Giáo án Bài 7 KHTN 9 Kết nối tri thức (2024): Lăng kính

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/… BÀI 7: LĂNG KÍNH I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
- Vẽ được sơ đồ đường truyền của tia sáng qua lăng kính.
- Thực hiện thí nghiệm với lăng kính tạo được quang phổ của ánh sáng trắng qua lăng kính.
- Giải thích được một cách định tính sự tán sắc ánh sáng mặt trời qua lăng kính.
- Từ kết quả thí nghiệm truyền ánh sáng qua lăng kính, nêu được khái niệm về ánh sáng màu.
- Nêu được màu sắc của một vật được nhìn thấy phụ thuộc vào màu sắc của ánh
sáng bị vật đó hấp thụ và phản xạ.
- Vận dụng kiến thức về sự truyền ánh sáng, màu sắc ánh sáng, giải thích được một
số hiện tượng đơn giản thường gặp trong thực tế. 2. Năng lực
Năng lực chung:
- Năng lực tự chủ và tự học: Tích cực và chủ động trong việc tiến hành thí nghiệm
tìm hiểu hiện tượng tán sắc ánh sáng.
- Năng lực giao tiếp hợp tác: Thảo luận nhóm, tiến hành thí nghiệm tìm hiểu về
hiện tượng tán sắc ánh sáng.
- Năng lực giải quyết vấn đề: Xác định và phân tích được các ví dụ về cấu tạo của
lăng kính, hiện tượng tán sắc ánh sáng và màu sắc của vật.
Năng lực đặc thù:
- Nhận thức khoa học tự nhiên: 1
+ Nhận biết và nêu được cấu tạo của lăng kính.
+ Nhận biết được hiện tượng tán sắc ánh sáng.
+ Nhận biết được sự truyền ánh sáng đơn sắc qua lăng kính.
+ Nêu được màu sắc của vật phụ thuộc vào màu sắc của ánh sáng bị vật đó hấp thụ và phản xạ.
- Tìm hiểu tự nhiên:
+ Tiến hành được thí nghiệm tìm hiểu về hiện tượng tán sắc ánh sáng.
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học:
+ Vận dụng được kiến thức và kĩ năng về khoa học tự nhiên để giải thích những
hiện tượng thường gặp trong cuộc sống có liên quan tới lăng kính, tán sắc ánh sáng, màu sắc của vật. 3. Phẩm chất
- Trung thực trong việc báo cáo kết quả thí nghiệm trong bài học.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:
1. Đối với giáo viên:
- SGK, SBT, SGV Khoa học tự nhiên 9, Kế hoạch bài dạy.
- Hình vẽ và đồ thị trong SGK: Hình ảnh lăng kính, hình ảnh các phần tử của lăng
kính, hình ảnh mặt phẳng tiết diện chính, hình ảnh mô tả hiện tượng tán sắc ánh sáng,…
- Video giải thích sự hình thành cầu vồng:
https://www.youtube.com/watch?v=ujCgHcLybQk
- Máy chiếu, máy tính (nếu có). - Phiếu học tập.
2. Đối với học sinh:
- HS mỗi nhóm: Dụng cụ thí nghiệm: 1 lăng kính gắn trên giá, 1 đèn chiếu ánh sáng
trắng có khe hẹp, 1 màn hứng chùm sáng, 1 nguồn điện và các dây nối, 1 tấm kính
lọc sắc màu đỏ và 1 tấm kính lọc sắc màu tím. - HS cả lớp:
+ SGK, SBT Khoa học tự nhiên 9. 2
+ Hình vẽ liên quan đến nội dung bài học và các dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: HS nhận biết được hiện tượng tự nhiên liên quan tới sự tán sắc ánh sáng và màu sắc ánh sáng.
b. Nội dung: GV tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm về nội dung phần khởi động, từ
đó định hướng HS vào nội dung của bài học.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và nhu cầu tìm hiểu về nội dung lăng kính, tán
sắc ánh sáng và màu sắc ánh sáng.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu hình ảnh cầu vồng cho HS quan sát.
- GV đặt câu hỏi: Cầu vồng thường xuất hiện khi nào và được hình thành như thế nào?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS thảo luận, dự đoán, đưa ra các câu hỏi và câu trả lời.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời 1 – 2 HS trả lời câu hỏi. Gợi ý trả lời:
- Cầu vồng thường xuất hiện sau những cơn mưa (hoặc ở những nơi có mật độ hơi nước cao).
- Cầu vồng được hình thành do có ánh nắng mặt trời,… -… 3
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV không chốt đáp án mà dựa trên câu trả lời của HS để dẫn dắt vào bài mới: Cầu
vồng là một hiện tượng kì thú của tự nhiên. Cầu vồng được hình thành là nhờ các hạt
nước trong không khí có vai trò giống như một lăng kính. Vậy lăng kính là gì và có tác
dụng như thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau đi đến bài học ngày hôm nay – Bài 7: Lăng kính.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu cấu tạo của lăng kính
a. Mục tiêu: HS nêu được cấu tạo của lăng kính về phương diện quang học.
b. Nội dung: GV hướng dẫn HS đọc thông tin và tìm hiểu cấu tạo của lăng kính.
c. Sản phẩm: Kết quả HS thực hiện các yêu cầu, gợi ý, dẫn dắt của GV để mô tả được cấu tạo của lăng kính.
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
I. CẤU TẠO CỦA LĂNG
- GV thông báo cho HS về định nghĩa lăng kính. KÍNH
- GV chiếu hình ảnh lăng kính (hình 7.1) cho HS quan - Lăng kính là một khối
sát và giới thiệu một số loại lăng kính có trong phòng trong suốt, đồng chất, được thí nghiệm.
giới hạn bởi hai mặt phẳng
không song song, thường có
dạng lăng trụ hình tam giác.
- Hai mặt phẳng giới hạn ở
trên được gọi là các mặt bên
- GV chiếu hình ảnh các phần tử của lăng kính (hình của lăng kính, giao tuyến
7.2) và mặt phẳng tiết diện chính (hình 7.3) cho HS của hai mặt bên được gọi là quan sát.
cạnh của lăng kính. Mặt đối
diện với cạnh là đáy của lăng kính.
- Góc A hợp bởi hai mặt bên 4