Giáo án Tự sự trong truyện thơ dân gian và trong thơ trữ tình (2024) Kết nối tri thức

BÀI 4: TỰ S Ự TRONG TRUY N Ệ TH D Ơ ÂN GIAN VÀ TRONG TH Ơ TR Ữ TÌNH GIỚI THI U Ệ TRI TH C Ứ NG Ữ VĂN VÀ N I Ộ DUNG BÀI H C Ọ I. M C Ụ TIÊU 1. V m ề ức đ / ộ yêu c u c ầ n đ ầ t ạ - Nh n bi ậ t ế và phân tích đư c m ợ t ộ số y u t ế ố c a ủ truy n t ệ h dân gi ơ an nh : ư c t ố truy n, nhân v ệ t ậ , ngư i ờ k chuy ể n, bút ệ pháp miêu t . ả - Nh n bi ậ t
ế và phân tích đư c ý nghĩ ợ a, tác d ng c ụ a y ủ u ế t t ố s ự t ự rong th t ơ r ữ tình. - Phân tích đư c ý nghĩ ợ a hay tác đ ng c ộ a ủ văn h c t ọ rong vi c l ệ àm thay đ i ổ suy nghĩ, tình c m
ả , cách nhìn và cách thư ng t ở h c, đánh gi ứ á c a cá nhân ủ đ i ố v i ớ văn h c ọ và cu c s ộ ống. - N m ắ b t ắ đư c các ợ ki u l ể i ỗ về thành ph n câu, ầ bi t ế cách s a l ử i ỗ và v n d ậ ng ụ vào việc s d ử ng t ụ i ng ế Vi t ệ c a ủ b n t ả hân. - Vi t ế đư c ợ văn b n ngh ả l ị u n v ậ ề m t ộ v n đ ấ ề xã h i ộ (Hình thành l i ố s ng t ố ích c c ự trong xã h i ộ hi n đ ệ i ạ ). - Bi t ế th o ả lu n v ậ m ề t ộ v n đ ấ t ề rong đ i ờ s ng phù h ố p v ợ i ớ l a t ứ u i ổ ; tranh lu n ậ m t ộ cách hi u qu ệ và có văn ả hóa. 2. V năng l ề c ự a. Năng l c chung ự Hình thành năng l c l ự àm vi c nhóm ệ , năng l c g ự i ợ m ,… ở b. Năng l c đ ự c ặ thù - Năng l c c ự m ả th phân t ụ ích văn b n ả văn h c. ọ - Năng l c ự ngôn ng : ữ n m ắ đư c ợ các ki u ể l i ỗ về thành ph n ầ câu, bi t ế cách s a ử lỗi và v n d ậ ng ụ vào s d ử ng ụ ti ng ế Vi t ệ c a ủ b n t ả hân. - Năng l c t ự o ạ l p văn b ậ n: ả vi t ế bài văn ngh l ị u n v ậ m ề t ộ v n đ ấ xã ề h i ộ . - Năng l c nói ự và nghe: bi t ế th o ả lu n v ậ ề m t ộ v n đ ấ ề trong đ i ờ s ng. ố 3. V ph ề ẩm ch t ấ - Bi t ế đồng c m ả , yêu thư ng; ơ bi t ế trân tr ng v ọ đ ẻ p t ẹ h y chung t ủ rong tình yêu. - Chăm ch , t ỉ gi ự ác h c t ọ p, t ậ ìm tòi và sáng t o ạ II. THIẾT B D Ị ẠY H C Ọ VÀ H C Ọ LI U Ệ 1. Chuẩn b c ị a g ủ iáo viên - Giáo án, tài li u t ệ ham kh o, k ả ế ho ch bài ạ d y ạ - Phi u h ế c t ọ p, ậ trả l i ờ câu h i ỏ - B ng ả giao nhi m ệ v cho H ụ S ho t ạ đ ng t ộ rên l p ớ - B ng ả giao nhi m ệ v h ụ c t ọ p ậ cho HS nhà ở 2. Chuẩn b c ị a h ủ c s ọ inh - SGK, SBT Ngữ văn 11, so n ạ bài theo h ệ th ng ố câu h i ỏ hư ng ớ d n ẫ h c ọ bài, vở ghi. III. TI N Ế TRÌNH D Y Ạ H C Ọ HOẠT Đ N Ộ G C A Ủ GV - HS D K Ự IẾN SẢN PH M Ẩ - GV hư ng ớ d n ẫ HS tìm hi u ể về 1. Truy n ệ thơ và truy n ệ thơ dân truy n t ệ h và t ơ ruy n t ệ h dân ơ gian. gian - HS trả l i ờ - Truy n ệ thơ thu c ộ lo i ạ hình t ự s , ự có cốt truy n, ệ câu chuy n, ệ nhân v t ậ , l i ờ k ,… ể nh ng ư l i ạ đư c ợ thể hi n ệ dư i ớ hình th c ứ th . ơ V i ớ dung lư ng ợ tư ng ơ đối l n, ớ truy n ệ thơ có thể bao quát đư c ợ nhi u ề sự ki n, ệ con ngư i ờ , chi ti t ế cụ th , ể sinh đ ng ộ c a ủ đ i ờ s ng ố thư ng ờ nh t ậ . Cũng có m t ộ số truy n ệ thơ còn l u ư l i ạ d u ấ n ấ c a ủ sử thi nh ng ư ở đó c m ả h ng ứ thế sự v n ẫ n i ổ tr i ộ so v i ớ c m ả h ng ứ l ch ị sử hư ng ớ về nh ng ữ di n ễ bi n ế l n ớ trong đ i ờ sống c ng ộ đ ng. ồ Truy n ệ thơ hi n ệ diện trong nhi u ề n n ề văn h c, ọ có l ch ị sử lâu đ i ờ , phát tri n ể thành m t ộ số
dòng riêng theo sự chi ph i ố c a ủ các đi u ki ề ện văn hóa, xã h i ộ cụ th . ể - Truy n ệ thơ dân gian do t ng ầ l p ớ bình dân ho c ặ các trí th c ứ s ng ố g n ầ gũi v i ớ t ng ầ l p ớ bình dân sáng tác; l u ư hành chủ y u ế b ng ằ con đư ng ờ truy n ề mi ng ệ nh ng ư cũng có khi thông qua các văn b n ả vi t ế . Truy n ệ thơ dân gian
khai thác đề tài từ nhi u ề ngu n ồ khác nhau như truy n ệ c , ổ sự tích tôn giáo hay nh ng ữ câu chuy n ệ đ i ờ thư ng. ờ Kế th a ừ truy n ề th ng ố c a ủ dân ca v i ớ sự k t ế h p ợ hài hòa y u ế tố tự sự và y u
ế tố trữ tình, các truy n ệ thơ dân gian đã thể hi n ệ đư c ợ m t ộ cách sinh đ ng ộ đ i ờ s ng ố hi n ệ th c ự và nh ng ữ tình c m ả , ư c ớ m , ơ khát v ng ọ c a ủ nhi u ề l p ớ ngư i ờ trong xã h i ộ , nh t ấ là nh ng ữ ngư i ờ lao đ ng ộ nghèo. Ngôn ngữ trong truy n ệ thơ dân gian gi n ả d ,ị chất phác, giàu hình nh, ả g n ắ li n ề v i ớ cách tư duy hình nh ả r t ấ đ c ặ tr ng ư c a ủ nh ng ữ ngư i ờ s ng ố hòa đ ng, ồ g n ắ bó v i
ớ đất đai, muông thú, c cây ỏ ,… - Do nh ng ữ đi u ề ki n ệ văn hóa, xã h i ộ đ c ặ thù, truy n ệ thơ dân gian đ c ặ bi t ệ phát tri n ể trong sinh ho t ạ văn hóa, văn h c ọ c a ủ nhi u ề c ng ộ đ ng ồ dân t c ộ thi u ể số ở Vi t ệ Nam. Ngoài m t ộ số truy n ệ thơ có n i ộ dung g n ầ nhau b i ở sự kế th a, ừ mô ph ng ỏ trong b i ố c nh ả giao l u ư văn hóa, m i ỗ dân t c ộ l i ạ có riêng nh ng ữ truy n ệ thơ tinh túy, thể hiện đư c ợ b n ả s c ắ c a ủ c ng ộ đ ng ồ mình. Dân t c ộ Tày Nùng có: Nam Kim – Thị Đan; Tr n ầ Châu; Qu ng ả Tân – Ng c ọ Lư ng; ơ Kim Qu ; ế Chuy n ệ chim sáo; Vư t ợ bi n; ể … Dân t c ộ Thái có: Ti n ễ d n ặ ngư i ờ yêu; Chàng Lú – nàng Ủa; Khăm Panh;… Dân t c ộ Mư ng ờ
có: Út Lót – Hồ Liêu; Nàng Nga – Hai Mối; Nàng m Ờ – chàng B ng ồ Hư ng; ơ … Dân t c ộ Mông có: Ti ng ế hát làm
dâu; Nhàng Dợ - Chà Tăng;… Dân t c ộ
Chăm có: Hoàng tử Um Rup và cô gái chăn dê; Têva M nô; ư … Dân t c ộ Kh - ơ me có: Si Th ch; ạ Tum Tiêu;…