Giáo án Bài 39 KHTN 9 Kết nối tri thức (2024): Tái bản DNA và phiên mã tạo RNA

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 39: TÁI BẢN DNA VÀ PHIÊN MÃ TẠO RNA I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức Sau bài học này, HS sẽ:
- Quan sát hình ảnh (hoặc sơ đồ), mô tả sơ lược quá trình tái bản của DNA và kết quả của quá trình.
- Nêu được ý nghĩa di truyền của tái bản DNA.
- Dựa vào hình ảnh (sơ đồ) quá trình phiên mã, nêu được khái niệm phiên mã. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: thông qua các hoạt động tự đọc sách, tự trả lời các câu
hỏi liên quan đến quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA.
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: thông qua trao đổi ý kiến, phân công công việc
trong thảo luận nhóm về quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA.
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: thông qua báo cáo, trình bày kết quả thảo luận trong
nhóm và trước lớp về quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: thu thập và làm rõ được các thông tin có
liên quan đến ứng dụng của quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA
Năng lực riêng:
- Nhận thức sinh học:
o Quan sát hình ảnh (hoặc sơ đồ), mô tả sơ lược quá trình tái bản của DNA và kết quả của quá trình.
o Nêu được ý nghĩa di truyền của tái bản DNA.
o Dựa vào hình ảnh (sơ đồ) quá trình phiên mã, nêu được khái niệm phiên mã. 1
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để
giải thích một số ứng dụng của quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA. 3. Phẩm chất
- Chăm chỉ: chủ động trong học tập, hứng thú tìm hiểu những nội dung liên quan
đến quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA.
- Trung thực và trách nhiệm: thực hiện đúng các nhiệm vụ được phân công trong thảo luận nhóm.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- Giáo án, SGK, SGV, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Kết nối tri thức.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có).
- Hình ảnh 39.1 - 39.2 và các hình ảnh liên quan.
- Video về quá trình tái bản DNA và phiên mã tạo RNA. - Phiếu học tập.
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9 - Kết nối tri thức.
- Tìm hiểu trước nội dung bài học.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Thu hút, tạo hứng thú học tập cho HS, tạo tính huống và xác định vấn đề học tập.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề, tạo hứng thú học tập cho HS; HS vận dụng kiến thức, trả
lời câu hỏi khởi động.
c. Sản phẩm học tập: Những ý kiến, trao đổi của HS cho câu hỏi khởi động.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV đặt vấn đề: Năm 2020 là thời điểm đại dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ nhất.
Để chẩn đoán người mắc COVID-19, Bộ Y tế đã sử dụng nhiều phương pháp, trong đó
phổ biến nhất là phương pháp xét nhanh kháng nguyên và xét nghiệm Realtime RT-PCR. 2
Em hãy vận dụng hiểu biết của bản thân, phân tích ưu và nhược điểm của hai phương pháp trên.
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS vận dụng hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời HS xung phong trả lời:
Phương pháp xét nhanh kháng nguyên có nhiều ưu điểm như thuận tiện sử dụng, cho kết
quả nhanh, có thể sử dụng ở ngoài phòng xét nghiệm, chi phí thấp, tuy nhiên, một số
nghiên cứu cho thấy kháng nguyên virus SARS-CoV-2 có thể giảm xuống dưới ngưỡng
phát hiện sau 5 ngày khởi phát triệu chứng dẫn đến việc xét nghiệm nhanh kháng nguyên
cho kết quả âm tính. Trong khi đó, các xét nghiệm có độ nhạy cao như Realtime RT-PCR
cho kết quả dương tính. Do đó, để xác định tình trạng nhiễm virus SARS-CoV-2 trong
một cộng đồng cần có những xét nghiệm có độ tin cậy cao chẳng hạn như xét nghiệm
bằng Realtime RT-PCR,... Tuy nhiên, phương pháp này lại tốn nhiều chi phí, bắt buộc
phải được tiến hành trong phòng xét nghiệm, cho kết quả xét nghiệm chậm hơn (5 - 7 ngày),...
- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV ghi nhận các câu trả lời của HS, chốt đáp án.
- GV dẫn dắt HS vào bài học: Kĩ thuật Realtime RT-PCR là kĩ thuật được cải tiến từ kĩ
thuật PCR được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực đặc biệt là y tế, nhờ đó đời sống con
người được cải thiện, chống chọi được với bệnh tật,... Vậy quá trình nào là cơ sở của kĩ
thuật PCR? Các quá trình đó có ý nghĩa như thế nào đối với di truyền? Để có câu trả lời
cho các câu hỏi trên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 39: Tái bản DNA và phiên mã tạo RNA.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Tìm hiểu quá trình tái bản DNA a. Mục tiêu: 3
- Quan sát hình ảnh (hoặc sơ đồ), mô tả sơ lược quá trình tái bản của DNA và kết quả của quá trình.
- Nêu được ý nghĩa di truyền của tái bản DNA.
b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ; HS đọc hiểu mục I SGK trang 170 - 171, thảo luận
nhóm và thực hiện nhiệm vụ.
c. Sản phẩm học tập: Quá trình tái bản DNA.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
I. Quá trình tái bản DNA
- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm - Quá trình tái bản DNA gồm ba giai đoạn: 4 – 6 HS.
Giai đoạn 1: DNA tháo xoắn tách thành
- GV yêu cầu các nhóm HS tìm hiểu thông hai mạch đơn.
tin mục I, quan sát Hình 39. 1 kết quả Giai đoạn 2: Các nucleotide tự do trong
quan sát video về quá trình tái bản DNA môi trường tế bào liên kết với các
và thực hiện Hoạt động SGK tr.170:
nucleotide trên mỗi mạch khuôn của DNA
Quan sát Hình 39.1, thực hiện các yêu cầu theo NTBS: A = T, G ≡ C. sau:
Giai đoạn 3: Hai mạch đơn gồm một mạch
1. Mô tả ba giai đoạn của quá trình tái mới tổng hợp và một mạch khuôn xoắn bản DNA. trở lại với nhau.
2. Nhận xét về kết quả của quá trình tái bản DNA.
- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức và trả
lời câu hỏi: Quá trình tái bản diễn ra khi nào và ở đâu?
- Sau khi HS hình thành kiến thức về quá 4