Giáo án Bài 22 Hóa học 12 Cánh Diều: Hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 22. SƠ LƯỢC VỀ SỰ HÌNH THÀNH PHỨC CHẤT CỦA ION KIM
LOẠI CHUYỂN TIẾP TRONG DUNG DỊCH I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức
Trong bài học này, HS sẽ tìm hiểu:
- Sự hình thành phức chất aqua của cation kim loại chuyển tiếp trong dung dịch.
- Dấu hiệu của phản ứng tạo phức chất trong dung dịch.
- Phản ứng thay thế phối tử trong phức chất.
- Ứng dụng của phức chất. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu về sự hình thành phức chất của
ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch.
- Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt các vấn đề về sự
hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch; Hoạt động
nhóm và cặp đôi một cách hiệu quả, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều
được tham gia và trình bày báo cáo.
- Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm
giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.
Năng lực đặc thù:
- Nhận thức hoá học: Trình bày được sự hình thành phức chất aqua của ion
kim loại chuyển tiếp và H2O trong dung dịch nước; Trình bày được một số
dấu hiệu của phản ứng tạo phức chất trong dung dịch (đổi màu, kết tủa, hòa
tan,…); Mô tả được phản ứng thay thế phối tử của phức chất bởi một số 1
phối tử đơn giản trong dung dịch nước; Nêu được một số ứng dụng của phức chất.
- Tìm hiểu tự nhiên dưới góc độ hóa học: Thực hiện được một số thí nghiệm
tạo phức chất của một ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch với một số
phối tử đơn giản khác nhau (ví dụ: sự tạo phức của dung dịch Cu(II) với NH3, OH-, Cl-,…) 3. Phẩm chất
- Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
- Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- Tài liệu: SGK, SGV Hóa học 12, các hình ảnh liên quan đến bài học.
- Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.
- Hóa chất và dụng cụ thí nghiệm.
2. Đối với học sinh
- Tài liệu: SGK Hóa học 12.
- Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ
năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề, HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV nêu câu hỏi:
Muối copper(II) sulfate (CuSO4) có màu trắng. Dung dịch copper(II) sulfate có màu xanh. 2
Hãy dự đoán hiện tượng xảy ra khi thêm từ từ cho đến dư dung dịch ammonia
vào ống nghiệm chứa dung dịch copper(II) sulfate. Giải thích.
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi theo hiểu biết và tìm hiểu của HS.
- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.
- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV không nhận xét đúng sai mà dẫn dắt HS vào bài học: Phức chất có tính chất
và ứng dụng trong thực tiễn như thế nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài
học ngày hôm nay Bài 22. Sơ lược về sự hình thành phức chất của ion kim loại
chuyển tiếp trong dung dịch.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu quá trình hình thành phức chất aqua trong dung dịch
a. Mục tiêu: HS trình bày được sự hình thành phức chất aqua của ion kim loại chuyển
tiếp và H2O trong dung dịch nước.
b. Nội dung: HS đọc các thông tin trong SGK và thực hiện yêu cầu của GV.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về sự hình thành phức chất aqua của cation kim loại
chuyển tiếp trong dung dịch.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập I. SỰ HÌNH THÀNH
- GV yêu cầu HS đọc thông tin trang 146 – 147 SGK, PHỨC CHẤT AQUA
hoàn thành các yêu cầu sau: CỦA CATION KIM
+ Trình bày sự hình thành phức chất aqua của LOẠI CHUYỂN TIẾP
cation kim loại chuyển tiếp trong dung dịch. 3
+ Cho ví dụ minh họa. TRONG DUNG DỊCH
- GV yêu cầu HS trả lời Luyện tập SGK trang 147: Mn+(aq) + mH2O(l) ⟶
Phức chất aqua có dạng hình học bát diện được [M(OH2)m]n+(aq)
hình thành khi cho CrCl3 vào nước. Với:
Viết phương trình hóa học của quá trình tạo phức +) n là giá trị điện tích của chất trên. cation kim loại M.
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập +) m là số phối tử H2O.
- HS quan sát hình, vận dụng kiến thức đã học kết +) [M(OH2)m]n+ là công thức
hợp đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.
tổng quát của phức chất
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). aqua của Mn+.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận Ví dụ:
- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi của GV (DKSP).
Cu2+ (aq) + 6H2O(l) ⟶
- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời Luyện tập SGK [Cu(OH2)6]2+(aq) trang 147:
Cr3+(aq) + 6H2O(l) ⟶ [Cr(OH2)6]3+(aq)
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận:
Trong nước, cation kim loại chuyển tiếp nhận cặp
electron hóa trị riêng từ các phân tử H2O, tạo thành
phức chất aqua dạng [M(OH2)m]n+.
- GV chuyển sang nội dung tiếp theo.
Hoạt động 2. Tìm hiểu dấu hiệu của phản ứng tạo phức chất
a. Mục tiêu: HS trình bày được một số dấu hiệu của phản ứng tạo phức chất trong
dung dịch (đổi màu, kết tủa, hòa tan,…).
b. Nội dung: HS đọc thông tin trong SGK, thực hiện các nhiệm vụ được giao.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về dấu hiệu của phản ứng tạo phức chất trong dung dịch. 4