Giáo án Chuyên đề 13. Cảm thụ thơ văn

Ngày soạn: Ngày dạy: BUỔI 17:
CHUYÊN ĐỀ 13: CẢM THỤ THƠ VĂN
(Dùng chung 3 bộ sách)
Thời lượng: 3 tiết I.MỤC TIÊU 1. Về kiến thức.
- Nắm được nghệ thuật và tác dụng của chúng trong việc diễn đạt thơ văn. 2. Về năng lực.
- Năng lực: giải quyết vấn đề, sáng tạo, năng lực viết, tạo lập văn bản. 3. Về phẩm chất.
- Giúp HS có trách nhiệm với việc học tập của bản thân và thêm yêu thích, hứng thú với môn Văn hơn nữa.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Chuẩn bị của GV: Soạn các dạng đề, đáp án.
- Chuẩn bị của HS: Vở ghi
III. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC: 1. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Các bước làm bài văn cảm thụ văn học
a. Mục tiêu: Giúp HS nắm chắc các bước làm bài văn cảm thụ văn học .
b. Nội dung: Vận dụng các phương pháp đàm thoại gợi mở, hoạt động nhóm để ôn tập.
c. Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân hoặc sản phẩm nhóm.
d. Tổ chức thực hiện hoạt động.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
I. Yêu cầu cần đạt của một bài cảm thụ:
- GV hướng dẫn HS các bước làm bài văn - Chỉ ra được nghệ thuật dùng từ, đặt câu, cảm thụ văn học .
cách sử dụng các phép tu từ hiệu quả biểu
? Yêu cầu cần đạt của một bài cảm thụ?
đạt mà các nghệ thuật đó mang lại, từ đó
? Các bước làm bài văn cảm thụ văn học?
chỉ ra được cái hay, cái đẹp của đoạn văn,
- HS lần lượt trả lời nhanh câu hỏi của GV đoạn thơ.
về các đơn vị kiến thức cơ bản của bài học.
- Diễn đạt thành văn những cảm nhận của
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ mình.
- HS tích cực trả lời.
II. Các bước làm bài văn cảm thụ văn
- GV khích lệ, động viên học
Bước 3: Báo cáo, thảo luận Bước 1
- HS lần lượt trả lời các câu hỏi của GV.
- Đọc kĩ đề bài, nắm được yêu cầu của đề.
- Các HS khác nhận xét, bổ sung.
- Đọc kỹ đoạn văn, thơ mà để cho bài hiểu
Bước 4: Kết luận, nhận định
khái quát nội dung và NT chính của đoạn,
GV nhận xét, chốt kiến thức. bài. Bước 2
- Đoạn thơ, văn ấy có cần phân ý không
nếu có: Phân làm mấy ý? Đặt tiêu đề từng ý.
- Tìm dấu hiệu NT cảm từng ý, gọi tên các
biện pháp NT qua các dấu hiệu. Bước 3
- Lập dàn ý đoạn văn hoặc bài văn.
- Ở mỗi dấu hiệu NT: nêu rõ tên của biện
pháp nghệ thuật, ở hình ảnh nào, tác dụng
của biện pháp nghệ thuật ấy với việc biểu
đạt nội dung của đoạn văn, đoạn thơ. Dự
kiến nêu cảm nghĩ, liên tưởng, đánh giá
theo hiểu biết của em (vd: hay, đẹp độc
đáo, khéo léo, đặc sắc...). * Lưu ý:
- Khi phát hiện phép so sánh, cần chỉ rõ tác
giả đã so sánh sự vật nào với sự vật nào,
phân tích đặc điểm của sự vật dùng so sánh
để chỉ ra đặc điểm của sự vật được so sánh.
- Với phép nhân hoá, cần chỉ rõ sự vật nào
được nhân hoá, nhờ từ ngữ nào , qua đó đặc
điểm của sự vật được nhân hoá hiện lên như thế nào.
- Trong ẩn dụ, cần xác định được sự vật
đang được nói tới trong văn cảnh được
dùng để chỉ cho sự vật nào, từ đặc điểm của
sự vật đang có mặt ta tìm ra đặc điểm của
sự vật mà người viết muốn nói tới.
- Trong hoán dụ, cần chỉ rõ đâu là hình
ảnh hoán dụ hình ảnh đó dùng để gọi thay
cho sự vật, hiện tượng nào, dùng hoán dụ
như vậy thì nội dung diễn đạt có gì đáng chú ý.
Bước 4 : Viết đoạn văn theo yêu cầu của đề bài.
Đoạn văn cần đạt các nội đung sau:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, xuất sứ
của đoạn văn, đoạn thơ, trích dẫn lại (nếu có thể).
- Phân tích nghệ thuật dùng từ, đặt câu của tác giả
- Phân tích các biện pháp nghệ thuật tu từ
được sử dụng (biện pháp tu từ gì ? ở hình
ảnh nào ? giá trị biểu đạt của mỗi phép tu từ đó.
- Chốt lại điểm sáng về nghệ thuật,cái hay,
cái đẹp, giá trị nội dung mà nghệ thuật đó
đem lại cho cả đoạn văn.
3.HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức để làm bài tập
b. Nội dung: câu hỏi GV, câu trả lời của HS
c. Sản phẩm học tập: Bài làm của HS
d. Tổ chức thực hiện:
Hoạt động 1: Bài tập 1
Bài tập 1: Mở đầu bài thơ “Nhớ con sông
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
quê hương” nhà thơ Tế Hanh viết:
-GV nêu yêu cầu bài tập: Mở đầu bài thơ “Quê hương tôi có con sông xanh biếc
“Nhớ con sông quê hương” nhà thơ Tế Nước gương trong soi tóc những hàng tre Hanh viết:
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
“Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Toả nắng xuống dòng sông lấp loáng.
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Em hãy phân tích cái hay cái đẹp và em
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
cảm nhận được từ bốn câu thơ.
Toả nắng xuống dòng sông lấp loáng.
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Em hãy phân tích cái hay cái đẹp và em * Bước 1:
cảm nhận được từ bốn câu thơ.
- Nội dung đoạn thơ: Giới thiệu con sông
? Em làm đề bài trên theo các bước đã học. quê hương và tình cảm của tác giả với con
-HS tiếp nhận nhiệm vụ sông.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- NT đoạn: Nhân hóa, so sánh, từ gợi tả.
- HS tích cực trả lời.
* Bước 2: Đoạn thơ chia làm 2 ý nhỏ.
- GV khích lệ, động viên
- Ý 1: Hai câu đầu: Giới thiệu con sông quê
Bước 3: Báo cáo, thảo luận hương.
- HS lần lượt trả lời các câu hỏi của GV. - NT cần khai thác:
- Các HS khác nhận xét, bổ sung.
+ Từ gợi cảm: “xanh biếc”.
Bước 4: Kết luận, nhận định +ĐT“có”.
+ẩn dụ:Nước gương trong
GV nhận xét, chốt kiến thức.
+ Nhân hoá: Soi tóc những hàng tre.
- Ý 2: Hai câu cuối: Tình cảm của nhà thơ với con sông quê hơng. Điểm sáng NT:
+ So sánh khẳng định: “Tâm hồn tôi... trưa hè.
+ Hình ảnh: Buổi trưa hè.
+ ĐT “tỏa” rất gợi hình
+ Từ láy “lấp loáng” rất gợi hình. *Bước 3 Dàn ý đoạn:
Ý 1: Hai câu đầu nhà thơ giới thiệu con sông quê.
- Động từ “có” vừa giới thiệu con sông quê
vừa kín đáo bộc lộ niềm tự hào.
- Tính từ gợi tả màu sắc “xanh biếc” có khả
năng khái quát cảnh sông trong ấn tượng
ban đầu. Xanh biếc là màu xanh đậm, đẹp,
hơi ánh lên dưới nền trời.
- Mặt nước sông trong như gương (ẩn dụ),
những hàng tre hai bên bờ như những cô
gái nghiêng mình soi tóc trên mặt nước sông trong như gương.
- Ngay phút ban đầu giới thiệu con sông
quê hương xinh đẹp, dịu dàng, thơ mộng,
nhà thơ đã kín đáo bộc lộ tình cảm tự hào yêu mến con sông.
Ý 2: Tình cảm nhà thơ với con sông quê.
+ Nghệ thuật so sánh: 1 khái niệm trừu
tượng(tâm hồn tôi) với một khái niệm cụ thể
(một buổi trưa hè) làm rõ nét tình cảm nhà thơ với con sông quê.
- Buổi trưa hè “nhiệt độ cao, nóng bỏng đã
cụ thể hóa tình cảm của nhà thơ. Từ so
sánh khẳng định “là” khẳng định “tâm hồn
tôi” và “buổi trưa hè” có sự hòa nhập thành một.
+ Động từ “tỏa” gợi tình cảm yêu mến của
nhà thơ lan tỏa khắp sông, bao trọn dòng sông.
- Nhờ tình cảm yêu mến nồng nhiệt ấy mà
con sông quê hơng như đẹp lên dưới ánh
mặt trời: Dòng sông “lấp loáng” từ láy “lấp
loáng” khiến dòng sông lúc sáng, lúc tối
thay đổi như dát bạc như trong truyện cổ tích.
* Bước 4: Viết thành đoạn văn hoàn chỉnh.
Trong bốn câu mở đầu bài thơ “Nhớ
con sông quê hương”, nhà thơ Tế Hanh đã
giới thiệu với chúng ta con sông quê hương
của mình và tình cảm của ông đối với con
sông quê hương. Ngay từ hai câu đầu đoạn
hình ảnh sông đã hiện ra với một màu
“xanh biếc”. Tình từ gợi tả “xanh biếc”
giúp ta hình dung mặt nước sông xanh
đậm, đẹp, hơi ánh lên dưới mặt trời do vần
‘iếc” trong ‘biếc” gợi ánh sáng. Động từ
“có” vừa giới thiệu con sông quê lại vừa