10 Đề thi Học sinh giỏi Văn 12 năm 2025 (có đáp án)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH NAM ĐỊNH
NĂM HỌC 2024 - 2025
Môn: Ngữ văn – Lớp: 12 ĐỀ THAM KHẢO
Thời gian làm bài: 150 phút. Đề thi gồm: 03 trang.
I. ĐỌC HIỂU (8,0 điểm) Đọc đoạn trích: ĐẤT MỎ - Nguyễn Khải -
(Lược phần đầu: Ngôi nhà nhỏ ở lối đi vào mỏ Mông Dương là của một gia đình thợ mỏ. Họ chỉ có ba người.
Ông bố là thợ hầm lò, đã nghỉ hưu, bị bệnh suyễn, nói năng đi lại đều khó khăn. Bà mẹ làm nghề bán bánh cuốn. Và một
anh con trai tên Tùng đã 26, 27 tuổi, đẹp trai, khỏe mạnh cũng làm nghề hầm lò, chưa có vợ. Một chiều cuối thu có
người anh con ông bác của Tùng dẫn một cô gái đến xin mẹ Tùng cho ở nhờ. Cô gái tên Lượm xinh đẹp, dịu dàng đem
đến cho cả gia đình những niềm vui nhẹ nhàng. Cô thay bà mẹ chăm sóc anh con trai: đi chợ và nấu cơm ngày ba bữa,
bữa trưa, bữa tối và bữa nửa đêm rồi chờ anh về ăn bữa đêm, chăm chú nghe anh kể chuyện, mỉm cười. Hình như cô
cũng chả quan tâm gì nhiều tới những vất vả của người thợ mỏ.)
Tùng kể xong rồi cười. Cô bạn gái của anh không cười chỉ hỏi:
- Các anh ở mỏ hay đánh bạc lắm à?
- Không đánh bài thì còn biết chơi gì?
- Các anh cũng hay ăn cắp than của nhà nước à?
- Tiền lương cuối tháng mới có, có dạo mỏ nợ vài tháng mới trả lương. Nếu không ăn cắp than
lấy đâu tiền hàng ngày mua gạo cho người mua cám cho lợn.
- Các anh cũng hay đánh vợ nhỉ?
- Thi thoảng thôi, chứ không phải ngày nào cũng đánh.
Lượm lại cười nhưng mặt lạnh tanh, không hỏi gì nữa.
(Lược một đoạn: Lượm sống với gia đình Tùng được hơn một tháng mới dám cùng Tùng đi một đoạn đường
trong đêm đến thăm một người bạn của anh suýt chết cách đó vài ngày. Khi hai người ra về đã gần nửa đêm.)
Đứng trước cổng nhà cả hai đều dừng lại và cứ đứng im lặng bên nhau rất lâu. Rồi Tùng nói
trước, giọng anh hổn hển, đứt quãng như người suyễn:
- Anh thật lòng không muốn xa em, muốn mãi mãi được sống bên em. Chả biết em nghĩ thế nào?
Lượm mím chặt môi, sống mũi và vè mắt cay sè. Cô cũng không muốn xa anh, muốn được sống
mãi mãi với anh. Nhưng... em không thể, anh ơi. Em chưa yêu ai bao giờ nhưng em vẫn không thể yêu
anh, không thể làm vợ anh.
Những ngày sau Lượm dậy từ rất sớm để xay bột, đốt lò và tráng bánh. Rồi cô đội thúng bánh
ra chợ gần trưa mới về. Về nhà lại lao vào nắm than, giặt quần áo, nấu cám lợn và làm cơm chiều.
Và cô vẫn nấu thêm bữa cơm nửa đêm những ngày Tùng đi làm ca 2, ngồi bên anh xới cơm và gắp
thức ăn, vẫn trả lời dịu dàng, ý nhị những câu hỏi của Tùng. Nhưng cô không cười, cũng không nhìn
thẳng vào mắt Tùng bao giờ, khi không thể nói rõ được điều gì đó thì cô nín lặng và thở dài rất nhỏ. ...
Anh ơi, anh là người đàn ông đẹp nhất và tốt nhất, nhưng em vẫn không muốn ở lại đây, không
muốn mãi mãi phải sống ở đây. Cũng như mãi mãi phải sống ở làng quê thì buồn lắm. Nếu em là vợ
anh chắc sẽ là một cặp vợ chồng rất đẹp đôi em sẽ sinh cho anh vài ba đứa con, sẽ tráng bánh và bán
bánh ở chợ, và đêm đêm ngồi đợi anh về để nấu nước tắm, dọn cơm và rót rượu. Còn anh, ngoài giờ
đi làm và chơi với vợ con anh sẽ đi đánh bài, đánh bi-a và uống bia, đôi lúc cũng đánh vợ giống như
nhiều người, nhưng vẫn là một gia đình hạnh phúc, có phải thế không, nhưng mà buồn lắm. Vì mọi
cái vui cái buồn đều có thể biết trước, giống hệt những người đã đi trước. Và anh về già cũng sẽ bị
hen suyễn, bị thấp khớp như mọi người thợ hầm lò tới tuổi nghỉ hưu. Vậy thì em muốn gì, chắc là anh
hỏi thế. Chính em cũng không thật rõ em đang muốn gì. Muốn đến một vùng đất mới, sống trong một
hoàn cảnh mới, tự mình phải lựa chọn, phải quyết định, không phụ thuộc vào bất cứ ai, có thể cuộc
sống sẽ tốt hơn mà cũng có thể còn tệ hơn. Với phụ nữ, sự lựa chọn hình như chỉ được có một lần, lần
đầu. Lầm lỡ một lần là cả đời phó mặc cho may rủi, cho số phận. Em không hối tiếc đã rời nhà đi đến
đất mỏ. Nhưng em sẽ ân hận suốt đời nếu em bằng lòng ở lại đây mãi mãi. Em đã biết em là ai đâu.
Là một con bé tháo vát và can đảm, dám sống theo ý mình hay chỉ là một con nhóc con nhiều mơ
mộng, cuối cùng vì yếu đuối lại phải ỷ dựa vào một ai đó, vào một người đàn ông nào đó . ...
Em phải đi ngay anh Tùng ạ. Nếu em ở lại thêm một tháng nữa thì em sẽ không ra nổi cái nhà
này. Anh đừng trách em nhá, đừng giận em nhá. Rồi anh sẽ quên nhanh em thôi. Rồi em cũng sẽ phải
quên anh, sẽ cố mà quên. Đưa đầu vào cái cạm bẫy êm ái, ngọt ngào của một tổ ấm hạnh phúc đã
được chuẩn bị sẵn là dễ nhắm mắt buông xuôi lắm. Em sợ mọi dự kiến táo bạo sẽ kết thúc quá nhanh
chóng nếu em vì cái nhìn buồn bã, tuyệt vọng của anh mà nấn ná ở lại.
Anh đừng nhìn em nữa nhá. Em xin thề sẽ không nhìn thẳng vào mắt anh một lần nào nữa, sẽ
không nói thêm với anh một lời nào nữa. Và sẽ không bao giờ cho phép mình đi chung với anh trong
đêm như đêm trước. Tháng 11 năm 1995
(Theo https://nhandan.vn, ngày 01/07/2025)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định nhân vật trung tâm của truyện ngắn Đất mỏ.
Câu 2. Nêu hiệu quả của hình thức ngôn ngữ nửa trực tiếp được sử dụng trong đoạn văn sau:
- Anh thật lòng không muốn xa em, muốn mãi mãi được sống bên em. Chả biết em nghĩ thế nào?
Lượm mím chặt môi, sống mũi và vè mắt cay sè. Cô cũng không muốn xa anh, muốn dược sống
mãi mãi với anh. Nhưng... em không thể, anh ơi. Em chưa yêu ai bao giờ nhưng em vẫn không thể yêu
anh, không thể làm vợ anh.
Câu 3. Tâm trạng của nhân vật Lượm được thể hiện như thế nào trong văn bản?
Câu 4. Đặc điểm nào của nhân vật Lượm trong truyện mà anh/chị cho là đặc trưng của nhân vật trong
truyện ngắn hiện đại? Vì sao?
Câu 5. Giá trị tư tưởng của truyện ngắn Đất mỏ mà Nguyễn Khải gửi gắm có ý nghĩa như thế nào với đời sống hiện nay? II. VIẾT (12,0 điểm)
Câu 1 (4,0 điểm)
Từ nội dung của văn bản phần Đọc hiểu, kết hợp với những trải nghiệm của bản thân, anh/chị
hãy viết một đoạn văn nghị luận bàn về sự cần thiết phải có những lựa chọn đúng đắn ở tuổi trẻ.
Câu 2 (8,0 điểm)
Lê-ô-nốp từng khẳng định: Không có tiếng nói riêng, không mang lại những điều mới mẻ cho
văn chương mà chỉ biết dẫm theo đường mòn thì tác phẩm nghệ thuật sẽ chết.
Anh/Chị hãy viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá tiếng nói riêng, những điều mới mẻ của
các nhà văn qua hình tượng nhân vật Lượm trong truyện ngắn Đất mỏ của Nguyễn Khải và hình
tượng nhân vật Tâm trong truyện ngắn Cô hàng xén của Thạch Lam.
(Lược phần đầu: Tâm là người con gái hiền lành, xinh xắn làm nghề bán hàng xén. Cô có bố mẹ và một cậu em trai
nhỏ hẵng còn đang đi học. Công việc bán hàng xén giúp Tâm kiếm tiền lo cho gia đình và hỗ trợ em trai trong việc học
hành. Tâm dành tất cả tình thương và tâm huyết để đảm bảo cho em trai có một tương lai tốt đẹp. Dù cuộc sống đầy gian
nan và vất vả, Tâm luôn tận tâm chăm sóc cho gia đình và hiếm khi than phiền. Dưới lời đề nghị của bà mối, Tâm kết
hôn với người con trai mình yêu thích. Sau hai năm kết hôn, cô sinh con trai đầu lòng nhưng do hoàn cảnh gia đình
chồng cũng khó khăn, Tâm phải tiếp tục bán hàng ngay sau thời gian ở cữ.)
Hai năm sau, Tâm đẻ đứa con trai. Ở cữ được nửa tháng, nàng phải để con cho mẹ chồng trông
nom, rồi lại gánh hàng đi chợ. Mấy năm khó nhọc đã thay hẳn người nàng. Tâm bây giờ không còn là
cô gái xinh xắn hồi trước. Nàng già đi nhiều lắm. Ðã lâu nàng không còn chú ý đến sắc đẹp của mình
và cũng không biết nó tàn lúc nào. Sắc đẹp cũng vô ích cho nàng khi đã có chồng rồi. Tâm thấy mình
già và yên tâm trong sự đứng tuổi. Những ngày chợ phiên, nàng nhìn các cô gái với ý nghĩ an phận
của người đã qua tuổi trẻ rồi. Bây giờ nàng còn thì giờ đâu trang điểm nữa. Cái cô hàng xén xinh
đẹp trước kia nổi tiếng cả một vùng, bây giờ không còn ai nhớ đến nữa. Ðã có những cô con gái khác