Lý thuyết Sinh học 10 Chân trời sáng tạo Bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) BÀI 11: VẬN CHUY N Ể CÁC CH T Ấ QUA MÀNG SINH CH T Ấ I. TRAO Đ I Ổ CHẤT Ở T B Ế ÀO - Trao đ i ổ ch t ấ g m ồ : Trao đ i ổ ch t ấ qua màng sinh ch t ấ và chuy n ể hóa v t ậ ch t ấ và năng lư ng ợ trong t bào. ế - Trao đ i ổ ch t ấ qua màng sinh ch t ấ : là quá trình v n ậ chuy n ể có ch n ọ l c ọ các ch t ấ gi a ữ tế bào và môi trư ng. ờ Các hình th c ứ trao đ i ổ ch t ấ qua màng sinh ch t ấ g m ồ v n ậ chuy n ể th đ ụ ng, v ộ n chuy ậ n ể ch đ ủ ng và ộ xu t ấ , nh p ậ bào. - Chuy n ể hóa v t ậ ch t ấ và năng lư ng ợ trong tế bào: là t p ậ h p ợ t t ấ cả các ph n ả ng ứ sinh hóa di n r ễ a bên trong t bào, ế g m ồ 2 m t ặ là đ ng hóa và ồ d hóa. ị
+ Đồng hóa là quá trình t ng ổ h p ợ các ch t ấ ph c ứ t p ạ t ừ các ch t ấ đ n ơ gi n, ả đ ng ồ th i ờ tích lũy năng lư ng. ợ
+ Dị hóa là quá trình phân gi i ả các ch t ấ ph c ứ t p ạ thành các ch t ấ đ n ơ gi n ả và gi i ả phóng năng lư ng. ợ
Sơ đồ minh h a quá t ọ rình trao đ i ổ ch t ấ t ở bào ế II. S
Ự VẬN CHUYỂN CÁC CH T Ấ QUA MÀNG SINH CH T Ấ 1. V n chuy ậ n t ể h đ ụ ng ộ M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) - V n ậ chuy n ể thụ đ ng ộ là phư ng ơ th c ứ v n ậ chuy n ể các ch t ấ từ n i ơ có n ng ồ độ cao sang n i ơ có nồng đ t ộ h p m ấ à không c n t ầ iêu t n năng ố lư ng. ợ - Th c hi ự n t ệ heo hai con đư ng: ờ + Khu ch ế tán tr c ự ti p ế qua l p
ớ phospholipid kép: các ch t ấ có kích thư c ớ nh , ỏ không phân c c
ự (không hòa tan trong nư c) ớ , tan trong lipid.
+ Kênh protein xuyên màng: các ch t ấ có kích thư c ớ l n, ớ phân c c, ự tan trong nư c. ớ Mỗi kênh protein ch v ỉ n ậ chuy n các ch ể t ấ có c u t ấ rúc phù h p. ợ + Nư c ớ đư c t ợ h m ẩ th u qua m ấ àng nh kênh pr ờ otein đ c ặ bi t ệ g i ọ là aquaporin. - M t ộ số quá trình v n ậ chuy n ể thụ đ ng ộ ở sinh v t ậ : sự h p ấ thụ nư c ớ ở rễ cây, v n ậ chuy n
ể oxygen từ phế nang vào máu và carbon dioxide t ừ máu vào ph ế nang, h p ấ thụ chất dinh dư ng ỡ ở ru t ộ non,… - Tốc độ v n ậ chuy n ể các ch t
ấ qua màng theo cơ chế thụ đ ng ộ phụ thu c ộ vào nhi u ề y u ế t : ố nhi t ệ đ , ộ n ng ồ đ ộ ch t ấ tan, s ố lư ng
ợ kênh protein,… Trong đó, n ng ồ đ ộ ch t ấ
tan đóng vai trò quan tr ng nh ọ t ấ . - D a ự vào n ng ồ độ ch t ấ tan c a ủ môi trư ng ờ so v i ớ n ng ồ độ ch t ấ tan trong tế bào, ngư i ờ ta chia môi trư ng ờ thành 3 lo i ạ g m ồ môi trư ng ờ u ư trư ng, ơ môi trư ng ờ đ ng ẳ trư ng, ơ môi trư ng ờ như c ợ trư ng. ơ N ng ồ độ ch t ấ tan trong môi trư ng ờ nh ả hư ng ở đ n vi ế ệc t bào ế m t ấ nư c ớ hay h p t ấ h n ụ ư c. ớ M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) + Môi trư ng ờ u ư trư ng: ơ là môi trư ng ờ có n ng ồ độ ch t
ấ tan ở bên ngoài môi trư ng ờ cao h n
ơ bên trong tế bào. Trong môi trư ng ờ u ư trư ng, ơ t ế bào b ịm t ấ nư c ớ làm xu t ấ hiện hi n ệ tư ng ợ co nguyên sinh (đ i ố v i ớ t ế bào đ ng ộ v t ậ , hi n ệ tư ng ợ co nguyên sinh làm bi n ế đổi hình d ng ạ t bào ế còn đ i ố v i ớ t ế bào th c ự v t ậ , hi n ệ tư ng ợ co nguyên sinh không làm bi n đ ế ổi hình d ng t ạ bào) ế . + Môi trư ng ờ đ ng t ẳ rư ng: ơ là môi trư ng ờ có n ng đ ồ ch ộ t ấ tan bên ngoài ở môi trư ng ờ b ng
ằ bên trong tế bào. Trong môi trư ng ờ đ ng ẳ trư ng, ơ nư c
ớ có thể ra và vào tế bào cân b ng. ằ + Môi trư ng ờ như c ợ trư ng: ơ là môi trư ng ờ có n ng ồ độ ch t ấ tan ở bên ngoài môi trư ng ờ th p ấ h n ơ ở bên trong t ế bào. Trong môi trư ng ờ như c ợ trư ng, ơ nư c ớ đi t ừ môi trư ng ờ vào tế bào khi n ế xu t ấ hi n ệ hi n ệ tư ng
ợ tan bào (tế bào vỡ ra) đ i ố v i ớ tế bào đ ng ộ v t ậ còn đ i ố v i ớ tế bào th c ự v t
ậ , nhờ có thành tế bào nên không xu t ấ hi n ệ hi n ệ tư ng ợ tan bào mà t bào ch ế b ỉ t ị rư ng ơ lên. M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) S t
ự hay đổi hình d ng c ạ a t ủ é bào đ ng ộ v t ậ và tế bào th c ự v t ậ trong các môi trư ng ờ khác nhau 2. V n chuy ậ n ch ể đ ủ ng ộ - V n ậ chuy n ể chủ đ ng ộ là phư ng ơ th c ứ v n ậ chuy n ể các ch t ấ t ừ n i ơ có n ng ồ đ ộ ch t ấ tan th p s ấ ang n i ơ có n ng đ ồ cao. ộ - Đi u ề ki n: ệ C n ầ có protein v n ậ chuy n ể (b m ơ protein) đ c ặ hi u ệ và năng lư ng ợ ATP cung cấp cho b m ơ ho t ạ đ ng. ộ - M t ộ số quá trình v n ậ chuy n ể chủ đ ng: ộ Sự h p ấ thụ chủ đ ng ộ các ion khoáng ở rễ cây t o đi ạ u ki ề n cho r ệ cây hút ễ nư c, ớ s t ự ái h p t ấ hu các ch t ấ trong ng t ố h n,… ậ
- Ý nghĩa: Giúp tế bào có th ể l y ấ đư c ợ các ch t ấ c n ầ thi t ế ngay c ả khi chúng có n ng ồ độ th p h ấ n s ơ o v i ớ bên trong t bào. ế
3. Xuất bào và nh p b ậ ào M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85