Giáo án Bài 5 Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo (2024): Quá trình khai phá vùng đất phía Nam của người Việt

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 5: QUÁ TRÌNH KHAI PHÁ VÙNG ĐẤT PHÍA NAM
TỪ THẾ KỈ XVI ĐẾN THẾ KỈ XVIII (2 tiết)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức HS học về:
- Quá trình khai phá vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII.
- Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay
theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
- Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm
và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy
logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.
Năng lực riêng:
- Năng lực tìm hiểu lịch sử:
 Biết giải mã các tư liệu 5.1, 5.3. Bước đầu khai thác tư liệu tìm hiểu về quá trình
khai phá (tư liệu 5.1), quá trình xác lập chủ quyền hai quần đảo (tư liệu 5.3).


 Biết cách khai thác lược đồ 5.2 liên quan đến không gian lịch sử (những vùng đất
được khai phá) và thời gian lịch sử (niên đại đánh dấu về cơ bản sự có mặt của
người Việt trong công cuộc xuôi nam, mở đất).
- Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử:
● Trình bày được khái quát về quá trình khai phá vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII.
● Mô tả và nêu được ý nghĩa của quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo
Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn.
- Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:
● Vận dụng kiến thức lịch sử, hiểu biết một vấn đề được phản ánh trong văn học
dân gian và phản ánh quan điểm của HS về quá trình khai hoang mở đất của tổ tiên.
● Vận dụng kiến thức trong bài học, tìm hiểu thêm về lịch sử và những con
người làm nên lịch sử ở những địa phương phía Nam và biển đảo của Tổ quốc. 3. Phẩm chất
- Yêu nước: hình thành ý thức về sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của dân tộc.
- Biết ơn: có tình cảm và biết tri ân những thế hệ đi trước – những con người dũng
cảm, gan dạ đi khai phá, mở đất, bảo vệ chủ quyền biển đảo, để lại cho chúng ta
một giang sơn gấm vóc như ngày nay.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
1. Đối với giáo viên
- Giáo án, SHS, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Lịch sử.
- Lược đồ, hình ảnh có liên quan đến nội dung bài học.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có).
2. Đối với học sinh
- SHS Lịch sử và Địa lí 8.
- Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.


III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp đỡ HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú học bài mới.
b. Nội dung: GV cho HS quan sát hình ảnh phần Dẫn nhập, yêu cầu HS mô tả hình ảnh
và trình bày một số hiểu biết có liên quan đến quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ
thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
c. Sản phẩm: HS mô tả hình ảnh và hiểu biết về quá trình khai phá vùng đất phía Nam
từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
d.Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh phần Dẫn nhập.
- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:
+ Hãy mô tả bức tranh vẽ Vịnh Đà Nẵng của họa sĩ Uy-li-am.
+ Trình bày một số hiểu biết của em về quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ
XVI đến thế kỉ XVIII.
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS quan sát hình ảnh, thảo luận và trả lời câu hỏi.
- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).


Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời đại diện 1 HS trả lời.
- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:
+ Bức tranh vẽ bằng màu chì và màu nước của họa sĩ tài ba Uy-li-am A-lếc-xan-đơ –
người có mặt trong phái bộ Anh đến Đàng Trong (khoảng những năm 1778 – 1822) đời
Cảnh Thịnh (tức Nguyễn Quang Toản). Những chi tiết trong tranh mô tả vịnh Đà Nẵng
(Tourane). Đạo Quảng Nam do vua Lê Thánh Tông lập năm 1471 không chỉ là điểm
dừng chân cho những dòng người tiếp tục xuôi về Nam khai hoang mở đất, tạo tiềm lực
cho chính quá trình này.
+ Chính trong quá trình xuôi nam khai phá, chúa Nguyễn trở thành chính quyền đầu tiên
xác lập chủ quyền đối với vùng Biển Đông thuộc miền Trung và Nam Bộ Việt Nam ngày
nay, trong đó có quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
- GV dẫn dắt HS vào bài học: Bài 5 – Quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ
XVI đến thế kỉ XVIII.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Khái quát quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII
a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được quá trình khai phá vùng đất phía Nam
từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Tư liệu 5.1, Hình 5.2, mục Em
có biết, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết quá trình khai phá vùng
đất phía Nam từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII đã diễn ra như thế nào?
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỉ XVI
đến thế kỉ XVIII và chuẩn kiến thức của GV.
d. Tổ chức thực hiện: