Giáo án Bài 5: Thơ văn Nguyễn Trãi Ngữ văn 10 Cánh diều

Ngày soạn:……………..
Ngày dạy:………………
BÀI 5. THƠ VĂN NGUYỄN TRÃI
NGUYỄN TRÃI – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP Tiết:…… I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
- Vận dụng được hiểu biết về bối cảnh lịch sử, văn hoá, về tác giả và về thể loại vào
việc đọc hiểu tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi. 2. Năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực
giao tiếp, năng lực hợp tác...
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực đọc hiểu văn bản; Năng lực vận dụng được hiểu
biết về bối cảnh lịch sử, văn hoá, về tác giả và về thể loại vào việc đọc hiểu tác phẩm
tiêu biểu của Nguyễn Trãi. 3. Phẩm chất
- Đề cao tinh thần yêu nước, niềm tự hào về văn hoá và lịch sử dân tộc, về người Anh
hùng dân tộc – Danh nhân văn hoá Nguyễn Trãi.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án
- Một số video, tranh ảnh liên quan đến nội dung bài học. - Máy chiếu, máy tính
- Bảng giao nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp.
2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi
hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC


A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a. Mục tiêu:
- Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình.
- Kết nối kiến thức từ cuộc sống vào nội dung bài học.
- HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
b. Nội dung: Kiến thức đời sống, xã hội
c. Sản phẩm: Những suy nghĩ, chia sẻ của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi CON SỐ MAY MẮN:
Câu 1: Kể tên một số nhà thơ Trung đại Việt Nam mà em biết?
+ Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Nguyễn Khuyến
Câu 2: Hai câu thơ sau nằm trong bài thơ nào? Của ai?
“Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai”
+ Côn Sơn Ca – Nguyễn Trãi
Câu 3: Ô MAY MẮN
Bạn sẽ nhận được điểm 9 khi đọc thuộc chính xác một khổ hoặc một bài thơ
của tác giả Nguyễn Trãi.
(HS có thể đọc Côn Sơn Ca) - HS trả lời câu hỏi.
- GV gọi HS nhận xét và chuẩn kiến thức.
- GV dẫn dắt vào bài mới:
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
* Hoạt động 1: Tri thức ngữ văn
a. Mục tiêu: Nắm được nội dung của bài học.
b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức để tiến hành trả lời câu hỏi trong
phiếu bài tập, các câu hỏi của GV.


c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức, phiếu bài tập, câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM Nhiệm vụ 1
I. Bối cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội với việc đọc
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
hiểu tác phẩm văn học - HS trả lời câu hỏi:
- Đọc hiểu tác phẩm luôn gắn liền với việc vận dụng
+Dựa vào phần chuẩn bị bài ở kiến thức về hoàn cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội.
nhà, em hãy nêu những hiểu biết Hoàn cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội thời kì nhà văn
của mình về bối cảnh lịch sử, văn sống với những sự kiện, các mối quan hệ xã hội, sinh
hoá xã hội với việc đọc hiểu tác hoạt văn hoá đã tác động trực tiếp và gián tiếp tới phẩm văn học.
sáng tác của nhà văn và được phản ánh một cách sâu
+ Bối cảnh lịch sử, văn hoá, thời sắc trong các tác phẩm của họ. Nhiều vấn đề trong
đại đã có ảnh hưởng như thế nào các tác phẩm văn học chỉ có thể cắt nghĩa được khi
đến tác gia Nguyễn Trãi?
vận dụng các tri thức về hoàn cảnh lịch sử, văn hoá,
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
xã hội vào việc đọc hiểu tác phẩm đó.
Bước 2: HS trao đổi thảo luận, - Thời đại Nguyễn Trãi là thời đại đau thương và
thực hiện nhiệm vụ
quật khởi. Đau thương bởi sau hơn bốn thế kỉ độc
- HS suy nghĩ, trao đổi, thảo luận.
lập, tự chủ (từ năm 938 đến 1407), dân tộc ta lại rơi
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt vào thảm hoạ mất nước, chịu sự thống trị tàn bạo của
động và thảo luận
giặc Minh xâm lược. Quật khởi bởi đây là giai đoạn - HS trình bày sản phẩm.
truyền thống yêu nước, anh hùng được trỗi dậy và
- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu phát huy mạnh mẽ, mà đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa trả lời của bạn.
Lam Sơn – cuộc khởi nghĩa gian khổ bậc nhất, thắng
Bước 4: Đánh giá kết quả thực lợi huy hoàng bậc nhất trong lịch sử Việt Nam trước hiện nhiệm vụ năm 1945.
- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn - Nguyễn Trãi là người sống hết mình với thời đại, kiến thức.
có những đóng góp to lớn vào thắng lợi của cuộc


khởi nghĩa Lam Sơn và sự nghiệp xây dựng đất nước
sau khi dân tộc giành lại quyền độc lập, tự chủ. Nhiệm vụ 2
II. Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Thân thế
-GV hướng dẫn HS tìm hiểu mục - Hiệu: Ức Trai
II. Nguyễn Trãi người anh hùng - Quê hương: làng Chi Ngại (Hải Dương) sau dời về
dân tộc qua phiếu bài tập: Nhị Khê (Hà Nội)
Nguyễn Trãi người anh hùng - Gia đình: dân tộc
+ Cha: Nguyễn Phi Khanh đỗ thái học sinh thời Trần 1. Năm sinh,
+ Mẹ: Trần Thị Thái, con quan Tư đồ Trần Nguyên Thân năm mất Đán thế Hiệu
=> Truyền thống gia đình: yêu nước, văn hóa, văn Quê hương học Gia đình
2. Cuộc đời và con người 2. 5 tuổi
- Nguyễn Trãi mất mẹ khi 5 tuổi, ông ngoaị mất khi Cuộc 1400 10 tuổi. đời 1407
- Nguyễn Trãi đỗ Thái học sinh năm 1400 (20 tuổi). (qua 1423
Và cùng cha ra làm quan cho nhà Hồ (quan ngự sử). các 1427
- Năm 1407, triểu Hồ sụp đổ, giặc Minh bắt Nguyễn dấu 1437
Phi Khanh đưa về Trung Quốc và giam lỏng Nguyễn mốc 1440 Trãi ở thành Đông Quan. quan 1442
- Khoảng 1423, Nguyễn Trãi tìm vào Thanh Hoá, trọng) 1464
tham gia khởi nghĩa Lam Sơn, theo giúp Lê Lợi, 1467 dâng “Bình Ngô Sách”. 1890
- Năm 1427, cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi, Lê
Lợi lên ngôi hoàng đế và giao cho Nguyễn Trãi viết
- HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bình Ngô đại cáo.