(Ôn thi Viên chức Mầm non) Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo bé

Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức
các trò chơi dân gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo bé NỘI DUNG: I/. ĐẶT VẤN ĐỀ:
❖ Như chúng ta đã biết, hoạt động chủ đạo của trẻ em chính là hoạt động vui chơi.
Trẻ em không chỉ cần được chăm sóc sức khỏe, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ
cần phải được thỏa mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt
động vui chơi đối với trẻ em và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức
cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa.
❖ Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác nhau, trong đó có
thể nói, trò chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá quý báu của dân tộc. Nó được kết
thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống
của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những
chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích,
đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em
với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở;
tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu
nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết
được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tùy theo lứa tuổi của trẻ.
❖ Ở lứa tuổi mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo. Thông qua hoạt động vui
chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm phát triển
toàn diện nhân cách cho trẻ. Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng. Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn
trở và tìm các biện pháp để tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất.
Sau đây, tôi xin trình bày: “ Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân
gian cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo bé”. II./ NỘI DUNG:
1. Diễn tiến tình huống:
Trẻ mẫu giáo mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò chơi, đặc biệt
là các trò chơi dân gian. Bản thân tôi đã có một tuổi thơ sống ở miền quê, chính vì vậy,
những trò chơi dân gian của trẻ con đã gắn bó với tôi trong suốt một thời gian dài. Tôi
rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi dân gian
thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ mẫu giáo bé.Việc tổ chức các trò chơi dân gian cho
trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao. Mức độ khó hay dễ của các trò
chơi không giống nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản nhưng cũng có những trò
chơi phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá trình chơi.Thời gian tổ chức
cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động
của trẻ mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thôi. Khả
năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng
nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. Trong lớp tôi còn một
số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham gia vào các hoạt động tập thể.
2. Biện pháp xử lý:
❖ Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ:
Kho tàng các trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng nhưng
không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, giáo viên nên có sự cân nhắc
lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu.
Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau.
Chính vì thế, các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi. Cụ thể như sau:
● Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé (từ 2 đến 4 tuổi): khả năng chú ý có chủ
định còn kém, nhận thức còn đơn giản. Vì vậy, trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi
đơn giản như: “Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Nu na nu
nống”, “Dung dăng dung dẻ”…
● Với trẻ mẫu giáo nhỡ và lớn (từ 4 đến 6 tuổi): khả năng chú ý có chủ định và
nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi trước. Vì thế, trẻ có thể chơi
được các trò chơi dài hơn và khó hơn. Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu
giáo bé, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau:
✔ Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
✔ Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
✔ Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
✔ Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
✔ Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp.
Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ lớp mẫu giáo bé:
“Thả đỉa ba ba”, “Trốn tìm”, “Đếm sao”, “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên mây”, “ Trồng nụ
trồng hoa”, “gắp sỏi”…
❖ Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ tham gia
vào các trò chơi dân gian.
● Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú,
mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi.
Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó
thì trò chơi không thể tiến hành được.
● Ví dụ như trò: “ Chơi chuyền” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có
dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non…Hay đơn giản như trò chơi “ Bịt mắt bắt
dê” cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt…
● Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo
viên cần tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay không có đồ
dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi.
❖ Dạy trẻ đọc thuộc lời ca (đối với những trò chơi có lời đồng dao):
● Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ không bao giờ
chỉ thực hiện các vận động của mình mà chúng thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời
đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp
hơn. Mặc dù, không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù
hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ.
● Ví dụ như: chơi “ Chi chi chành chành”, trẻ hát: “ Chi chi chành chành. Cái đanh thổi lửa Con ngựa chết trương Tam vương ngũ đế…”.
Câu hát dường như chẳng có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành.
● Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi
thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng
dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động
ngoài trời…Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương
ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi.
❖ Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi:
● Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò
chơi vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi lớn
và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên mây”, “
Thả đỉa ba ba”, “ Trồng nụ trồng hoa”…
● Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như “ Chi
chi chành chành”, “ Tập tầm vông”, “ Chuyền thẻ”, …
● Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò
chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi.
❖ Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi.
● Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những
ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì
vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui.
Nếu chơi “ Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút
chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi “ Rồng rắn lên mây” thì thêm một người, “
cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau.
Những trò chơi “ Thả đỉa ba ba”, “ Chi chi chành chành”, “ Nhảy lò cò”, “Nhảy
dây”… cũng tương tự như vậy.Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu
trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê
phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ
được nâng lên rất nhiều.
3. Hiệu quả ban đầu:
❖ Đa số trẻ tham gia các hoạt động mạnh dạn, tự tin, hồn nhiên, chủ động.
❖ Đa số trẻ rất hứng thú và yêu thích các trò chơi dân gian.
❖ Đa số trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi
dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
❖ Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và
thể lực của các trẻ được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn
nhiên trong giao tiếp với mọi người.