Bộ 5 đề thi khảo sát chất lượng đầu năm Ngữ văn 8 năm 2025 (có đáp án)

TRƯỜNG THCS
ĐỀ KIỂM TRA KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG ĐẦU NĂM
………………………..
NĂM HỌC: 20… - 20… MÔN: NGỮ VĂN 8 ĐỀ SỐ 1
Thời gian làm bài: 90 phút (không kể thời gian giao đề)
PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi: TIẾNG ĐÀN BẦU
Lắng tai nghe đàn bầu
Đàn ngày xưa mất nước
Ngân dài trong đêm thâu
Dây đồng lẻ não nuột
Tiếng đàn là suối ngọt
Người hát xẩm mắt mù
Cho thời gian lên màu.
Ôm đàn đi trong mưa.
Tiếng đàn bầu của ta
Mừng Việt Nam chiến thắng
Lời đằm thắm thiết tha
Đàn bầu ta dạo lên
Cung thanh là tiếng mẹ
Nghe niềm vui sâu đậm
Cung trầm là giọng cha.
Việt Nam - Hồ Chí Minh.
(Lữ Giang, Thơ Việt Nam 1954-1964, Mã Giang Lâm sưu tầm,
tuyển chọn và giới thiệu, NXB, 1997, tr. 155)
* Lữ Giang (1928-2005) tên thật là Trần Xuân Kỳ, quê ở Thanh Hóa. Ông là hội viên
Hội Nhà văn Việt Nam, hội viên Hội Nhà văn Hà Nội. Ông là cây bút tiêu biểu cho nền
văn học hiện đại Việt Nam với giọng thơ gần gũi, đầm ấm và chan chứa tình cảm gắn bó
với quê hương đất nước. Theo lời kể của nhà thơ Lữ Giang, bài thơ Tiếng đàn bầu được
ông sáng tác vào năm 1954, đây chính là lần đầu ông được cùng người thân đạp xe từ
Nghệ An ra Hà Nội dự buổi biểu diễn của đoàn văn công Quân đội do nhà thơ Hoàng Cầm chỉ đạo.
Câu 1 (0,5 điểm). Xác định thể thơ của bài thơ trên.
Câu 2 (0,5 điểm). Chỉ ra những hình ảnh trong đoạn trích miêu tả các cung bậc của tiếng đàn bầu.
Câu 3 (1,0 điểm). Phân tích hiệu quả của biện pháp nghệ thuật so sánh được sử dụng trong đoạn thơ: Lắng tai nghe đàn bầu Ngân dài trong đêm thâu
Tiếng đàn là suối ngọt Cho thời gian lên màu.
Câu 4 (1,0 điểm). Tiếng đàn bầu trong khổ thơ thứ ba và khổ thơ thứ tư có gì khác nhau?
Câu 5 (1,0 điểm). Em cảm nhận được thái độ, tình cảm nào của tác giả gửi gắm trong bài thơ?
PHẦN II. VIẾT (6,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm).
Viết đoạn văn (khoảng 10 câu) trình bày cảm nhận của em về âm thanh tiếng đàn bầu trong văn bản. Câu 2 (4,0 điểm).
Hiện nay, trong xã hội có không ít bậc cha mẹ thường so sánh con nhà mình với
“con nhà người ta” như một cách để tạo động lực phấn đấu cho con. Em hãy viết bài văn
thể hiện ý kiến của bản thân về việc làm đó của cha mẹ. HƯỚNG DẪN CHẤM Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 4,0 1
Thể thơ: 5 chữ (ngữ ngôn). 0,5
Những hình ảnh trong đoạn trích miêu tả các cung bậc của 2 0,5
tiếng đàn bầu: ngân dài trong đêm, cung thanh, cung trầm,...
- Biện pháp tu từ từ so sánh: Tiếng đàn so sánh với suối ngọt.
(HS cần chỉ ra cụ thể dấu hiệu của BPTT so sánh mới cho điểm) - Tác dụng:
+ Góp phần làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 3. 1,0
+ Gợi lên âm thanh du dương, trong trẻo ngân nga của tiếng đàn.
+ Khiến cho người đọc có cảm giác êm dịu, ngọt ngào và thư
thái. Đây chính là hình ảnh tượng trưng cho sự lắng đọng và
tinh tế của âm nhạc đàn bầu.
- Tiếng đàn trong khổ thơ thứ ba: là tiếng đàn thể hiện tâm
trạng não ruột, buồn bã, sầu thảm khi đất nước bị xâm lăng…
- Tiếng đàn trong khổ thơ thứ tư: là tiếng đàn của chiến 1,0 4
thắng, thể hiện niềm vui của nhân dân ta khi đất nước được tự do…
(GV chấm linh hoạt, chấp nhận những cách diễn đạt khác mà
HS đưa ra nếu hợp lí, thuyết phục.) 5
Thái độ, tình cảm của tác giả: 1,0
- Tình cảm gì?: Yêu mến, tự hào.
- Về cái gì hoặc dành cho ai?: Về tiếng đàn bầu của quê hương, của dân tộc.
- Tình cảm ấy như thế nào?: Nỗi đau đớn, buồn tủi khi đất
nước bị mất chủ quyền; là niềm vui, hạnh phúc khi đất nước
được tự do, độc lập.
- Thể hiện điều gì?: Tình yêu quê hương đất nước, yêu những
giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
(GV chấm linh hoạt, chấp nhận những cách diễn đạt khác mà
HS đưa ra nếu hợp lí, thuyết phục.) II VIẾT 6,0
Viết đoạn văn (khoảng 10 câu) trình bày cảm nhận của 1 2,0
em về âm thanh tiếng đàn bầu trong văn bản.
* Yêu cầu hình thức, kĩ năng: 2,0
- Đảm bảo thể thức của một đoạn văn.
- Đảm bảo chính tả, dùng từ, đặt câu, ngữ pháp ngữ nghĩa tiếng Việt.
(Nếu không đúng hình thức một đoạn văn, điểm tổng không quá ½) * Yêu cầu nội dung:
Bài làm của HS có thể trình bày theo những cách khác nhau
những phải đảm bảo được những yêu cầu sau: 1. Mở đoạn:
- Giới thiệu bài thơ: Giới thiệu ngắn gọn về bài thơ “Tiếng
đàn bầu” và tầm quan trọng của tiếng đàn bầu trong văn hóa dân tộc Việt Nam.
- Dẫn dắt vấn đề: Đề cập đến âm thanh của tiếng đàn bầu
được miêu tả trong văn bản, mang lại nhiều cảm xúc và suy nghĩ cho người nghe. 2. Thân đoạn:
- Âm thanh êm dịu và thanh bình của tiếng đàn bầu: Tiếng
đàn bầu trong đoạn đầu được miêu tả như “ngân dài trong
đêm thâu” tạo nên một không gian tĩnh lặng và thanh bình,
như dòng suối ngọt chảy mãi, làm dịu đi những mệt mỏi của cuộc sống.
- Sự sâu lắng, đằm thắm trong từng giai điệu:
+ Tiếng đàn bầu mang “lời đằm thắm thiết tha” phản ánh tình
cảm nồng nàn, sâu lắng của con người Việt Nam.
+ Hình ảnh cung thanh, cung trầm được ví như “tiếng mẹ” và
“giọng cha” thể hiện tình yêu thương gia đình và sự gắn kết tình cảm dân tộc.
- Nỗi buồn và niềm đau trong lịch sử dân tộc qua tiếng đàn:
+ Âm thanh của đàn bầu còn gợi lên những đau thương, mất
mát trong lịch sử, với hình ảnh “đàn ngày xưa mất nước” và
“người hát xẩm mắt mù” lang thang trong mưa.
+ Tiếng đàn bầu như tiếng khóc, tiếng than vãn, phản ánh
những thăng trầm trong quá khứ của dân tộc.
- Niềm vui, niềm tự hào và hi vọng từ tiếng đàn bầu khi đất nước chiến thắng:
+ Khi đất nước chiến thắng, tiếng đàn bầu lại vang lên với
niềm vui và niềm tự hào sâu đậm, tượng trưng cho sự hồi
sinh và sức mạnh của dân tộc.
+ Âm thanh ấy không chỉ là niềm vui cá nhân mà còn là niềm
vui chung của cả dân tộc, khẳng định sự kiên cường và tinh
thần bất khuất của người Việt Nam. 3. Kết đoạn:
- Khẳng định lại sự đa dạng và sâu sắc của âm thanh tiếng
đàn bầu trong văn bản, từ buồn đau đến hi vọng, từ nỗi nhớ đến niềm tự hào.
- Nhấn mạnh vai trò của tiếng đàn bầu trong việc thể hiện
tâm hồn và bản sắc của người Việt, đồng thời khơi gợi niềm
tự hào và tình yêu đất nước trong mỗi người.
(GV chấm linh hoạt, chấp nhận những cảm nhận khác nếu hợp lí, thuyết phục)
Hiện nay, trong xã hội có không ít bậc cha mẹ thường so
sánh con nhà mình với “con nhà người ta” như một cách 2 4,0
để tạo động lực phấn đấu cho con. Em hãy viết bài văn
thể hiện ý kiến của bản thân về việc làm đó của cha mẹ.
a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: có đầy đủ ba 0,25
phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
b. Xác định đúng yêu cầu của đề: Viết bài văn nghị luận trình 0,25
bày ý kiến của bản thân về việc cha mẹ so sánh con nhà mình