Giáo án Bài 10 Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo (2024): Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông (thế kỉ XV)

BÀI 10: CUỘC CẢI CÁCH CỦA LÊ THÁNH TÔNG (THẾ KỈ XV) (Tiết 39, 40) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
Sau khi học xong bài, HS có thể
- Trình bày được bối cảnh lịch sử, nội dung, kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của Lê Thánh Tông 2. Năng lực - Năng lực chung
+ Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo thông qua việc thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập, thể hiện sự sáng tạo
+ Năng lực giao tiếp và hợp tác: Thể hiện thông qua hoạt động nhóm, trao đổi thảo luận và báo cáo sản phẩm
+ Năng lực tự chủ và tự học thông qua việc tìm hiểu, phân loại sử liệu, tạo sơ đò tư duy…về các
chính sách cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ - Năng lực đặc thù
+ Năng lực tìm hiểu lịch sử: thông qua khai thác các nguồn sử liệu, tranh ảnh, lược đồ để trình
bày bối cảnh lịch sử, nội dung, kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của Lê Thánh Tông
+ Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: thông qua khai thác thông tin, tư liệu đưa ra những ý
kiến nhận xét, đánh giá về những nội dung liên quan đến cải cách của Lê Thánh Tông 3. Về phẩm chất
- Trung thực: Báo cáo trung thực kết quả học tập của cá nhân hoặc nhóm.
- Trách nhiệm: Có tinh thần trách nhiệm, thực hiện đầy đủ các hoạt động do GV tổ chức.
- Yêu nước: Tự hào về truyền thống xây dựng đất nước, trân trọng những giá trị tốt đẹp mà thế hệ trước đã để lại
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên
- Kế hoạch bài dạy và bài trình chiếu Powerpoint - Phiếu học tập
- Máy tính (điện thoại) kết nối máy chiếu.
2. Học sinh: SGK, sách bài tập
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: HS trả lời được các câu hỏi trong trò chơi ĐUỔI HÌNH BẮT CHỮ để GV dẫn dắt vào bài mới.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề, nêu câu hỏi. HS làm việc cá nhân, vận dụng hiểu biết của bản thân, trả lời câu hỏi


c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS
d. Tổ chức thực hiện:
- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV nêu thể lệ trò chơi ĐUỔI HÌNH BẮT CHỮ như sau: HS quan sát hình ảnh gợi ý, đoán tên
những nhân vật lịch sự, tên của thành tựu. Mỗi câu trả lời đúng được 10 điểm
- Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
+ HS làm việc cá nhân, vận dụng hiểu biết của bản thân, thực hiện nhiệm vụ
+ GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
- Bước 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
+ GV mời HS giơ tay nhanh nhất trả lời câu hỏi trước lớp
+ Nếu HS trả lời sai, HS khác giành quyền trả lời
- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
+ GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.
+ GV dẫn dắt vào bài mới: Trong tiến trình lịch sử Việt Nam thời kì quân chủ, Lê Thánh Tông là
vị vua có nhiều công lao, được sử sách đánh giá cao, đặc biệt là việc tiến hành cải cách trên quy


mô lớn: “ Vua sáng lập chế độ, văn vật khả quan, mở mang đất đai, bờ cõi khá rộng, thực là bậc
vua anh hùng tài lược” (Ngô Sĩ Liên, Đại Việt sử kí toàn thư, tập II, tr.387). Vậy, cuộc cải cách
của Lê Thánh Tông diễn ra trong bối cảnh như thế nào? Nội dung cụ thể là gì? Kết quả và ý
nghĩa ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu trong nội dung bài học hôm nay.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. Hoạt động 1: Tìm hiểu bối cảnh lịch sử dẫn đến cải cách của vua Lê Thánh Tông
a. Mục tiêu: Trình bày được bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông
b. Nội dung: GV phát phiếu học tập. HS làm việc cặp đôi, hoàn thành phiếu học tập và trình bày trước lớp
c. Sản phẩm học tập: Phiếu học tập và câu trả lời của HS. HS ghi được vào vở ghi bối cảnh lịch
sử dẫn đến cải cách của vua Lê Thánh Tông
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN-HỌC SINH
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
1. Bối cảnh lịch sử
GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, dựa vào thông tin trong * Chính trị: Nội bộ triều đình: tình trạng
mục 1 SGK tr. 67, nêu bối cảnh lịch sử của cuộc cải cách phe cánh và sự lộng quyền của một bộ
của Lê Thánh Tông theo phiếu sau: phận công thần.
* Kinh tế: Một bộ phận nông dân thiếu
ruộng đất canh tác, nguồn thu của nhà nước bị ảnh hưởng.
* Xã hội: Nạn cường hào lộng hành và
quan lại tham ô, nhũng nhiễu, tình trạng
coi thường pháp luật trở nên phổ biến.
→ Vì vậy sau khi lên ngôi, Lê Thánh
- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
Tông từng bước tiến hành những chính
+ HS đọc thông tin SGK và tư liệu GV cung cấp, làm việc sách cải cách quan trọng, đặc biệt đối với
cá nhân, hoàn thành phiếu học tập hệ thống hành chính
+ GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết
- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
+ GV mời 1-2 HS lên trình bày phiếu học tập của mình
+ GV mời HS khác nhận xét, bổ sung
- Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
+ GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức
+ GV nhấn mạnh đến hạn chế trong bộ máy chính quyền
lúc bấy giờ: Sau khi vua Lê Thái Tổ qua đời, các vị vua kế
vị thường ít tuổi. Tình trạng quan lại lộng quyền, tham


nhũng…ngày càng trở nên phổ biến. Vua Lê Thái Tông lên
ngôi lúc 10 tuổi, Lê Nhân Tông lên ngôi lúc 2 tuổi không
đủ khả năng kiềm chế tình trạng mâu thuẫn trong nội bộ
triều đình. Sự lộng hành của một số quyền thần đã gây nên
vụ án oan “Lệ Chi Viên” đối với gia đình Nguyễn Trãi.
Nhà vua Lê Nhân Tông đã từng nói: “…Thiên tai xảy ra
luôn, trẫm rất lo sợ. Mối hại ngày nay có thể là do gây bè
cánh, tiến cử không công bằng, có thể vì cậy thế công thần
nơi tiềm để cho vợ con chạy chọt nhờ vả nơi quyền thế, có
thể do để bọn gia nô làm hại dân lành, hay thậm thụt ở các
nhà quyền thế để xin khỏi tội…”
Có thể nói: triều Lê sơ chưa bước vào khủng hoảng, nhưng
tình hình chính trị và kinh tế, xã hội bộc lộ nhiều bất cập,
đặt ra yêu cầu cải cách.
2. Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung cải cách của vua Lê Thánh Tông
a. Mục tiêu: Trình bày được nội dung cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông
b. Nội dung: Gvcho HS làm việc theo bàn, tìm các từ khóa, trên cơ sở đó lên trình bày ngắn gọn
nội dung cải cách của vua Lê Thánh Tông. HS làm việc theo bàn, thực hiện nhiệm vụ học tập và
lên trình bày trước lớp
c. Sản phẩm học tập: Phiếu học tập và câu trả lời của HS. HS ghi được vào vở ghi nội dung cải
cách của vua Lê Thánh Tông
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN-HỌC SINH
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
2. Nội dung cải cách
GV thiết kế 10-12 phong thư (tùy theo số lượng các bàn a. Chính trị
học trong lớp) chia đều thành 5 lĩnh vực: Tổ chức bộ máy * Tổ chức bộ máy chính quyền
chính quyền; Pháp luật; Quân đội; Kinh tế; Văn hóa. Mỗi - Trung ương
bàn sẽ nhận được 1 phong thư về một lĩnh vực cụ thể nào + Tập trung quyền lực vào nhà vua, tăng cường
đó và viết các từ khóa (tối đa 2 tiếng) về nội dung cuộc cái chế độ kiểm tra, giám sát, hỗ trợ lẫn nhau giữa
cách của Lê Thánh Tông trên lĩnh vực mà bàn bốc thăm các cơ quan được, thời gian 5 phút
+ Vị trí, vai trò của các chức quan đại thần bị Bàn nhất = 10 điểm
suy giảm. Mọi công việc trong triều đình tập Bàn nhì = 9 điểm
trung vào Lục bộ do nhà vua trực tiếp điều Bàn ba = 8 điểm
hành. Lập ra Lục khoa để giám sát hoạt động
- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập của Lục bộ
+ HS đọc thông tin SGK, làm việc theo bàn , tìm các từ