Lý thuyết Địa lý 7 Cánh diều Bài 1: Vị trí, phạm vi và đặc điểm tự nhiên châu Âu

BÀI 1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, PHẠM VI VÀ ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU ÂU
I. Vị trí địa lí và phạm vi châu Âu
- Vị trí: nằm phía tây của lục địa Âu-Á, ba mặt giáp biển và đại dương, ngăn cách
với châu Á bởi dãy U-ran.
- Đặc điểm hình dạng:
+ Lãnh thổ châu Âu trông tựa như một bán đảo lớn của lục địa Âu – Á kéo dài về phía tây nam.
+ Đường bờ biển bị cắt xẻ mạnh, tạo thành nhiều bán đảo, biển và vịnh biển ăn sâu
vào đất liền, làm cho lãnh thổ châu Âu có hình dạng lồi lõm phức tạp.
- Kích thước của châu Âu:
+ Châu Âu có diện tích: trên 10 triệu km2, chiếm 6,8% diện tích đất liền của Trái Đất.
+ Châu lục này nằm trong khoảng các vĩ độ từ 36 độ Bắc đến 71 độ Bắc.


II. Đặc điểm tự nhiên
1. Các khu vực địa hình chính
Châu Âu có hai dạng địa hình chính là: đồng bằng và miền núi.
- Khu vực Đồng bằng:
+ Chiếm 2/3 diện tích và phân bố chủ yếu ở phía đông của châu lục.
+ Các đồng bằng là miền đồi núi lượn sóng xem với các vùng đất thấp hoặc thung lũng rộng.
+ Đồng bằng châu Âu bị chia cắt bởi nhiều con sông quan trọng như: Von-ga, Đa- nuýp và Rai-nơ…
- Khu vực miền núi:


+ Bao gồm núi già và núi trẻ.
+ Núi già nằm ở phía bắc và trung tâm của châu lục, chủ yếu là núi trung bình và
núi thấp với đỉnh tròn sườn thoải.
+ Khu vực núi trẻ tập trung ở phía Nam phần lớn các dãy núi có độ cao núi cao
trên 2.000m chỉ chiếm khoảng 1,5% lãnh thổ.
2. Đặc điểm phân hóa khí hậu:
Đặc điểm: Châu Âu có khí hậu phân hóa đa dạng, lãnh thổ kéo dài từ các vĩ độ,
nên lãnh thổ châu Âu nằm ở 3 đới khí hậu chính:
* Đới khí hậu cận cực và cực:
- Chiếm một dải hẹp ở Bắc Âu
- Chịu tác động của dòng biển nóng Bắc Đại Tây Dương
- Mùa đông không lạnh mùa hạ mát lượng mưa trong năm.
* Đới khí hậu ôn đới:


- Chiếm phần lớn lãnh thổ bao gồm phần Tây Âu, Trung Đông và Đông Âu.
- Ảnh hưởng của biển vào sâu trong nội địa làm cho có sự phân hóa rõ rệt:
+ Khu vực Tây Âu và Trung Âu, ảnh hưởng của dòng biển nóng Bắc Đại Tây
Dương, gió Tây ôn đới nên khí hậu ôn đới hải dương mùa hạ mát, mùa đông không
lạnh lắm, nhiệt độ thường trên 0oC. Mưa quanh năm, lượng mưa tương đối lớn,
trung bình 800 - 1000mm/ năm.
+ Khu vực Đông Âu ảnh hưởng của gió Tây ôn đới đã giảm nên có kiểu khí hậu ôn
đới lục địa khô và lạnh. Càng đi về phía nam, mùa đông càng ngắn dần, mùa hạ
nóng hơn, lượng mưa giảm dần. Vào sâu trong lục địa, mùa đông lạnh, tuyết rơi
nhiều, mùa hạ nóng, lượng mưa giảm dần. Lượng mưa trung bình hàng năm từ 300 - 1000mm.
* Đới khí hậu cận nhiệt đới
- Nằm ở Nam Âu, với kiểu khí hậu cận nhiệt địa trung hải.
- Đặc điểm nổi bật là: mùa hạ nóng, khô do ảnh hưởng của áp cao cận nhiệt đới;
mùa đông thời tiết không lạnh lắm (do ảnh hưởng của gió Tây ôn đới); khí hậu
không quá khắc nghiệt (vì có Địa Trung Hải cung cấp hơi ẩm lớn).
* Chú ý: Do ảnh hưởng của địa hình nên khí hậu ở các khu vực núi cao còn có sự phân hóa theo đai cao.