Đề cương ôn tập Cuối kì 2 Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo

ĐỀ CƯƠNG NỘI DUNG ÔN TẬP KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II
NĂM HỌC 20…. – 20….
MÔN NGỮ VĂN 12 – CHÂN TRỜI SÁNG TẠO
I. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ÔN TẬP 1. Văn bản:
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của thơ trữ tình hiện đại như: ngôn ngữ,
hình tượng, biểu tượng, yếu tố tượng trưng, siêu thực trong thơ,… Phân tích và đánh giá
được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà tác giả muốn gửi đến người đọc thông qua hình
thức nghệ thuật của tác phẩm thơ; phân tích sự phủ hợp giữa chủ đề, tư tưởng và cảm
hứng chủ đạo trong tác phẩm thơ.
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại: ngôn ngữ, diễn
biến tâm lí, hành động của nhân vật,… Phân tích được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu
chuyện, sự kiện, nhân vật và mối quan hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác giả;
đánh giá được vai trò của những chi tiết quan trọng trong việc thể hiện nội dung văn
bản. Phân tích và đánh giá được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà tác giả muốn gửi đến
người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của tiểu thuyết.
- Vận dụng được những hiểu biết về tác giả Hồ Chí Minh để đọc hiểu một số tác phẩm của Người.
- Nhận biết, phân tích được nội dung của luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu
biểu, độc đáo trong một văn bản nghị luận; chỉ ra mối liên hệ của chúng.
- Nhận biết được bố cục, mạch lạc của văn bản; đánh giá được sự phù hợp giữa nội dung
và nhan đề văn bản; đề xuất được các nhan đề văn bản khác. Biết suy luận và phân tích
mối liên hệ giữa các chi tiết, dữ liệu và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin
chính của văn bản; so sánh được hiệu quả biểu đạt của văn bản thông tin chỉ dùng ngôn
ngữ và văn bản thông tin có kết hợp với các yếu tố phi ngôn ngữ.
a. Yếu tố siêu thực trong thơ trữ tình Nội dung Kiến thức 1. Khái niệm
Yếu tố siêu thực xuất hiện khi trong một số tác phẩm thơ trữ tình có 1
thể xây dựng một thế giới khác lạ bằng việc sử dụng các kết hợp từ
ngữ, những hình ảnh rất xa nhau, thông thường khó liên kết với nhau.
Việc kết hợp này nhằm phá vỡ trật tự thông thường của tư duy lí tính,
gợi nhắc sự bí ẩn, phi logic của những giấc mơ, ẩn ức sâu trong vô thức.
VD: sự kết hợp giữa hình ảnh “mặt nhật” (mặt trời) và “máu”, “khối”
và “lòng tôi”, “cứng” và “si” trong thơ của Hàn Mặc Tử:
Bao giờ mặt nhật tan thành máu
Và khối lòng tôi cứng tợ si
(Hàn Mặc Tử, Những giọt lệ)
b. Hình tượng và biểu tượng Hình tượng Biểu tượng
Hình tượng là những hình ảnh, nhân Biểu tượng là một loại hình
vật được xây dựng một cách sống ảnh đặc biệt, thông qua hình
động, sáng tạo trong tác phẩm, vừa thức cụ thể, trực quan để gợi 1. Khái niệm
phản ánh đời sống vừa thể hiện quan lên những tư tưởng, triết lí có
niệm, tư tưởng và ý đồ, tài năng ý nghĩa sâu xa.
nghệ thuật của người nghệ sĩ.
Hình tượng Mô-na Li-sa (Mona Hình ảnh cây tre trong đời
Lisa) trong bức tranh cùng tên của sống và nhiều tác phẩm nghệ
Lê-ô-na-đô đờ Vanh-xi (Leonardo da thuật đã trở thành biểu tượng 2. Ví dụ
Vinci), hình tượng nàng Kiều trong cho những đức tính, phẩm
Truyện Kiều (Nguyễn Du), hình chất cao đẹp, cho vẻ đẹp tâm
tượng người mẹ anh hùng trong thơ hồn của con người, dân tộc Tố Hữu,… Việt Nam. d. Tiểu thuyết 2 Nội dung Kiến thức
Tiểu thuyết là thể loại văn xuôi tự sự hư cấu cỡ lớn, có khả năng 1. Khái niệm
phản ánh những bức tranh đời sống ở quy mô sâu rộng. - Dung lượng lớn
- Có thể xuất bản thành một ấn bản riêng 2. Đặc điểm
- Số lượng nhân vật đồ sộ chung
- Nhiều tuyến truyện đan xen với nhau, diễn biến cốt truyện phức tạp
hơn và xảy ra trong bối cảnh không gian rộng, thời gian dài.
e. Tiểu thuyết hiện đại Nội dung Kiến thức
Tiểu thuyết hiện đại có hình thức tiểu thuyết gắn liền với thời hiện 1. Khái niệm
đại, với những thay đổi mạnh mẽ về cấu trúc và tư duy nghệ thuật so
với tiểu thuyết trung đại.
Ngôn ngữ tiểu thuyết hiện đại dung nạp lời nói hằng ngày của mọi
lớp người, kể cả tiếng lóng, phương ngữ,… Nhìn chung, tiểu thuyết
kết hợp khéo léo giữa ngôn ngữ của người kể chuyện (ngôi thứ nhất
hoặc ngôi thứ ba) với ngôn ngữ của nhân vật.
- Ngôn ngữ của người kể chuyện phản ánh thái độ, quan điểm của 2. Ngôn ngữ
người kể chuyện đối với câu chuyện và nhân vật.
- Ngôn ngữ của nhân vật phản ánh xuất thân, nền tảng văn hóa, tính
cách, thái độ của nhân vật.
Trong một số tiểu thuyết có sự đan cài phức tạp giữa ngôn ngữ của
người kể chuyện và ngôn ngữ của nhân vật trong cùng một câu văn hoặc đoạn văn. 3. Nhân vật
Nhờ quy mô lớn và khả năng phản ánh đời sống sâu rộng, tiểu thuyết
có xu hướng xây dựng những nhân vật đời thường trong nhiều mối
quan hệ đa dạng, với số phận trọn vẹn và quá trình phát triển tính 3 cách dài, phức tạp.
Ở Việt Nam, tiểu thuyết hiện đại sử dụng chữ Quốc ngữ, tiếp thu ảnh 4. Đặc điểm
hưởng từ văn học phương Tây với kết cấu chương đoạn hiện đại, cốt tiểu thuyết
truyện có thể tuyến tính hoặc phi tuyến tính, đặc biệt chú trọng đến hiện đại ở
thế giới nội tâm và sự phát triển tính cách của nhân vật, điểm nhìn đa Việt Nam
dạng, phức tạp (ngôi thứ nhất hoặc thứ ba toàn tri, hạn tri hoặc có sự
kết hợp, di chuyển điểm nhìn).
f. Tác gia Hồ Chí Minh Nội dung Kiến thức 1. Tóm tắt
- Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ngày 19 tháng 5 năm 1890 trong một gia tiểu sử
đình nhà nho nghèo yêu nước, quê tại làng Sen (tức làng Kim Liên,
nay thuộc xã Kim Liên), huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
- Hồ Chí Minh là nhà yêu nước và cách mạng vĩ đại của dân tộc Việt
Nam, đồng thời là nhà văn, nhà thơ kết tinh những phẩm chất nghệ sĩ
và tâm hồn, cốt cách Việt Nam.
+ Năm 1910, Người dạy học ở Trường Dục Thanh - một trường học
của tổ chức yêu nước ở Phan Thiết (nay thuộc tỉnh Bình Thuận).
+ Năm 1911, Người ra đi tìm đường cứu nước.
+ Năm 1918, Người tham gia Đảng Xã hội Pháp, thành lập Hội những
người Việt Nam yêu nước.
+ Năm 1919, Người thay mặt những người Việt Nam ở Pháp gửi tới
Hội nghị hòa bình họp ở Véc-xây (Versailles) (Pháp) bản yêu
sách Quyền các dân tộc
+ Năm 1920, Nguyễn Ái Quốc tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp.
+ Năm 1923 - 1941, Người chủ yếu hoạt động ở Liên Xô, Trung 4