Giáo án Bài 18 Sinh học 12 Cánh diều: Thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại (Phần 2)

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 18: THUYẾT TIẾN HÓA TỔNG HỢP HIỆN ĐẠI (PHẦN 2) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Phát biểu được khái niệm loài sinh học..
- Nêu được các cơ chế hình thành loài.
- Phát biểu được khái niệm tiến hoá lớn. Phân biệt được tiến hoá lớn và tiến hoá nhỏ.
- Dựa vào sơ đồ cây sự sống, trình bày được sinh giới có nguồn gốc chung và phân
tích được sự phát sinh chủng loại là kết quả của tiến hoá. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: HS chủ động, tích cực tìm hiểu kiến thức. Xây dựng kế
hoạch tự tìm hiểu về tiến hoá lớn và nguồn gốc chung của sinh giới.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học kết hợp thảo luận
trong nhóm xây dựng nội dung kiến thức theo yêu cầu.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Xây dựng được ý tưởng mới trong việc
ứng dụng kiến thức về tiến hoá lớn trong nghiên cứu và đời sống.
Năng lực sinh học:
- Năng lực nhận thức sinh học:
○ Phát biểu được khái niệm loài sinh học.
○ Nêu được các cơ chế hình thành loài.
○ Phát biểu được khái niệm tiến hoá lớn. Phân biệt được tiến hoá lớn và tiến hoá nhỏ.
○ Dựa vào sơ đồ cây sự sống, trình bày được sinh giới có nguồn gốc chung và
phân tích được sự phát sinh chủng loại là kết quả của tiến hoá. 1
- Năng lực tìm hiểu thế giới sống: Xác định được nguồn gốc tiến hóa và vị trí phân
loại của các nhóm sinh vật.
- Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học
để giải thích các cơ chế hình thành các loài sinh vật. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ: tích cực học tập, tự nghiên cứu bài học, chuẩn bị nội dung bài mới.
- Trách nhiệm: nghiêm túc trong học tập, rèn luyện và hoàn thành nội dung được giao.
- Nhân ái: chia sẻ với các bạn về nội dung tìm hiểu được thông qua các nhiệm vụ được giao.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- SGK, SGV, kế hoạch bài dạy môn Sinh học 12 - Cánh Diều. - Máy tính, máy chiếu. - Phiếu học tập.
- Sơ đồ minh họa các Hình 18.1 - 18.5; hình ảnh về cơ chế hình thành loài; cây phát
sinh chủng loại của một số nhóm sinh vật.
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Sinh học 12 - Cánh Diều.
- Tài liệu sưu tầm được về quá trình tiến hóa và nội dung học tập đã chuẩn bị theo
nhiệm vụ của nhóm; nghiên cứu trước nội dung Bài 18.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Xác định được nhiệm vụ học tập; có tâm thế sẵn sàng và mong muốn khám
phá các kiến thức của bài học.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề; HS vận dụng kiến thức, kĩ năng để giải quyết vấn đề.
c. Sản phẩm học tập: - Câu trả lời của HS.
- Tâm thế hứng khởi, sẵn sàng, mong muốn khám phá kiến thức mới của HS. 2
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu hình ảnh về một số loài:
- GV yêu cầu HS quan sát, vận dụng kiến thức, kĩ năng và cho biết: Những nhóm sinh
vật trên có những điểm gì giống và khác nhau?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS vận dụng kiến thức, kĩ năng, thảo luận trả lời câu hỏi.
- GV quan sát, định hướng HS đến các đơn vị phân loại trên loài.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời HS xung phong trả lời.
Gợi ý: Giống nhau: đều có với khả năng bay lượn,...
+ Khác nhau: Chim thuộc lớp Chim, còn dơi thuộc lớp Thú.
- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV ghi nhận các câu trả lời của HS, chốt đáp án.
- GV dẫn dắt gợi mở cho HS: Dựa vào đặc điểm nào để xác định được nguồn gốc tiến
hóa của các nhóm sinh vật trên và vị trí phân loại của các nhóm sinh vật này? Để có câu
trả lời chính xác và đầy đủ nhất, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 18. Thuyết tiến
hóa tổng hợp hiện đại (phần 2).
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu về loài và sự hình thành loài a. Mục tiêu:
- Phát biểu được khái niệm loài sinh học.
- Nêu được các cơ chế hình thành loài. 3
b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ học tập; HS đọc thông tin mục I SGK tr.103 - 105 và tìm
hiểu về Loài và sự hình thành loài.
c. Sản phẩm học tập: Loài và sự hình thành loài.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
I. LOÀI VÀ SỰ HÌNH THÀNH LOÀI
- GV sử dụng kĩ thuật dạy học theo trạm, chia lớp 1. Khái niệm loài sinh học
thành các nhóm (4 - 6 HS).
- Loài sinh học là nhóm quần thể
- GV chiếu video, yêu cầu HS quan sát, kết hợp gồm các cá thể có tiềm năng giao
nghiên cứu mục I SGK tr.103 - 105 và thực hiện phối trong tự nhiên và sinh con nhiệm vụ ở mỗi trạm:
sống sót, có khả năng sinh sản
Trạm 1: Khái niệm loài sinh học
nhưng sinh con không có khả năng
Trạm 2: Cơ chế hình thành loài.
sống sót hoặc không sinh sản được
- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ từ trạm 1 → với các cá thể của các nhóm quần
trạm 2 và hoàn thành Phiếu học tập: thể khác. NHÓM: PHIẾU HỌC TẬP
- Tiêu chuẩn phân biệt loài sinh
Tìm hiểu về loài và sự hình thành loài
học: Khả năng giao phối và sinh
1. Ngựa cái lai với lừa đực sinh ra con la không con hữu thụ của các cá thể.
có khả năng sinh sản. Các con chó nhà đa dạng 2. Các cơ chế hình thành loài
về hình dạng, kích thước cơ thể, màu sắc lông
(hình 18.1) nhưng một số giống chó nhà khác - Sự hình thành loài là quá trình tạo
nhau vẫn giao phối được với nhau và sinh con ra loài mới (loài hậu duệ) từ loài
hữu thụ. Trong số cá thể này, những nhóm cá thể ban đầu (loài tổ tiên).
nào thuộc về cùng một loài sinh học, những - Dấu hiệu cho thấy loài sinh học
nhóm cá thể nào thuộc các loài sinh học khác mới hình thành là sự cách li sinh nhau? sản. 4