Giáo án Bài 16 Sinh học 12 Cánh diều: Quan niệm của Darwin về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 16: QUAN NIỆM CỦA DARWIN VỀ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN VÀ HÌNH THÀNH LOÀI I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Nêu được phương pháp mà Darwin đã sử dụng để xây dựng học thuyết về chọn
lọc tự nhiên và hình thành loài (quan sát, hình thành giả thuyết, kiểm chứng giả thuyết). 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: thông qua các hoạt động học tập, HS rèn luyện khả
năng làm việc độc lập với SGK, tự thu thập thông tin, xử lí thông tin và giải quyết
các nhiệm vụ học tập, các câu hỏi GV yêu cầu.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: thông qua các hoạt động học tập, HS được rèn
luyện kĩ năng giao tiếp, hợp tác trong nhóm, kĩ năng trình bày ý kiến trước tập thể.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: thông qua các hoạt động học tập, HS có
thể đề xuất các giải pháp giải quyết vấn đề trong thực tiễn như: vấn đề kháng
thuốc kháng sinh trong chữa bệnh, vẫn để kháng thuốc trừ sâu trong nông nghiệp,
vẫn dễ chọn, tạo giống vật nuôi, cây trồng,....
Năng lực sinh học:
- Năng lực nhận thức sinh học: Nêu được phương pháp mà Darwin đã sử dụng để
xây dựng học thuyết về chọn lọc tự nhiên và hình thành loài (quan sát, hình thành
giả thuyết, kiểm chứng giả thuyết).
- Năng lực tìm hiểu thế giới sống: HS hình thành được phương pháp quan sát thế
giới sống để có thể hình thành các giả thuyết về nguồn gốc và sự tiến hoá của thế giới sinh vật. 1
- Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: HS vận dụng học thuyết về chọn lọc
tự nhiên để giải thích và giải quyết các vấn đề thực tiễn như: hiện tượng kháng
thuốc kháng sinh ở vi khuẩn, kháng thuốc trừ sâu ở côn trùng, giải thích tính đa
dạng của các giống vật nuôi, cây trồng; tính đa dạng và thống nhất của thế giới sinh vật hiện nay.... 3. Phẩm chất
- Nhân ái: Thông qua việc tìm hiểu về phương pháp nghiên cứu của Darwin, về học
thuyết chọn lọc tự nhiên, HS nhận thấy được nguồn gốc chung của thế giới sinh
vật, từ đó bồi dưỡng tình yêu đối với thiên nhiên, cây cỏ, động vật xung quanh, vì
chúng cũng có chung tổ tiên với con người; bồi dưỡng tình yêu thương giữa con
người với con người....
- Chăm chỉ: Thông qua tìm hiểu kiến thức bài học cũng như tham gia các hoạt động
học tập, HS học hỏi và tự rèn luyện đức tính cần cù, kiên trì, tỉ mẩn của một nhà khoa học.
- Trách nhiệm: Thông qua việc tìm hiểu về phương pháp nghiên cứu tiến hoá của
Darwin, HS nhận thấy được mối quan hệ thống nhất giữa các loài sinh vật trong tự
nhiên, từ đó hình thành và củng cố tinh thần trách nhiệm của mình trong việc bảo
vệ thế giới tự nhiên, bảo vệ sự sống trên Trái Đất.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- SGK, SGV, kế hoạch bài dạy môn Sinh học 12 - Cánh Diều. - Máy tính, máy chiếu. - Phiếu học tập.
- Hình ảnh minh họa sơ đồ 16.1 - 16.5, hình ảnh chọn lọc nhân tạo ở một số vật nuôi và cây trồng.
- Video: Thuyết tiến hóa của Darwin ra đời như thế nào?
Nguồn: https://youtu.be/TBbiYUBmz8Q.
- Video: Charles Darwin - nhà nghiên cứu thuyết tiến hóa của nhân loại.
Nguồn: https://youtu.be/dQ7aniwMxDQ 2
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Sinh học 12 - Cánh Diều.
- Nghiên cứu bài học trước giờ lên lớp; tìm hiểu, sưu tầm tài liệu, hình ảnh, video,...
về Charles Darwin và quy trình nghiên cứu của ông.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Xác định được nhiệm vụ học tập; có tâm thế sẵn sàng và mong muốn khám
phá các kiến thức của bài học.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề; HS quan sát video và trả lời câu hỏi về sự ra đời thuyết tiến hóa của Darwin.
c. Sản phẩm học tập: - Câu trả lời của HS.
- Tâm thế hứng khởi, sẵn sàng, mong muốn khám phá kiến thức mới của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu video: “Thuyết tiến hóa của Darwin ra đời như thế nào?”, yêu cầu HS quan
sát và trả lời các câu hỏi sau:
1) Đoạn video nói về hoạt động nghiên cứu khoa học của nhà khoa học nào?
2) Những sản phẩm nghiên cứu nào của nhà khoa học đó được nói đến trong đoạn video trên?
3) Các sản phẩm khoa học đó có ý nghĩa như thế nào đối với nghiên cứu tiến hoá?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS quan sát video, vận dụng hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời HS xung phong trả lời:
1) Đoạn video nói về hoạt động nghiên cứu khoa học của nhà khoa học Charles Darwin. 3
2) Sản phẩm được nói đến trong đoạn video: những quan điểm về tiến hóa của
Darwin trong tác phẩm Nguồn gốc của loài (The origin of species).
3) Học thuyết tiến hóa của Darwin cho đến nay vẫn là nền tảng quan trọng cho các
quan điểm tiến hóa hiện đại.
- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét câu trả lời của HS và chốt đáp án.
- GV dẫn dắt gợi mở cho HS: Charles Darwin là nhà khoa học lỗi lạc, đã đưa ra được
hệ thống quan điểm tiến hóa đầy đủ và khoa học, giải thích tương đối trọn vẹn các vấn
đề về tiến hóa, được nhiều người thừa nhận. Học thuyết tiến hóa của Darwin cho đến
nay vẫn là nền tảng quan trọng cho các quan điểm tiến hóa hiện đại. Vậy học thuyết có
tính cách mạng của Darwin được hình thành như thế nào? Bài học hôm nay sẽ giúp
chúng ta trả lời câu hỏi đó, chúng ta cùng vào - Bài 16. Quan niệm của Darwin về chọn
lọc tự nhiên và hình thành loài.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động : Tìm hiểu các bước nghiên cứu hình thành quan niệm về chọn lọc tự
nhiên và hình thành loài của Darwin
a. Mục tiêu: Nêu được phương pháp mà Darwin đã sử dụng để xây dựng học thuyết về
chọn lọc tự nhiên và hình thành loài (quan sát, hình thành giả thuyết, kiểm chứng giả thuyết).
b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ học tập; HS đọc thông tin SGK tr.93 - 96, quan sát hình
16.1 - 16.3 và tìm hiểu về Phương pháp nghiên cứu hình thành quan niệm về chọn lọc tự
nhiên và hình thành loài của Darwin.
c. Sản phẩm học tập: Phương pháp nghiên cứu hình thành quan niệm về chọn lọc tự
nhiên và hình thành loài của Darwin.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
Bảng 1. Phương pháp nghiên cứu 4