Đề thi giữa kì 1 Ngữ văn 12 Kết nối tri thức (Đề 10)

ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ I
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm)
Đọc đoạn ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi:
Năm ấy, lũ chim không về làm tổ ở khu vườn.
Bà ngoại tôi ngồi ở bậc thềm, nhìn vào khoảng không hun hút trước mắt. Trời
không mưa không nắng, xám xịt một màu chì. Tôi không biết bà tôi nghĩ gì, nhưng
chắc chắn là đang nghĩ. Dáng ngồi như thế, tấm lưng còn tựa vào cửa cũ, nửa như
lơ đễnh, nửa như coi cánh cửa ấy là một điểm tựa. Đúng rồi, cái cánh cửa là điểm
tựa của bà. Bà ngồi như thế lâu rồi, từ ngày tháng năm này qua ngày tháng năm
khác. Bà tựa vào tiếng răng của lũ một, hình như là hoài nhớ về những ngày đã
qua nhiều hơn là nghĩ đến ngày mai.
Tôi ôm con mèo cái già có bộ lông màu xám tro vào lòng, vuốt ve nó. Nó
chừng như cũng đã mệt mỏi vì quãng đời có tuổi của mình mà không chờn vờn đôi
bàn tay thô kệch của tôi, bộ ria mép chỉ hơi khẽ động đậy. Nó lim dim đôi mắt. Tôi
thấy thái độ của nó giống bà tôi quá. So với lũ mèo, nó cũng có tuổi, nó cũng đã là
một con mèo già. Mà già rồi thì hay mệt mỏi. Chắc lúc này ở trong tay tôi, nó cũng
đang suy nghĩ, suy nghĩ theo kiểu loài mèo. Nó nghĩ gì thì chỉ có trời mới biết được
(có khi loài mèo biết?). Nhưng tôi thầm nghĩ, biết đâu nó cũng như bà tôi, tức là
đang hoài nhớ về cái thời đã qua thì sao?
Tuổi thơ tôi là một chuỗi những ngày tháng không tên. Cứ lặng lờ lặng lờ,
chẳng có gì sôi nổi. Tôi ở với bà từ ngày còn nhỏ. Ngày xưa dì Mân cũng ở với bà,
nhưng dì Mân vì lí do nào đó tác động đến mà sinh mất trí, bỏ nhà đi lâu rồi. Đi,
rồi từ đấy không về. Và cũng chẳng có tin tức gì, không biết còn sống hay đã chết.
Thỉnh thoảng, tôi ngây ngô nhắc đến dì như một lẽ bình thường, bà tôi lại chảy
nước mắt. Ông Hân, hàng xóm nhà tôi bảo: “Bà cháu đã mất hai anh con cả trong
cuộc chiến. Mất cả mẹ cháu, bây giờ lại mất cô con gái ngay giữa thời bình.... Ông
Hàn nói thế rồi đi về nhà.
[Lược trích:“Tôi” nhớ đến người mẹ ruột đã bỏ con lại mà đi biệt. Từ ấy,
“tôi” lớn lên cùng bà. Hai bà cháu ít nói ít cười. Mấy hôm nay con mèo cái có bộ
lông màu xám tro bỏ đi đâu, không thấy về nhà.]
Qua thời gian đấy, con mèo cái già trở về nhà. Nó nằm trên bậc thềm sưởi
nắng. Tôi thấy người nó to hơn, và có vẻ nặng nề, bữa ăn không hết đĩa cơm. Nó
trở nên lười biếng, chỉ suốt ngày cuộn mình nằm ngủ. Bà tôi ngồi tựa cửa, nhìn
sang nó, thở dài. Tôi không biết bà đang nghĩ gì, chắc vẫn chỉ có thế thôi! Có tin
của cô tôi ở tỉnh nào đẩy xa xa. Một buổi chiều, ông bưu điện tìm đến đưa cho bà
tôi cái phong bì màu xanh xanh hồng hồng, thơm thơm mùi nước hoa. Tôi cầm nó
săm soi. Từ bé tôi mới nhìn thấy cái phong bì đẹp như thế, cứy như... Tây.
Tối, ông Hân sang chơi, bà tôi đưa cái thư cho ông đọc. Đọc xong ông Hàn
với bà tôi ngồi nói chuyện, tôi nằm ê a hát mấy bài hát trẻ con cũ rích, và ngủ quên từ lúc nào.
Hôm sau ông Hân đi đâu đấy, không ở nhà. Ba hôm sau nữa...
Cho đến lúc trời xâm xẩm tối, ông Hân đeo lỉnh kỉnh những cái túi ở đâu đó
về thẳng nhà tôi. Uống ngụm nước bà tôi đưa, còn dở dang, ông Hàn đứng lên dốc
ngược mấy cái túi, các thứ lăn ra giường. Tôi ngạc nhiên giương mắt nhìn. Ông
Hàn cầm con búp bê tóc vàng: “Con búp bê này, dì Mân gửi cho cháu. Cầm lấy
mà chơi!". Tôi ôm em bé búp bê, ngỡ như là trong tưởng tượng.
Lần đầu tiên, tôi thấy bà tôi cười. Ông Hàn phá bụi mây ngăn giữa hai nhà,
tôi chạy loăng quăng như con loi choi mà ngồi chơi với em bé búp bê của mình:
“Cháu sẽ gọi là ông ngoại”.
Ông Hân nghỉ tay vào thềm ngồi hút thuốc, bà tôi ngồi bên cạnh rót nước chè
cho ông. Tôi nghĩ, ông Hân như cái cột lắp cánh cửa sắp rơi ra của nhà tôi, là chỗ cho bà tôi tựa.
Năm ấy tôi mười tuổi. Năm ấy con mèo cái già có bộ lông màu xám tro đẻ
được ba con. Hai con khoang và một con tam thể.
Năm ấy bầy chim lại tìm về làm tổ, hót vang ở khu vườn.
(Trích Bầy chim trở về, Phạm Sông Hồng, https://scov.gov.vn/
van-hoc-nghe-thuat/truyen-ngan/bay-chim-tro-ve.html, 2024)
Câu 1 (1,0 điểm): Trong tác phẩm, vì sao người bà lại hay ngồi nhìn vào khoảng
không hun hút trước mắt?
Câu 2 (1,0 điểm): Điểm tựa của nhân vật người bà trong văn bản có sự thay đổi như thế nào?
Câu 3 (1,0 điểm): Sự lựa chọn ngôi kể và điểm nhìn trung tâm trong truyện ngắn
Bầy chim trở về có tác dụng gì?
Câu 4 (1,0 điểm): Những chi tiết ở cuối văn bản: “Năm ấy tôi mười tuổi. Năm ấy
con mèo cái già có bộ lông màu xám tro đẻ được ba con. Hai con khoang và một
con tam thể./ Năm ấy bầy chim lại tìm về làm tổ, hót vang ở khu vườn.” có ý nghĩa
gì đối với mạch phát triển của văn bản?
Câu 5 (1,0 điểm): Câu chuyện này có khiến anh/ chị thêm tin tưởng vào những
điều tốt đẹp sẽ đến trong cuộc sống không? Vì sao?
Phần 2: Viết (5.0 điểm)
“Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài và “Vợ nhặt” của Kim Lân là hai truyện ngắn đều
viết về số phận và vẻ đẹp tâm hồn của người lao động. Em hãy phân tích hai truyện
ngắn trên trong mối quan hệ đối sánh để nêu bật đặc sắc riêng của từng tác phẩm. HƯỚNG DẪN GIẢI
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm) Câu Đáp án Điểm
Người bà hay ngồi nhìn vào khoảng không hun hút trước mắt
vì buồn nhớ về những ngày đã qua, vì nghĩ về những đứa con 1 1,0 điểm
đã mất hoặc bỏ đi, vì xót xa trước cảnh sống hiện tại của hai bà cháu. 2
Điểm tựa của nhân vật người bà trong văn bản có sự thay đổi 1,0 điểm như sau: - Ban đầu: cánh cửa. - Sau này: ông Hàn.
Tác dụng của sự lựa chọn ngôi kể và điểm nhìn trung tâm
trong truyện ngắn Bầy chim trở về
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất
- Điểm nhìn trung tâm: điểm nhìn của nhân vật “tôi” - đứa cháu trong câu chuyện. 3
- Tác dụng: giúp cho câu chuyện về cảnh ngộ của hai bà 1,0 điểm
cháu thêm chân thực, khách quan; người đọc cũng dễ dàng
hình dung những suy nghĩ, cảm xúc của đứa cháu trước
những đổi thay trong cuộc sống của hai bà cháu. Việc người
kể chuyện có tuổi đời còn nhỏ khiến câu chuyện tuy buồn
nhưng không u ám, giọng kể đều đặn, không bị lụy.
Những chi tiết ở cuối văn bản:“Năm ấy tôi mười tuổi. Năm
ấy con mèo cái già có bộ lông màu xám tro đẻ được ba con.
Hai con khoang và một con tam thể. Năm ấy bầy chim lại 4
tìm về làm tổ, hót vang ở khu vườn” có ý nghĩa quan trọng 1,0 điểm
đối với mạch phát triển của văn bản. Đây là những chi tiết
nói về sinh sôi, đoàn tụ, nảy nở, phát triển, phù hợp với tư
tưởng “cuộc sống rồi sẽ tốt đẹp hơn” của văn bản. 5
HS trình bày được suy nghĩ về việc câu chuyện này có giúp 1,0 điểm
mình thêm tin tưởng vào những điều tốt đẹp sẽ đến trong
cuộc sống hay không, lí giải một cách hợp lí và thuyết phục.
Gợi ý: câu chuyện giúp em thêm tin tưởng vào những điều
tốt đẹp sẽ đến trong cuộc sống vì sự u ám, buồn tẻ trong
phần đầu truyện đã được thay thế bằng sự ấm áp, hi vọng