảm. - Phan Huy Ích (1750- 1822)
+ Là người thuộc trấn Nghệ An sau rời đến Hà Tây.
+ Đỗ tiến sĩ năm 26 tuổi 3. Tác phẩm
- Hoàn cảnh ra đời: đầu đời vua Lê
Hiển Tông có nhiều cuộc khởi nghĩa
nông dân nổ ra quanh kinh thành.
- Triều đình cất quân đánh dẹp.
→ Đặng Trần Côn “cảm thời thế mà làm ra”.
Hoạt động 2: Khám phá văn bản a. Mục tiêu:
- Nhận biết được thể loại của văn bản “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ”.
- Xác định và phân tích được các đặc điểm của văn bản: vần, nhịp, niêm, luật…
- Xác định và phân tích được bố cục của văn bản.
- Nhận diện và phân tích được nội dung bao quát của văn bản