Đề cương ôn tập Cuối kì 2 Ngữ văn 12 Cánh diều

ĐỀ CƯƠNG NỘI DUNG ÔN TẬP KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II
NĂM HỌC 20…. – 20….
MÔN NGỮ VĂN 12 – CÁNH DIỀU
I. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ÔN TẬP 1. Văn bản:
- Vận dụng những hiểu biết về bối cảnh lịch sử, tác giả, đặc điểm văn nghị luận,
truyện ngắn, thể loại thơ Đường luật để đọc hiểu một số tác phẩm của Nguyễn Ái
Quốc – Hồ Chí Minh. Hiểu được vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng, tài năng, phong cách nghệ thuật của Người.
- Nhận biết, phân tích được một số yếu tố hình thức (ngôn từ, giọng điệu, diễn biến
tâm lí, bối cảnh, điểm nhìn trần thuật,…) và nội dung (chủ đề, tư tưởng và cảm hứng)
trong tiểu thuyết hiện đại.
- Phân tích, đánh giá được chủ đề, giá trị nhận thức, thẩm mĩ, triết lí nhân sinh của
văn bản thơ trữ tình hiện đại thông qua các yếu tố hình thức nghệ thuật như ngôn
ngữ, hình tượng, biểu tượng, yếu tố tượng trưng, siêu thực,…
- Nhận biết được bố cục, mạch lạc của văn bản; phân tích, đánh giá được đề tài, thông
tin cơ bản, sự phù hợp giữa nội dung và nhan đề văn bản; đề xuất được các nhan đề
khác; đánh giá được cách chọn lọc, sắp xếp thông tin; phân biệt được dữ liệu sơ cấp
và thứ cấp; nhận biết và đánh giá được tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin trong văn bản.
a. Phong cách nghệ thuật Nội dung Kiến thức 1. Khái niệm
- Phong cách là sự độc đáo về tư tưởng cũng như về nghệ thuật thể
hiện thành những phẩm chất thẩm mĩ trong sáng tác của những nhà
văn ưu tú, có tài năng điêu luyện.
- Phong cách là hệ thống những đặc điểm về mặt hình thức, bao gồm
các thủ pháp nghệ thuật, các phương tiện diễn đạt, tạo nên tính độc
đáo của một hiện tượng văn học và khu biệt hiện tượng này với hiện tượng khác.
=> Phong cách nghệ thuật là những nét độc đáo cả về nội dung tư PAGE \* MERGEFORMAT 42
tưởng và hình thức nghệ thuật được thể hiện thống nhất, tương đối ổn
định ở một hiện tượng văn học.
- Phong cách còn để chỉ tính độc đáo, thống nhất của một trào lưu
hay dòng văn học (phong cách cổ điển, phong cách lãng mạn,...) hoặc
phong cách một thời đại. 2. Một số
Phong cách của Nguyễn Du trong Truyện Kiều, phong cách của Hồ phong cách
Chí Minh trong Nhật kí trong tù; hoặc phong cách nghệ thuật của một nhà văn nổi
tác giả như phong cách Nam Cao, Nguyễn Tuân, Tố Hữu, Nguyễn bật ở Việt Bính,... Nam
b. Văn chính luận Nội dung Kiến thức
Văn chính luận là một thể văn nghị luận, trong đó người viết trực 1. Khái niệm
tiếp bàn luận về những vấn đề cấp thiết, mang tính thời sự thuộc
nhiều lĩnh vực đời sống: chính trị, kinh tế, triết học, văn hoá,...
Tác động đến dư luận xã hội đương thời, đến lối sống, đến các quyền 2. Mục đích
lợi chính trị hiện hành; đề xuất việc củng cố hoặc thay đổi chúng cho
phù hợp với quyền lợi giai cấp hoặc với lí tưởng xã hội, đạo đức. 3. Đặc điểm
Phong cách chính luận nổi bật ở tính luận chiến, tính cảm xúc. Nó nổi bật
gần gũi với giọng điệu, kết cấu và chức năng của lời diễn thuyết.
Văn chính luận có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống tinh thần 4. Vai trò
của dân tộc, nhất là trong các cuộc kháng chiến giữ nước và trong đấu tranh xã hội.
c. Tiểu thuyết hiện đại Nội dung Kiến thức
Tiểu thuyết hiện đại là tiểu thuyết được sáng tác bởi các nhà văn
1. Khái niệm không chấp nhận các khuôn mẫu của tiểu thuyết truyền thống, muốn
cách tân, thể nghiệm những hình thức, kĩ thuật mới. PAGE \* MERGEFORMAT 42
- Ở phương Tây, tiểu thuyết hiện đại hình thành vào khoảng đầu thế
kỉ XVII. Các nhà tiểu thuyết hiện đại sáng tạo ra những hình thức tiểu
thuyết mới: tiểu thuyết tình cảm, tiểu thuyết lãng mạn, tiểu thuyết
hiện thực, tiểu thuyết lịch sử, tiểu thuyết trào phúng, tiểu thuyết tâm
2. Thời điểm lí,... hình thành
- Ở Việt Nam, tiểu thuyết hiện đại là tiểu thuyết được sáng tác bằng
chữ Quốc ngữ, xuất hiện từ khoảng cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.
Đây là những tiểu thuyết có nội dung và hình thức khác hẳn với tiểu
thuyết chương hồi viết bằng chữ Hán và truyện thơ viết bằng chữ Nôm. 3. Ý nghĩa
Các nhà tiểu thuyết hiện đại Việt Nam tiếp thu tinh thần và hình thức của tiếp
của tiểu thuyết hiện đại phương Tây nhằm không ngừng đổi mới thể nhận tiểu
loại, phản ánh và góp phần giải quyết những vấn đề phức tạp, thời sự, thuyết hiện
cấp thiết của thời đại. đại vào Việt Nam
d. Phong cách hiện thực và phong cách hiện đại
Phong cách hiện thực
Phong cách hiện đại
Phong cách hiện thực Phong cách hiện đại trong văn học thế
trong văn học lấy việc giới xuất hiện từ khoảng cuối thế kỉ
miêu tả, tái hiện đời sống XIX - đầu thế kỉ XX. Phong cách hiện 1. Khái niệm
chính xác như nó vốn có đại việc phá vỡ các giới hạn và khuôn
làm nguyên tắc thẩm mĩ mẫu cứng nhắc của những phong cách cơ bản.
văn học truyền thống làm nguyên tắc thẩm mĩ cơ bản. 2. Đặc điểm
Các nhà văn có phong Các nhà văn có phong cách hiện đại ưa của nhà văn
cách hiện thực thường đưa thích thử nghiệm các kĩ thuật văn học
vào tác phẩm những chi mới lạ như dùng nhiều điểm nhìn trần
tiết, sự việc thường ngày; thuật, thay đổi linh hoạt về giọng điệu, PAGE \* MERGEFORMAT 42
khám phá diễn biến tâm lí xoá nhoà ranh giới thể loại, kết cấu phi
khách quan của nhân vật tuyến tính, dòng tâm tư,... nhằm phản
trong mối liên hệ chặt chẽ ánh cuộc sống hiện tại và cách tân, đổi với hoàn cảnh xã hội. mới văn học.
Chiến tranh và hòa bình Ông già và biển cả của Ơ-nít Hê-minh-
của Lép Tôn-xtôi (Lev uê (Ernest Hemingway), Nỗi buồn chiến 3. Ví dụ
Tolstoy), Số đỏ của Vũ tranh của Bảo Ninh,… Trọng Phụng,…
e. Thơ trữ tình hiện đại Nội dung Kiến thức
Thơ trữ tình hiện đại là các sáng tác thơ trữ tình có tính chất cách tân, 1. Khái niệm
đổi mới so với thơ trung đại. 2. Thời gian
Ở Việt Nam, thơ trữ tình hiện đại xuất hiện vào khoảng đầu thế kỉ xuất hiện
XX, phát triển với sự ra đời của phong trào Thơ mới năm 1932.
Phá vỡ những quy phạm của thơ trung đại, thơ trữ tình hiện đại đề
cao cái “tôi” cá nhân với những cảm xúc đa dạng, phong phú. Vừa 3. Đặc điểm
tiếp thu những thành tựu của thơ ca phương Tây vừa hiện đại hoá
những thể loại truyền thống, các nhà thơ hiện đại không ngừng tìm
tòi, làm mới hình thức câu thơ, hình ảnh thơ, cấu tứ,...
f. Thơ có yếu tố siêu thực Nội dung Kiến thức
Thơ có yếu tố siêu thực là thơ có những hình ảnh hư ảo, mơ hồ, trừu
tượng, khó hình dung, lí giải một cách tường minh. Những hình ảnh 1. Khái niệm
này là sự thể hiện của thế giới siêu thực – thế giới được cảm nhận
trong giấc mơ hoặc trong tiềm thức. 2. Yếu tố
Yếu tố siêu thực trong thơ được thể hiện qua: siêu thực
- Những hình ảnh hư ảo, mơ hồ, trừu tượng, khó hình dung, lí giải một cách tường minh. PAGE \* MERGEFORMAT 42