Giáo án Bài 11 Tin 11 Khoa học máy tính Cánh diều: Bài toán quản lý và cơ sở dữ liệu

CHỦ ĐỀ F: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VỚI SỰ TRỢ GIÚP CỦA MÁY TÍNH
GIỚI THIỆU CÁC HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU
BÀI 1: BÀI TOÁN QUẢN LÍ VÀ CƠ SỞ DỮ LIỆU
Thời gian thực hiện: 2 tiết I. Mục tiêu. 1. Về kiến thức:
- Nhận biết được nhu cầu lưu trữ và khai thác thông tin cho bài toán quản lí.
- Diễn đạt được khái niệm hệ cơ sở dữ liệu, nêu được ví dụ minh họa.
- Nêu được những khái niệm cơ bản của hệ Cơ sở dữ liệu (CSDL, HQTCSDL, Hệ
CSDL). Giải thích được các khái niệm đó qua ví dụ minh hoạ. 2. Về năng lực: - Năng lực chung:
 Tự chủ và tự học: Tự nhận ra và điều chỉnh được những sai sót, hạn chế của bản
thân trong quá trình học tập, rút kinh nghiệm để có thể vận dụng vào các tình huống khác.
 Giao tiếp và hợp tác: Biết chủ động đề xuất mục đích hợp tác để giải quyết một
vấn đề giáo viên yêu cầu. Biết lựa chọn hình thức làm việc nhóm với quy mô phù
hợp với yêu cầu và nhiệm vụ. ; biết khiêm tốn tiếp thu sự góp ý và nhiệt tình chia
sẻ, hỗ trợ các thành viên trong nhóm.
 Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phân tích được tình huống, đề xuất và lựa chọn
giải pháp để giải quyết các vấn đề do giáo viên đặt ra. Phân tích được tình huống,
đề xuất và lựa chọn giải pháp để chọn được phương án nhằm trả lời các câu hỏi trắc nghiệm.
- Năng lực tin học:
 NLc (Giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và truyền thông):
Học sinh biết và diễn đạt được khái niệm hệ cơ sở dữ liệu. 3. Về phẩm chất:
- Học sinh rèn luyện phẩm chất chăm chỉ: Ham học, biết đánh giá điểm mạnh, điểm yếu
của bản thân để xây dựng kế hoạch học tập tốt. Tích cực tìm tòi và sáng tạo.
II. Thiết bị dạy học và học liệu.
- Thiết bị dạy học:  Máy tính hoặc Laptop;
 Học liệu, kế hoạch bài dạy, phiếu học tập, bài giảng điện tử. - Học liệu:
 Sách giáo khoa, Sách giáo viên;


 Một số bảng dữ liệu của bài toán quen thuộc đối với học sinh (ví dụ bảng quản lí
thông tin của học sinh trong một lớp học của gv chủ nhiệm, bảng điểm môn Toán của lớp….).
III. Tiến trình dạy học.
1. Hoạt động 1: Khởi động a. Mục tiêu:
- Tạo hứng thú học tập cho học sinh, bước đầu thấy được nhu cầu tìm hiểu về bài toán quản lí và CSDL.
b. Nội dung hoạt động:
HS thảo luận nhóm để hoàn thành các câu hỏi sau:
Câu 1: Em hãy kể tên một hoạt động quản lí mà em biết trong thực tế? Với hoạt động
quản lí đó em hãy nêu một số việc mình đã làm để quản lí hoạt động đó?
Câu 2: Theo em việc quản lí có liên quan đến việc lưu trữ và xử lí dữ liệu không? c. Sản phẩm:
Dự kiến sản phẩm có thể như sau:
Câu 1: Hs có thể đưa ra một hoạt động quản lí như: “quản lí chi tiêu của bản thân”,
“quản lí học sinh ở trường học”, quản lí sách ở thư viện trường”, “quản lí theo dõi
điểm học tập của bản thân học sinh”, “GV chủ nhiệm quản lí thông tin học sinh”,
“Giáo viên toán quản lí điểm môn toán của học sinh lớp 11/1”…
Ví dụ với hoạt động quản chi tiêu của bản thân em đã thực hiện một số công việc: Tạo
ra 1 bảng “Chi tiêu” để ghi lại các thông tin khoản tiền chi tiêu hàng ngày, hàng ngày
ghi cụ thể các khoản chi tiêu. Cuối tháng tính tổng tiền mình đã tiêu hết bao nhiêu….
Câu 2: Việc quản lí có liên quan chặt chẽ đến việc lưu trữ và xử lí dữ liệu.
d. Tổ chức thực hiện: NHIỆM VỤ
CÁCH THỨC TỔ CHỨC
GV chia học sinh lớp thành 6 nhóm nhỏ hoạt động suốt tiết học, tổ chức
Chuyển giao nhóm làm việc theo kỉ thuật khăn trải bàn, yêu cầu mỗi nhóm cử thành nhiệm vụ
viên: nhóm trưởng, thư kí.
GV trình chiếu 2 câu hỏi ở phần hoạt động. Thực hiện
HS tiếp nhận nhiệm vụ (đọc 2 câu hỏi gv đã đưa ra), mỗi học sinh viết đáp nhiệm vụ
án cá nhân trong phần khăn của mình. Sau đó trao đổi nhóm đưa ra một ví
dụ thích hợp nhất viết vào ô giữa của khăn.
GV quan sát học sinh tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời khi các em cần hỗ trợ;
GV có thể gợi ý cho các em các hoạt động gần gũi trong cuộc sống. VD:
“quản lí chi tiêu của bản thân”, “quản lí học sinh ở trường học”, quản lí


sách ở thư viện trường”, “quản lí bán vé máy bay”…
GV: Gọi đại diện 1 học sinh trình bày câu trả lời mà nhóm đã thống nhất.
Báo cáo, thảo HS báo cáo kết quả thống nhất của nhóm mình. luận
GV: Yêu cầu các bạn khác nhận xét, bổ sung (nếu có).
HS: Nhận xét, góp ý bổ sung bài của bạn (nếu có). Kết luận,
- GV nhận xét kết quả của học sinh. Giới thiệu bài học mới. nhận định
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
2.1. Hoạt động tìm hiểu Bài toán quản lí a. Mục tiêu:
- Học sinh nêu được bài toán quản lí trong thực tế và thấy được nhu cầu sử dụng bài toán
quản lí trong thực tế là lớn; b. Nội dung:
HS thảo luận nhóm để hoàn thành các câu hỏi sau:
Phiếu học tập số 1
Câu 1: Hãy cho biết nhu cầu quản lí của các tổ chức trong xã hội hiện nay? Lấy ví dụ để
giải thích nhận định của em.
Câu 2: Hãy cho biết yêu cầu của Thông tin dùng trong một bài toán quản lí. c. Sản phẩm:
- HS hoàn thành các câu hỏi của gv yêu cầu. - Dự kiến sản phẩm:
Câu 1: Trong xã hội ngày nay công việc quản lí là rất phổ biến, có thể nói mọi tổ chức
đều có nhu cầu quản lí:
+ Công ty cần quản lí tài chính, vật tư, con người,…
+ Khách sạn cần quản lí phòng cho thuê, các dịch vụ, khách thuê phòng, tài chính, trang thiết bị,…
+ Bệnh viện cần quản lí bệnh nhân, thuốc, bệnh án, bác sĩ, các thiết bị y tế,…
Câu 2: Thông tin dùng trong một bài toán quản lí phải chính xác, kết quả xử lí thông tin phải đáng tin cậy.
d. Tổ chức thực hiện: NHIỆM VỤ
CÁCH THỨC TỔ CHỨC
GV phát phiếu học tập cho các nhóm (phiếu học tập có chứa 2 câu hỏi ở
Chuyển giao phần Nội dung trên và các câu hỏi ở phần nội dung hoạt động 2.2 ở nhiệm vụ dưới).
Gv phân tích 2 câu hỏi để học sinh nắm yêu cầu nhiệm vụ cần làm.


HS tiếp nhận nhiệm vụ, , thảo luận nhóm hoàn thành 2 câu hỏi trong phiếu học tập 1. Thực hiện
GV quan sát học sinh tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời khi các em có nhiệm vụ
vấn đề sai sót hoặc các em cần hỗ trợ.
Gv có biện pháp giám sát, nhắc nhở các học sinh thiếu hợp tác làm việc nhóm.
GV: Gọi đại diện 1 nhóm trình bày nội dung phiếu học tập số 1.1. Báo cáo,
HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ đã thống nhất trong nhóm . thảo luận
GV yêu cầu các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
HS nhận xét, góp ý bổ sung bài của bạn.
- GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức cho học sinh, cho điểm những nhóm
học sinh hoàn thành nhanh và chính xác. Kết luận,
Giáo viên nhắc lại yêu cầu của thông tin, vai trò của nó đối với bài toán nhận định
quản lí: Thông tin dùng trong một bài toán quản lí phải chính xác, kết
quả xử lí thông tin phải đáng tin cậy nhằm giúp cho các tổ chức có được
quyết định đúng đắn, hợp lí trong quá trình quản lí của mình.
2.2. Hoạt động tìm hiểu về Xử lí thông tin trong bài toán quản lí. a. Mục tiêu:
- Nhận biết được nhu cầu lưu trữ và khai thác thông tin cho bài toán quản lí.
- Biết các công việc khi xử lí thông tin của một bài toán quản lí. b. Nội dung:
Phiếu học tập số 2
Câu 1: Em hãy nêu ra đặc điểm chung của một bài toán quản lí? Dữ liệu của bài
toán quản lí của các tổ chức thường được lưu trữ như thế nào?
Câu 2: Em hãy tìm hiểu về:
a) Công việc tạo lập hồ sơ.
b) Công việc cập nhật hồ sơ.
c) Công việc khai thác hồ sơ.
Yêu cầu khi tìm hiểu mỗi công việc: Mục đích của công việc; yêu cầu của công việc; nêu
một số công việc cụ thể hơn của từng công việc đó.
Câu 3: Trong quá trình xử lí thông tin trong bài toán quản lí thì công việc nào sau
đây bắt buộc phải thực hiện trước các công việc còn lại? A. Tạo lập hồ sơ B. Cập nhật hồ sơ C. Khai thác hồ sơ D. In hồ sơ
Câu 4: Phát biểu nào sau đây sai?
A. Khi tạo lập hồ sơ, dữ liệu của bài toán thường được lưu trữ trong các bảng.