Giáo án Vẻ đẹp của thơ ca Ngữ văn 10 Kết nối tri thức

TIẾT ….. VĂN BẢN ĐỌC
THU HỨNG (CẢM XÚC MÙA THU) ĐỖ PHỦ I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức
- Học sinh ghi nhớ một số đặc điểm cơ bản của thơ Đường luật (bố cục, cách gieo vần, luật
bằng – trắc, phép đối)
- Học sinh tìm hiểu và ghi nhớ một số nét chính về tác giả và tác phẩm
- Học sinh mô tả một số đặc điểm cơ bản của thơ Đường luật (bố cục, cách gieo vần, luật
bằng – trắc, phép đối) được thể hiện trong bài thơ Thu hứng
- Học sinh đối chiếu được hai bản dịch thơ với nguyên văn (thông qua bản dịch nghĩa) và
chỉ ra chỗ hai bản dịch thơ chưa diễn đạt được sắc thái và ý nghĩa của nguyên văn
- Học sinh phân tích và cảm nhận được
+ Hình ảnh và từ ngữ gợi không khí mùa thu trong 4 câu đầu bài thơ
+ Nhân vật trữ tình được thể hiện qua câu số 5 và 6 của bài thơ
+ Khung cảnh sinh hoạt của con người ở hai câu kết bài thơ
- Học sinh phân tích và chỉ ra được nỗi niềm thân phận của tác giả và ý nghĩa của bài thơ
- Học sinh đánh giá về ý kiến “câu nào trong bài thơ cũng thể hiện cảm xúc về mùa thu”. 2. Về năng lực
- Học sinh vận dụng năng lực cảm thụ văn học để đọc hiểu văn bản theo thể loại
- Học sinh vận dụng năng lực ngôn ngữ để viết kết nối đọc
3. Về phẩm chất: Học sinh thể hiện được tinh thần nhân đạo, đồng cảm với nỗi đau, số phận con người
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC, HỌC LIỆU
1. Học liệu: Sách giáo khoa, sách giáo viên, phiếu học tập
2. Thiết bị: Máy chiếu, bảng, dụng cụ khác nếu cần.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
TỔ CHỨC THỰC HIỆN SẢN PHẨM
1. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG – TẠO TÂM THẾ


a. Mục tiêu hoạt động: Tạo tâm thế thoải mái và gợi dẫn cho học sinh về nội dung bài học
b. Nội dung thực hiện:
❖ GV đặt vấn đề: Hãy nêu ít nhất 01 cảm nhất hoặc ấn tượng của con về mùa thu?
Đối với những bạn chưa từng có kỉ niệm trải qua mùa thu, vậy mùa thu trong con
được hình dung và cảm nhận như thế nào?
❖ HS suy nghĩ và trình bày các trải nghiệm của cá nhân
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
GV dẫn dắt vào bài học Giáo viên đặt câu hỏi
Nhà thơ Đỗ Phủ với những cảm hứng về
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
mùa thu, mùa thu của Đỗ Phủ không chỉ
Học sinh theo dõi và trả lời câu hỏi đẹp mà còn gợi buồn.
Bước 3. Báo cáo, thảo luận Học sinh chia sẻ
Bước 4. Kết luận, nhận định
Giáo viên chốt ý và dẫn dắt vào bài học.
2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
a. Mục tiêu hoạt động:
❖ Học sinh ghi nhớ một số đặc điểm cơ bản của thơ Đường luật (bố cục, cách gieo
vần, luật bằng – trắc, phép đối)
❖ Học sinh tìm hiểu và ghi nhớ một số nét chính về tác giả và tác phẩm
❖ Học sinh mô tả một số đặc điểm cơ bản của thơ Đường luật (bố cục, cách gieo
vần, luật bằng – trắc, phép đối) được thể hiện trong bài thơ Thu hứng
❖ Học sinh đối chiếu được hai bản dịch thơ với nguyên văn (thông qua bản dịch
nghĩa) và chỉ ra chỗ hai bản dịch thơ chưa diễn đạt được sắc thái và ý nghĩa của nguyên văn
b. Nội dung thực hiện:


❖ Học sinh thực hành thảo luận nhóm đôi tìm hiểu về thơ Đường, thơ Đường luật và
tác giả, tác phẩm qua phiếu bài tập
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập
I. Thơ Đường, thơ Đường luật và bài thơ
Giáo viên phát phiếu học tập Thu hứng
HS đọc thông tin, tìm hiểu và hoàn a. Đặc trưng thơ Đường luật
thành phiếu tìm hiểu chung về thể - Khái niệm thơ Đường luật: Thơ Đường
thơ và những nét chính về tác giả, luật hay còn gọi là thơ cận thể, là thể thơ tác phẩm
cách luật ngũ ngôn hoặc thất ngôn được đặt
Nhiệm vụ 1. Học sinh tìm hiểu về ra từ thời Đường ở Trung Quốc. (Từ điển
thơ Đường luật và chỉ ra những đặc thuật ngữ Văn học)
điểm đó trong bài Thu hứng
- Một số đặc trưng cơ bản
Nhiệm vụ 2. Học sinh tìm hiểu về + Cảm hứng chủ đạo tác giả, tác phẩm
❖ Thơ u hoài về thế sự, nặng niềm ưu tư xã hội,
Nhiệm vụ 3. Học sinh đối chiếu bản đó là cảm hứng của nhà Nho.
nguyên văn với hai bản dịch thơ và
❖ Hướng về tư tưởng Ðạo giáo yêu thiên chỉ ra điểm khác biệt
nhiên, thích xa lánh việc đời, tư tưởng Lão
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ Trang
Học sinh tự lựa chọn nhiệm vụ, thảo
❖ Hướng về Phật giáo, xa lánh đời nhưng vẫn
luận và hoàn thành phiếu còn gần nhân thế Thời gian: 10 phút
+ Cấu trúc bố cục Chia sẻ: 3 phút
❖ Đề - Thực – Luận – Kết: Bố cục giao nhiệm
Phản biện và trao đổi: 2 phút vụ cho mỗi phần
Bước 3. Báo cáo, thảo luận
❖ Khai – Thừa – Chuyển – Hợp: Chỉ ra mối
Học sinh chia sẻ bài làm và báo cáo quan hệ liên tục giữa bốn phần phần tìm hiểu + Luật
Bước 4. Kết luận, nhận định
❖ Là cách sắp đặt tiếng bằng tiếng trắc trong
Giáo viên chốt những kiến thức cơ các câu của một bài thơ bản
❖ Luật được bắt đầu bằng âm thanh của chữ
thứ hai của câu thứ nhất.


❖ Nếu chữ thứ hai là thanh bằng thì gọi bài thơ
luật bằng. Chữ thứ hai là thanh trắc thì gọi là bài thơ luật trắc. + Niêm
Là sự liên lạc về âm luật của hai câu thơ
trong bài thơ Đường luật. Hai câu thơ niêm
với nhau khi nào chữ thứ hai của hai câu
cùng theo một luật, hoặc là cùng bằng hoặ
cùng trắc, bằng niêm bằng, trắc niêm trắc + Đối
❖ Đối là đặt hai câu đi song đôi cho ý với chữ
trong hai câu ấy căn xứng với nhau (Đối
tương phản hoặc tương hỗ)
❖ Đối ý là tìm hai câu có ý tưởng cân nhau mà
đặt thành hai câu song nhau
❖ Đối chữ thì vừa phải đối thanh tức là B – T,
T - B, vừa phải đối loại của chữ nghĩa, hai
chữ tương tự loại (cùng danh, cùng động,…) + Vần – Vận
❖ Vần (Chữ Nho là vận) là những tiếng thanh
âm hòa hiệp đặt vào hai hoặc nhiều câu văn để hưởng ứng nhau.
❖ Thơ Ðường luật chỉ gieo một vần là vần
bằng (bình), hiếm khi gieo vần trắc. Gieo
vần vào chữ cuối của câu 1, 2, 4, 6 và 8.
(ngoại lệ: riêng chữ cuối của câu 1 ngũ ngôn
bát cú có thể không cần gieo vần cũng được).
b. Bài thơ Thu hứng