Giáo án Bài 22 Sinh học 12 Cánh diều: Sinh thái học quần xã

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
CHỦ ĐỀ 8: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ HỆ SINH THÁI
BÀI 22: SINH THÁI HỌC QUẦN XÃ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Phát biểu được khái niệm quần xã sinh vật.
- Giải thích được quần xã là một cấp độ tổ chức sống và trình bày được một số biện pháp bảo vệ quần xã.
- Phân tích được các đặc trưng cơ bản của quần xã: thành phần loài; sự đa dạng và
độ phong phú trong quần xã; cấu trúc không gian; cấu trúc chức năng dinh dưỡng.
- Giải thích được sự cân bằng của quần xã được bảo đảm bởi sự cân bằng chỉ số các đặc trưng đó.
- Trình bày được khái niệm và phân biệt được các mối quan hệ giữa các loài trong quần xã.
- Trình bày được khái niệm ổ sinh thái và vai trò của cạnh tranh trong việc hình thành ổ sinh thái.
- Phân tích được tác động của việc du nhập các loài ngoại lai hoặc giảm loài trong
cấu trúc quần xã sinh vật đến trạng thái cân bằng của hệ sinh thái. Lấy được ví dụ minh hoạ.
- Trình bày được một số biện pháp bảo vệ quần xã.
- Thực hành: Xác định được một số đặc trưng cơ bản của quần xã. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: luôn chủ động, tích cực tìm hiểu kiến thức. Lập được
kế hoạch tự nghiên cứu tìm hiểu về các mối quan hệ giữa các sinh vật trong quần xã. 1
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: sử dụng ngôn ngữ khoa học kết hợp thảo luận trong
nhóm xây dựng nội dung kiến thức theo yêu cầu.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: sử dụng kiến thức đã biết để giải quyết
các vấn đề trong thực tiễn như hiện tượng xâm nhập của các loài ngoại lai, sự khai
thác tài nguyên quá mức của con người.
Năng lực sinh học:
- Năng lực nhận thức sinh học:
○ Phát biểu được khái niệm quần xã sinh vật.
○ Giải thích được quần xã là một cấp độ tổ chức sống và trình bày được một
số biện pháp bảo vệ quần xã.
○ Phân tích được các đặc trưng cơ bản của quần xã: thành phần loài; sự đa
dạng và độ phong phú trong quần xã; cấu trúc không gian; cấu trúc chức
năng dinh dưỡng. Giải thích được sự cân bằng của quần xã được bảo đảm
bởi sự cân bằng chỉ số các đặc trưng đó.
○ Trình bày được khái niệm và phân biệt được các mối quan hệ giữa các loài trong quần xã.
○ Trình bày được khái niệm ổ sinh thái và vai trò của cạnh tranh trong việc hình thành ổ sinh thái.
○ Phân tích được tác động của việc du nhập các loài ngoại lai hoặc giảm loài
trong cấu trúc quần xã sinh vật đến trạng thái cân bằng của hệ sinh thái. Lấy được ví dụ minh hoạ.
○ Trình bày được một số biện pháp bảo vệ quần xã.
- Năng lực tìm hiểu thế giới sống:
○ HS hiểu được các sinh vật sống ngoài môi trường, trong quá trình sống đều
tương tác và có ảnh hưởng lẫn nhau thông qua nhiều mối quan hệ.
○ Thực hành xác định được một số đặc trưng cơ bản của quần xã.
- Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Bảo vệ các sinh vật trong môi
trường sống để đảm bảo cân bằng sinh thái thông qua sự hiểu biết về các mối quan 2
hệ giữa các sinh vật. Không sử dụng thuốc hóa học bảo vệ sinh vật khi dịch chưa
tới ngưỡng. Vận dụng nuôi trồng các loài sinh vật. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ: Thông qua tìm hiểu kiến thức bài học, HS được rèn luyện tính chăm chỉ, cần cù, chịu khó.
- Trách nhiệm: nghiêm túc trong học tập, có tinh thần trách nhiệm với nhiệm vụ được giao.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- SGK, SGV, kế hoạch bài dạy môn Sinh học 12 - Cánh Diều. - Máy tính, máy chiếu. - Phiếu học tập.
- Hình 22.1 - 22.11; các hình ảnh về quần xã sinh vật và những tác động ảnh hưởng
của con người đến quần xã.
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Sinh học 12 - Cánh Diều.
- Nghiên cứu bài học trước giờ lên lớp; tìm hiểu về một số tác động của con người
đến quần xã và một số biện pháp bảo vệ quần xã.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Xác định được nhiệm vụ học tập; có tâm thế sẵn sàng và mong muốn khám
phá các kiến thức của bài học.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề; HS quan sát video và trả lời câu hỏi về quần xã sinh vật.
c. Sản phẩm học tập: - Câu trả lời của HS.
- Tâm thế hứng khởi, sẵn sàng, mong muốn khám phá kiến thức mới của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu hình ảnh, yêu cầu HS quan sát và trả lời câu hỏi: 3
1. Cho biết mối quan hệ giữa các loài sinh vật trong Hình 22.1.
2. Những mối quan hệ đó có ý nghĩa như thế nào đối với sự tồn tại và phát triển của các sinh vật?
Hình 22.1. Một phần quần xã sinh vật trên đồng cỏ nhiệt đới
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS vận dụng kiến thức, kĩ năng để trả lời câu hỏi.
- GV quan sát, định hướng HS.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời HS xung phong trả lời.
- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV ghi nhận các câu trả lời của HS, không chốt đáp án.
- GV dẫn dắt gợi mở cho HS: Trong cùng một không gian sống không chỉ có một loài
sinh vật duy nhất, mà còn có rất nhiều loài sinh vật khác. Vậy giữa các loài sinh vật này
có mối quan hệ như thế nào? Và ý nghĩa của các mối quan hệ đó là gì? Để có câu trả lời
chính xác và đầy đủ nhất, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 22. Sinh thái học quần xã.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm quần xã sinh vật a. Mục tiêu: 4