Giáo án Bài 23 Vật Lí 12 Kết nối tri thức (2025): Hiện tượng phóng xạ

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 23: HIỆN TƯỢNG PHÓNG XẠ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
- Nêu được bản chất tự phát và ngẫu nhiên của sự phân rã phóng xạ.
- Định nghĩa được độ phóng xạ, hằng số phóng xạ và vận dụng được liên hệ H = λN.
- Vận dụng được công thức x = x0e-t , với x là độ phóng xạ, số hạt chưa phân rã
hoặc tốc độ số hạt đếm được.
- Định nghĩa được chu kì bán rã.
- Mô tả được sơ lược một số tính chất của các phóng xạ α, β và γ.
- Nhận biết được dấu hiệu vị trí có phóng xạ thông qua các biển báo.
- Nêu được các nguyên tắc an toàn phóng xạ; tuân thủ quy tắc an toàn phóng xạ. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ tự học: Chủ động trao đổi với bạn để hoàn thành phiếu học tập
và lắng nghe kết quả của cặp HS khác khi trình bày kết quả trong phiếu học tập
về hiện tượng phóng xạ.
- Năng lực giao tiếp hợp tác: Giao tiếp và hợp tác hiệu quả với bạn khi thực hiện
nhiệm vụ minh hoạ cho biện pháp an toàn phóng xạ.
- Năng lực giải quyết vấn đề: Xác định và tìm hiểu về hiện tượng phóng xạ.
Năng lực vật lí:
- Thực hiện được thí nghiệm quan sát tia phóng xạ với buồng mây Wilson.
- Nêu được bản chất tự phát và ngẫu nhiên của sự phân rã phóng xạ. 1
- Mô tả được sơ lược một số tính chất của các phóng xạ α, β và γ.
- Định nghĩa được độ phóng xạ, hằng số phóng xạ và vận dụng được liên hệ H = λN.
- Vận dụng được công thức x = x0e-λt, với x là độ phóng xạ, số hạt chưa phân rã
hoặc tốc độ số hạt đếm được.
- Định nghĩa được chu kì bán rã.
- Nhận biết được dấu hiệu vị trí có phóng xạ thông qua các biển báo.
- Nêu được các nguyên tắc an toàn phóng xạ; tuân thủ quy tắc an toàn phóng xạ. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm trong học tập và thí nghiệm.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:
1. Đối với giáo viên:
- SGK, SBT, SGV Vật lí 12, Kế hoạch bài dạy.
- Hình vẽ và đồ thị trong SGK: Hình ảnh các vết sương dạng tia xuất hiện quanh
mẫu quặng uranium, hình ảnh thí nghiệm đếm tia phóng xạ, hình ảnh sự lệch
các tia phóng xạ trong điện trường và từ trường, hình ảnh khả năng đâm xuyên
của các tia phóng xạ qua vật chất,…
- Bộ thí nghiệm đếm tia phóng xạ.
- Bộ thí nghiệm buồng mây Wilson quan sát tia phóng xạ và điện thoại di động có thể quay video - Phiếu học tập.
- Máy chiếu, máy tính (nếu có).
2. Đối với học sinh:
- SGK, SBT Vật lí 12. 2
- Hình vẽ liên quan đến nội dung bài học và các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: HS xác định được mục tiêu của bài học về hiện tượng phóng xạ.
b. Nội dung: GV cho HS thảo luận về nội dung mở đầu trong SGK, HS phát biểu ý
kiến của bản thân để hình dung ra kiến thức liên quan đến hiện tượng phóng xạ và
những điều thắc mắc về hiện tượng phóng xạ, từ đó GV định hướng HS vào nội dung của bài học.
c. Sản phẩm học tập: HS nêu được các nội dung về hiện tượng phóng xạ, phát hiện
vấn đề và giải quyết vấn đề cần tìm hiểu.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV kể chuyện kể lịch sử Vật lí về Henri Becquerel đã phát hiện muối Uranium tự
phát ra các bức xạ mô hình năm 1896. Năm 1898, Pierre Curie và Marie Currie đã
phát hiện hai nguyên tố phóng xạ mới là Polonium và Radium.
- GV đưa ra sơ lược khái niệm về hiện tượng phóng xạ tự nhiên.
- GV yêu cầu HS ghi lại các câu hỏi, những điều thắc mắc về hiện tượng phóng xạ.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS suy nghĩ cá nhân và trả lời câu hỏi.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV gọi 2 – 4 HS nêu những thắc mắc về hiện tượng phóng xạ. Gợi ý: 3
+ Bản chất của hiện tượng phóng xạ là gì? Hiện tượng phóng xạ có những đặc điểm nào?
+ Có những loại phóng xạ (tia phóng xạ) nào? Bản chất của từng loại tia phóng xạ là
gì? Từng loại tia phóng xạ này có những đặc điểm nào?
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, ghi nhận câu trả lời và dẫn dắt vào bài mới: Để có được câu trả lời
đầy đủ và chính xác. Chúng ta cùng tìm hiểu bài học mới: Bài 23: Hiện tượng phóng xạ.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu về hiện tượng phóng xạ a. Mục tiêu:
- Thực hiện được thí nghiệm quan sát tia phóng xạ với buồng sương Wilson.
- Nêu được bản chất tự phát và ngẫu nhiên của sự phân rã phóng xạ.
b. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hiện theo các hoạt động trong SGK để tìm hiểu
về hiện tượng phóng xạ.
c. Sản phẩm: Kết quả HS thực hiện các yêu cầu, gợi ý, dẫn dắt của GV để nêu được
khái niệm hiện tượng phóng xạ.
- Hoàn thành Phiếu học tập số 1.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
- Quay video quá trình phóng xạ của mẫu đất phóng xạ đặt trong buồng sương Wilson trong 3 phút.
- Phân tích video ở những thời điểm khác nhau và cho biết gần đúng số lượng tia phóng xạ. 4