Giáo án Thu thập và phân loại dữ liệu Toán 8 Cánh diều

Ngày soạn: .../.../... Ngày dạy: .../.../...
CHƯƠNG VI. MỘT SỐ YẾU TỐ THỐNG KÊ VÀ XÁC SUẤT
BÀI 1. THU THẬP VÀ PHÂN LOẠI DỮ LIỆU (3 tiết) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức:
Học xong bài này, HS đạt các yêu cầu sau:
- Thực hiện và lí giải được việc thu thập, phân loại dữ liệu theo tiêu chí cho
trước từ nhiều nguồn khác nhau: văn bản; bảng kiểu; kiến thức trong các lĩnh
vực giáo dục khác (Địa lí, Lịch sử, Giáo dục môi trường, Giáo dục tài chính,
…); phỏng vấn, truyền thông, Internet; thực tiễn (môi trường, tài chính, y tế,
giá cả thị trường,….).
- Chứng tỏ được tính hợp lí của dữ liệu theo các tiêu chí toán học đơn giản (ví
dụ: tính hợp lí trong các số liệu điều tra; tính hợp lí của các quảng cáo,…). 2. Năng lực Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học trong tìm tòi khám phá
- Năng lực giao tiếp và hợp tác trong trình bày, thảo luận và làm việc nhóm
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo trong thực hành, vận dụng.
Năng lực riêng: tư duy và lập luận toán học, giao tiếp toán học; mô hình hóa toán học; giải quyết vấn đề toán học. -
Tư duy và lập luận toán học: So sánh, phân tích dữ liệu, phân tích, lập luận để giải thích được các
khái niệm, cách phân loại, tính chất của dữ liệu. -
Mô hình hóa toán học: mô tả các dữ kiện bài toán thực tế, giải quyết bài toán gắn với thu thập và phân tích dữ liệu. -
Giải quyết vấn đề toán học: sử dụng các tính chất, phân loại của dữ liệu, tính hợp lí của dữ liệu để
nhận xét, phân tích các dữ liệu thực tế. -
Giao tiếp toán học: đọc, hiểu thông tin toán học. -
Sử dụng công cụ, phương tiện học toán: sử dụng các phần mềm thống kê hỗ trợ,… 3. Phẩm chất
- Tích cực thực hiện nhiệm vụ khám phá, thực hành, vận dụng.
- Có tinh thần trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Khách quan, công bằng, đánh giá chính xác bài làm của nhóm mình và nhóm bạn.


- Tự tin trong việc tính toán; giải quyết bài tập chính xác.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1 - GV: SGK, SGV, Tài liệu giảng dạy, giáo án PPT, PBT (ghi đề bài cho các hoạt động trên lớp), các hình ảnh
liên quan đến nội dung bài học,... 2 - HS:
- SGK, SBT, vở ghi, giấy nháp, đồ dùng học tập (bút, thước...), bảng nhóm, bút viết bảng nhóm.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU) a) Mục tiêu:
- Tạo hứng thú, thu hút HS tìm hiểu nội dung bài học.
b) Nội dung: HS đọc bài toán mở đầu và thực hiện bài toán dưới sự dẫn dắt của GV (HS chưa cần giải bài toán ngay).
c) Sản phẩm: HS nắm được các thông tin trong bài toán và dự đoán câu trả lời cho câu hỏi mở đầu theo ý kiến cá nhân.
d) Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
- GV chiếu Slide dẫn dắt và yêu cầu HS thảo luận và nêu dự đoán về câu hỏi mở đầu (chưa cần HS giải):
Ở lớp 6 và lớp 7, chúng ta đã làm quen với tiến trình thống kê, trong đó có thu thập và phân loại dữ liệu.
Làm thế nào để thu thập và phân loại dữ liệu?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS quan sát và chú ý lắng nghe, thảo luận nhóm và thực hiện yêu cầu theo dẫn dắt của GV.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi đại diện một số thành viên nhóm HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV ghi nhận câu trả lời của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào tìm hiểu bài học
mới: “Các em có biết, để có thể đưa ra những kết luận chính xác, chúng ta cần phải có dữ liệu. Dữ liệu có
thể được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau. Việc thu thập và phân loại dữ liệu là một công việc rất quan
trọng. Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách thu thập và phân loại dữ liệu.”.
⇒ Thu thập và phân loại dữ liệu
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động 1: Thu thập dữ liệu a) Mục tiêu:
- HS nhận biết và trình bày được các cách thu thập dữ liệu từ trực tiếp đến gián tiếp.
- Vận dụng các kiến thức để thực hiện trả lời các bài toán có liên quan. b) Nội dung:
- HS đọc SGK, nghe giảng, thực hiện các nhiệm vụ được giao, suy nghĩ trả lời câu hỏi, thực hiện HĐ1; Luyện tập 1 và các Ví dụ.
c) Sản phẩm: HS hình thành được kiến thức bài học, câu trả lời của HS cho các câu hỏi, HS nắm được các cách thu thập dữ liệu.
d) Tổ chức thực hiện: HĐ CỦA GV VÀ HS
SẢN PHẨM DỰ KIẾN
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
I. Thu thập dữ liệu
- GV triển khai HĐ1 và cho HS thảo luận và HĐ1 thực hiện yêu cầu.
- Các bạn HS lớp 8A có thể thu thậ thông tin về số lượng
+ GV có thể mời các HS có hiểu biết và yêu
huy chương đạt được của Đoàn thể thảo Việt Nam tại
thích bóng đá trả lười câu hỏi.
SEA Games 30 từ trang web https://baogiaothong.vn/,
+ Các thông tin về sự kiện SEA Games 30 được
kết quả thu được như sau:
cập nhật trên các trang web hoặc các phương
+ Các loại huy chương: Huy chương Vàng, huy chương
tiện thông tin đại chúng. Bạc, huy chương Đồng;
+ Số lượng huy chương mỗi loại đó lần lượt là:

98 , 85 , 105.
+ Tổng số huy chương: 288.
→GV giới thiệu, giảng giải cho HS về các cách Ghi nhớ: Các cách thu thập dữ liệu
để thu thập dữ liệu theo SGK.
Có nhiều cách để thu thập dữ liệu, chẳng hạn: quan sát,
lập phiếu điều tra (phiếu hỏi), tiến hành phỏng vấn,…
hoặc thu thập từ những nguồn có sẵn như sách, bác,
trang web, các phương tiện thông tin đại chúng.
- GV cho HS quan sát, đọc và thực hiện Ví dụ 1 Ví dụ 1: (SGK – tr.3) theo hướng dẫn trong SGK.
Hướng dẫn giải (SGK – tr.4)
+ GV có thể cho các HS thực hiện thu thập
thông tin về “Các môn thể thao ưa thích của các bạn trong tổ”.
+ GV mời một số HS nêu kết quả mà mình đã thu thập được.
- GV triển khai Luyện tập 1, HS suy nghĩ và Luyện tập 1
thảo luận nhóm đôi để trả lời.
Gợi ý: Có thể thực hiện bằng phương án lập phiếu điều
+ GV có thể gợi ý: Có thể lập phiếu hỏi, hoặc tra (phiếu hỏi). phỏng vấn.
+ Ghi tên các loại kem vào phiếu cùng với ghi chú nhắc
+ GV mời 1 HS trình bày phương án để thu thập khác hàng đánh dấu các loại kem yêu thích vào phiếu.
thông tin và triển khai phương án đó như thế
+ In ra 40 phiếu và phát cho 40 khách hàng để khách nào.
hàng đánh dấu và thu lại 40 phiếu đã được đánh giá đó.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
- HĐ cá nhân: HS suy nghĩ, hoàn thành vở.
- HĐ cặp đôi, nhóm: các thành viên trao đổi,
đóng góp ý kiến và thống nhất đáp án.
Cả lớp chú ý thực hiện các yêu cầu của GV, chú
ý bài làm các bạn và nhận xét.
- GV: quan sát và trợ giúp HS.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận:
- HS trả lời trình bày miệng/ trình bày bảng, cả
lớp nhận xét, GV đánh giá, dẫn dắt, chốt lại kiến thức.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV tổng quát
lưu ý lại kiến thức trọng tâm
+ Các cách thu thập dữ liệu
Hoạt động 2: Phân loại và tổ chức dữ liệu a) Mục tiêu:
- HS nhận biết và hiểu khái niệm phân loại dữ liệu;
- HS trình bày được cách phân loại dữ liệu;
- Áp dụng các kiến thức để thực hiện các bài toán liên quan đến phân loại và tổ chức dữ liệu. b) Nội dung:
- HS đọc SGK, nghe giảng, thực hiện các nhiệm vụ được giao, suy nghĩ trả lời câu hỏi, thực hiện HĐ2; Luyện tập 2 và các Ví dụ.
c) Sản phẩm: HS hình thành được kiến thức bài học, câu trả lời của HS cho các câu hỏi, HS nắm được khái
niệm phân loại dữ liệu và cách phân loại dữ liệu.
d) Tổ chức thực hiện: HĐ CỦA GV VÀ HS
SẢN PHẨM DỰ KIẾN
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
II. Phân loại và tổ chức dữ liệu
- GV triển khai cho HS thực hiện HĐ2 HĐ2
+ GV nhận định cho HS thấy dữ liệu trong HĐ2 - Dữ liệu là số liệu: 11;14 ;14 ;5 ;6 ; 13
gồm có các số và không có các số.
- Dữ liệu không phải là số liệu: Đồng bằng sông Hồng,


+ GV mời 1 HS đứng tại chỗ trình bày đáp án,
Trung du và Miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ và Duyên và lí giải đáp án đó.
hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Đồng
+ GV mời 1 HS khác nhận xét câu trả lời; GV bằng sông Cửu Long. chốt đáp án.
→ GV giảng giải cho HS thế nào là dữ liệu định
lượng; thế nào là dữ liệu định tính.
Trong các dữ liệu thống kê thu thập được:
- Có những dữ liệu thống kê là số (số liệu), những dữ
liệu này còn gọi là dữ liệu định lượng.
- Có những dữ liệu thống kê không phải là số, những dữ
- GV dẫn: Do dữ liệu thu thập được thường rất
liệu này còn được gọi là dữ liệu định tính.
đa dạng và phong phú nên để thuận tiện trong
mô tả, biểu diễn, xử lí dữ liệu người ta phân
chia, sắp xếp thành các loại dữ liệu theo tiêu chí Ghi nhớ: Phân loại dữ liệu.
cho trước. Đó chính là phân loại dữ liệu.
Việc sắp xếp thông tin theo những tiêu chí nhất định gọi
+ GV mời 1 HS đọc phần Ghi nhớ: Phân loại là Phân loại dữ liệu. dữ liệu.
- Dựa trên tiệu chí định tính và định lượng, ta có thể
phân loại các dữ liệu thành hai loại:
- GV giảng giảng cho HS về phân loại dữ liệu
+ Dữ liệu định lượng được biểu diễn bằng số thực;
dựa trên các tiêu chí định tính và định lượng.
+ Dữ liệu định tính được biểu diễn bằng từ, chữ cái, kí hiệu,….
Ví dụ 2: (SGK – tr.5)
Hướng dẫn giải (SGK – tr.5)
- HS thực hiện tìm hiểu Ví dụ 2 theo hướng dẫn của SGK.
+ HS trình bày và giải thích cách thực hiện lại Luyện tập 2 vào vở.
- Cá: Cá rô đồng, cá chép, cá thu.
- GV chia lớp thành 2 đội, chơi trò chơi “Nhà
- Lưỡng cư: ếch, nhái, cóc.
sinh vật học” để thực hiện Luyện tập 2.
- Bò sát: rắn hổ mang, thằn lằn, cá sấu.
+ Thực hiện: Lần lượt các thành viên của hai đội - Chim: gà Đông Tảo, chim bồ câu, chim ưng.
chạy lên bảng sắp xếp một loài động vật vào các - Động vật có vú: trâu, mèo, sư tử.
nhóm: Cá; Lưỡng cư; Bò sát; Chim; Động vật có vú.
+ Mỗi phương án đúng được 1 điểm.
+ Đội nào xong trước được cộng 2 điểm.
Đội nào nhiều điểm hơn giành chiến thắng. Nhận xét
- GV trình bày cho HS thấy việc phân loại thống Việc phân loại dữ liệu thống kê phụ thuộc vào những
kê phụ thuộc vào các yêu tố nào thông qua phần tiêu chí đưa ra, hay nói cách khác, phụ thuộc vào mục Nhận xét đích phân loại.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
- HĐ cá nhân: HS suy nghĩ, hoàn thành vở.
- HĐ cặp đôi, nhóm: các thành viên trao đổi,
đóng góp ý kiến và thống nhất đáp án.
Cả lớp chú ý thực hiện các yêu cầu của GV, chú
ý bài làm các bạn và nhận xét.
- GV: quan sát và trợ giúp HS.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận:
- HS trả lời trình bày miệng/ trình bày bảng, cả
lớp nhận xét, GV đánh giá, dẫn dắt, chốt lại kiến thức.
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV tổng quát
lưu ý lại kiến thức trọng tâm
+ Khái niệm phân loại dữ liệu;
+ Cách phân loại dữ liệu.
Hoạt động 3: Tính hợp lí của dữ liệu a) Mục tiêu: