Giáo án Kịch bản chèo và tuồng (2024) Cánh diều

Ngày soạn:……………..
Ngày dạy:………………
BÀI 3. KỊCH BẢN CHÈO VÀ TUỒNG XÚY VÂN GIẢ DẠI
(Trích vở chèo Kim Nham) Tiết:…… I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
- Phân tích được một số yếu tố hình thức và nội dung của văn bản chèo: đề tài, tích truyện, nhân vật…
- Nhận biết và phân tích được bối cảnh lịch sử - văn hóa được thể iện trong chèo. 2. Năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực
giao tiếp, năng lực hợp tác...
- Năng lực chuyên biệt:
+ Có năng lực đọc - hiểu tác phẩm/ đoạn trích theo đặc trưng thể loại; phân tích và lý
giải những vấn đề xã hội có liên quan đến văn bản; phản hồi và đánh giá những ý kiến
khác nhau về văn bản và các văn bản có liên quan.
+ Có năng lực trình bày suy nghĩ cảm nhận của cá nhân về ý nghĩa của văn bản Xúy Vân giả dại.
+ Có năng lực giải quyết vấn đề phát sinh trong học tập và thực tiễn cuộc sống.
+ Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Xúy Vân giả dại.
+ Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Xúy Vân giả dại.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản. 3. Phẩm chất
- Có thái độ trân trọng đối với nghệ thuật truyền thống độc đáo của của dân tộc.


- Đồng cảm với khát vọng hạnh phúc, khát vọng sống thật với mình được gửi gắm
qua hình tượng nhân vật Xúy Vân.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án
- Một số video, tranh ảnh liên quan đến nội dung bài học. - Máy chiếu, máy tính
- Bảng giao nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp.
2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi
hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu:
- Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình.
- Kết nối kiến thức từ cuộc sống vào nội dung bài học.
- HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: Kiến thức đời sống, xã hội
c. Sản phẩm: Những suy nghĩ, chia sẻ của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV cho HS xem 1 đoạn video vởi chèo “XUÝ VÂN GIẢ DẠI” và nêu những cảm
nhận của em về thể loại chèo.
- Kể tên một số vở chèo mà em biết. - HS trả lời câu hỏi.
- GV gọi HS nhận xét và chuẩn kiến thức.
- GV dẫn dắt vào bài mới:
Chèo là một thể loại sân khấu dân gian đặc sắc, sản phẩm của nông thôn đồng
bằng Bắc Bộ. Một chiếu chèo giữa sân đình với những diễn viên ban ngày xắn quần


cày ruộng, đêm về trên chiếu chèo trở thành những Thị Mầu, Thị Kính, Xuý Vân, Trần
Phương… như một sinh hoạt văn hoá không thể thiếu ở nông thôn Bắc Bộ xưa. Ngày
nay, chèo đã bước lên sân khấu chuyên nghiệp và trở thành một di sản văn hoá dân
tộc cần được phát huy và bảo vệ. Trong tiết học ngày hôm nay, cô và các em thật may
mắn khi được tìm hiểu về đoạn trích “Xuý Vân giả dại” - một trích đoạn nổi tiếng
trong vở chèo Kim Nham.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
* Hoạt động 1: Tìm hiểu chung
a. Mục tiêu: Tìm hiểu chung về thể loại và tác phẩm
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM Nhiệm vụ 1 I. Tìm hiểu chung:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
1. Thể loại chèo cổ
- HS trả lời các câu hỏi: a. Khái niệm:
+ Dựa vào phần chuẩn bị bài em hãy - Chèo cổ (còn được gọi là chèo sân đình,
trình bày những hiểu biết của em về chèo truyền thống) thuộc thể loại sân khấu
thể loại chèo cổ? Nghệ thuật chèo có dân gian đặc sắc, ra đời từ xa xưa, phát
đặc điểm gì nổi bật?
triển mạnh mẽ ở vùng đồng bằng Bắc bộ.
+ Tóm tắt vở chèo Kim Nham?
Phản ánh đời sống vật chất, tâm hồn, tình
+ Nêu vị trí và nội dung chính đoạn cảm của con người trong xã hội phong trích?
kiến, ca ngợi những phẩm chất đạo đức tốt
+ Chia bố cục và nêu nội dung chính đẹp của con người, phê phán những thói của mỗi phần?
hư, tật xấu, thể hiện sâu sắc tinh thần nhân
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. văn.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực b. Đặc điểm

hiện nhiệm vụ
- Là bộ môn nghệ thuật tổng hợp của ngôn
- HS suy nghĩ, trao đổi, thảo luận.
từ, âm nhạc và vũ đạo…
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động - Nội dung thường lấy từ truyện cổ tích, và thảo luận
truyện Nôm, truyện cười, được các nghệ - HS trình bày sản phẩm.
nhân hoặc nhà sưu tầm, nghiên cứu… ghi
- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung chép lại thành văn bản trong đó có cốt câu trả lời của bạn.
truyện, nhân vật, lời thoại và các chỉ dẫn về
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện bối cảnh, trang phục, hoạt động trên sân nhiệm vụ khấu…
- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến 2. Vở chèo Kim Nham thức.
- Vở chèo kể tích Kim Nham – một học trò
nghèo từ Nam Định lên Tràng An (Hà Nội)
trọ học, được huyện Tể gả con gái là Xuý
Vân – một cô gái nết na, thuỳ mị.
- Trong khi chờ đợi chồng “dùi mài kinh
sử” xa nhà, Xuý Vân bị Trần Phương –
một gã nhà giàu nổi tiếng phong tình ở
Đông Ngàn (Bắc Ninh) tán tỉnh và xui
nàng giả dại để thoát khỏi Kim Nham.
- Thuý Vân giả điên, Kim Nham tận tình
chạy chữa không được đành phải trả tự do cho nàng.
- Trần Phương bội hứa, Xuý Vân đau khổ và điên thật.
- Kim Nham thành đạt, được bổ làm quan.
Nhận ra vợ cũ điên dại phải đi ăn xin, Kim
Nham bỏ nén bạc vào nắm cơm sai người