Chuyên đề dạy thêm Chủ đề 6: Tinh bột và cellulose Hóa học 12 (sách mới)

Chủ đề 6: TINH BỘT VÀ CELLULOSE
A. Lý thuyết cần nắm vững I. CẤU TẠO PHÂN TỬ
Tinh bột và cellulose đều là polysaccharide (polymer thiên nhiên) có công thức phân tử:
(C6H10O5)n nhưng không phải là đồng phân vì giá trị n ở hai chất khác nhau.
 Tinh bột = nhiều gốc -glucose liên kết tạo 2 dạng mạch:
- Amylose không phân nhánh, xoắn chỉ có liên kết -1,4-glycoside.
- Amylopectin phân nhánh, xoắn có liên kết -1,4-glycoside và -1,6-glycoside (tạo nhánh).
 Cellulose = nhiều gốc -glucose không phân nhánh, xoắn chỉ có liên kết -1,4- glycoside.
II. TÍNH CHẤT HÓA HỌC TINH BỘT VÀ CELLULOSE
1. Thủy phân: Tinh bột và cellulose đều bị thủy phân bởi acid hoặc enzyme tạo glucose. (C6H10O5)n + n H2O n C6H12O6 (glucose)
2. Tinh bột phản ứng ứng màu với dung dịch iodine Tinh bột + I2 hợp chất màu xanh tím mất màu xanh tím xuất hiện lại màu xanh tím.
Giải thích: mạch tinh bột xoắn lại tạo các lỗ rỗng, các lỗ rỗng này hấp phụ I2 tạo nên hợp chất
màu xanh tím.Khi đun nóng mạch tinh bột duỗi ra không còn lỗ rỗng và I2 được giải phóng nên
mất màu xanh tím. Khi để nguội lại thì mạch tinh bột xoắn lại và I2 ngưng tụ được hấp phụ lại
vào các lỗ rỗng nên xuất hiện màu xanh tím trở lại.
Mô hình tương tác giữa tinh bột & iodine
3. Cellulose phản ứng với nitric acid → thuốc súng không khói.
Cellulose có 3 nhóm hydroxy: [(C6H7O2(OH)3]n [(C6H7O2(OH)3]n+3nHNO3 [C6H7O2(ONO2)3]n+3nH2O cellulose trinitrate
4. Cellulose tan trong nước Schweizer = Cu(OH)2 + NH3
III. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN VÀ ỨNG DỤNG TINH BỘT CELLULOSE Tính
chất rắn màu trắng, hầu như không tan trong nước Chất rắn, dạng sợi, màu trắng, chất
lạnh. Trong nước nóng, tinh bột tan tạo dung dịch không tan trong nước kể cả vật lí
keo nhớt, gọi là hồ tinh bột.
đun nóng,các dung môi thông
thường nhưng tan trong nước
Schweizer = Cu(OH)2 + NH3
-Trong cây xanh tạo tinh bột qua quá trình quang hợp Gỗ khô khoảng 50% khối lượng. 6nCO2 + 5nH2O (C6H10O5)n + 6nO2
Sợi bông khoảng 90% khối
-Sự chuyển hoá tinh bột trong cơ thể: lượng. Trạng (C thái tự 6H10O5)n (C6H10O5)x C nhiên 12H22O11 Tinh bột dextrin maltose C6H12O6 glucose
- Là một trong những chất dinh dưỡng cơ bản của -Vật liệu xây dựng (đồ gỗ). người và động vật.
- Sản xuất sợi tự nhiên và sợi Ứng
- Trong công nghiệp dùng sản xuất bánh kẹo, nhân tạo. dụng
glucose, ethanol và hồ dán. - Sản xuất ethanol và
cellulose trinitrate (dùng chế
tạo thuốc súng không khói). B. Bài tập Phần tự luận
Câu 1. Hoàn thành chuỗi phản ứng sau:
Câu 2. [CTST - SGK] Giải thích các hiện tượng sau:
(a) Xôi hoặc cơm nếp thì dẻo và dính hơn cơm tẻ.
(b) Nhỏ vài giọt dung dịch iodine vào mặt cắt của quả chuối xanh thấy xuất hiện màu xanh tím.
(c) Dung dịch sulfuric acid đặc làm sợi bông hoặc giấy bị hóa đen.
Câu 3. Các phát biểu sau đúng hay sai? Nếu sai hãy giải thích.
(1) Cellulose có mạch không phân nhánh do các mắt xích α– glucose tạo nên.
(2) Tinh bột được tạo thành trong cây xanh nhờ quá trình quang hợp.
(3) Amylose có cấu trúc mạch phân nhánh.
(4) Saccharose và tinh bột đều không bị thủy phân khi có acid H2SO4 (loãng) làm xúc tác.
(5) Cellulose và saccharose đều thuộc loại disaccharide.
(6) Mỗi mắt xích C6H10O5 có ba nhóm OH tự do nên cellulose có công thức cấu tạo là [C6H7O2(OH)3]n.
(7) Cellulose tác dụng được với HNO3 đặc trong H2SO4 đặc thu được cellulose trinitrate được
dùng làm thuốc súng không khói.
(8) Cellulose được cấu tạo bởi các đơn vị α-glucose liên kết với nhau bằng liên kết α-1,4- glycoside.
(9) Phân tử cellulose không phân nhánh mà xoắn lại thành hình lò xo.
(10) Cellulose trinitrate là nguyên liệu để sản xuất tơ nhân tạo. Phần trắc nghiệm
1. Trắc nghiệm nhiều lựa chọn
Câu 1. Tinh bột thuộc loại polysaccharide, có nhiều trong các loại ngũ cốc như hạt lúa, hạt
ngô, củ khoai, củ sắn, …. Công thức của tinh bột là A. (C6H10O5)n. B. C12H22O11. C. C6H12O6. D. C2H4O2.
Câu 2. Cellulose có cấu tạo mạch không phân nhánh, mỗi đơn vị C6H10O5 có 3 nhóm OH, nên có thể viết là A. [C6H5O2(OH)3]n. B. [C6H8O2(OH)3]n. C. [C6H7O2(OH)3]n. D. [C6H7O3(OH)2]n.
Câu 3. [CD - SGK] Trong các chất dưới đây, chất nào được tạo thành từ đơn vị khác ngoài đơn vị glucose? A. Maltose. B. Saccharose. C. Tinh bột. D. Cellulose.
Câu 4. Thủy phân hoàn toàn tinh bột trong môi trường acid, thu được chất nào sau đây? A. Glucose. B. Saccharose. C. Ethyl alcohol. D. Fructose.
Câu 5. Chất nào sau đây bị thủy phân khi đun nóng trong môi trường acid? A. Saccharose. B. Glycerol. C. Glucose. D. Fructose.
Câu 6. Chất nào sau đây bị thủy phân khi đun nóng trong môi trường acid? A. Glycerol B. Fructose. C. Glucose. D. Cellulose.
Câu 7. Polymer thiên nhiên X được sinh ra trong quá trình quang hợp của cây xanh. Ở nhiệt độ
thường, X tạo với dung dịch iodine hợp chất có màu xanh tím. Polymer X là A. tinh bột. B. cellulose. C. saccharose. D. glicogen.
Câu 8. Cặp chất nào sau đây đều có khả năng thủy phân trong môi trường acid, đun nóng?
A. Fructose và tinh bột.
B. Saccharose và cellulose.
C. Glucose và saccharose.
D. Glucose và fructose.
Câu 9. Phát biểu nào sau đây đúng?
A. Phân tử cellulose được cấu tạo từ các đơn vị fructose.
B. Fructose không có phản ứng tráng bạc.
C. Amylopectin có cấu trúc mạch phân nhánh.