Lý thuyết Khái quát về sinh sản và sinh sản vô tính ở sinh vật KHTN 7 Cánh diều

BÀI 32: KHÁI QUÁT V SI Ề NH S N Ả VÀ SINH S N Ả VÔ TÍNH SI Ở NH V T Ậ I. KHÁI NI M Ệ SINH S N Ả - Sinh s n ả là quá trình t o ạ ra nh ng ữ cá th m ể i ớ b o ả đ m ả s phát ự tri n k ể t ế c c ụ a l ủ oài. Sinh s n ả m ở t ộ số sinh v t ậ - Có hai hình th c ứ sinh s n: ả sinh s n vô t ả ính và sinh s n ả h u t ữ ính. II. KHÁI NI M SI Ệ NH S N Ả VÔ TÍNH - Khái ni m ệ : Sinh s n ả vô tính là hình th c ứ sinh s n không có s ả k ự t ế h p y ợ u t ế đ ố c và ự y u t ế ố cái. - Đặc đi m ể : Trong hình th c ứ sinh s n
ả vô tính, cơ thể con chỉ nh n ậ đư c ợ ch t ấ di truy n t ề c ừ t ơ hể m nên gi ẹ ng nhau và gi ố ng m ố . ẹ - Sinh s n ả vô tính có ở các nhóm sinh v t ậ nh ư vi khu n, ẩ nguyên sinh v t ậ , m t ộ s ố loài nấm, m t ộ số loài th c v ự t ậ và đ ng v ộ t ậ . 1. Sinh s n vô t ả ính t ở h c v ự t ậ - Ở th c ự v t ậ có các hình th c ứ sinh s n
ả vô tính khác nhau như sinh s n ả b ng ằ bào t , ử sinh s n ả sinh dư ng. ỡ - Sinh s n ả sinh dư ng ỡ là s ự hình thành cây m i ớ t ừ m t ộ ph n ầ c a ủ c ơ quan sinh dư ng ỡ (r , t ễ hân, lá). Sinh s n vô t ả ính m ở t ộ số th c v ự t ậ 2. Sinh s n vô t ả ính đ ở ng v ộ t ậ - Ở đ ng ộ v t ậ có các hình th c ứ sinh s n ả vô tính nh ư n y ả ch i ồ (ví d ụ ở thu ỷ t c) ứ , phân m nh
ả (ví dụ ở đĩa, sao bi n) ể , trinh s n ả (ví d ụ ở ong, ki n,... ế và m t ộ s ố loài cá, lư ng ỡ c , ư bò sát). a) Sinh s n ả n y ch ả ồi t ở h y ủ t c ứ b) Sinh s n phân m ả nh ả gi ở un d p ẹ c) Trinh s n ả ong ở Sinh s n ả vô tính m ở t ộ s đ ố ng ộ v t ậ Tiêu chí Nảy ch i ồ Trinh s n ả Phân m nh ả - Từ cơ thể mẹ n y ả ra - Tr ng
ứ không thụ - Cá thể m i ớ đư c ợ Khái m t ộ cái ch i ồ . Ch i ồ này tinh mà phát tri n ể sinh ra từ m t ộ m nh ả niệm phát tri n
ể thành cá thể thành cá th m ể i ớ . c a c ủ ơ th m ể . ẹ m i ớ . - Lúc đ u, ầ cá thể m i ớ - Cá thể m i ớ luôn - Từ m t ộ m nh ả phát tri n ể g n ắ li n ề v i ớ là giống đ c. ự khuy t ế thi u ế từ mẹ sinh v t ậ m . ẹ Sau khi - Cá thể m i ớ có sẽ phát tri n ể đ y ầ đủ trư ng ở thành, m i ớ tách v t ậ ch t ấ di truy n ề thành m t ộ cá thể m i ớ Đặc h n kh ẳ i ỏ cơ th m ể . ẹ khác c t ơ h m ể . ẹ hoàn thiện. đi m ể - Cá thể m i ớ có v t ậ - Cá thể m i ớ có v t ậ chất di truy n ề gi ng ố cơ chất di truy n ề gi ng ố th m ể . ẹ c t ơ h m ể . ẹ Ví dụ Thu t ỷ c ứ Ong Sao bi n ể III. VAI TRÒ VÀ N Ứ G D N Ụ G C A Ủ SINH S N
Ả VÔ TÍNH TRONG TH C Ự TI N Ễ 1. Vai trò - Sinh s n
ả vô tính có vai trò quan tr ng t ọ rong vi c ệ duy trì các đ c đi ặ m ể c a ủ sinh v t ậ . 2. ng d Ứ ng ụ Trong th c ự ti n, ễ ngư i ờ ta th c ự hi n ệ nhân nhanh gi ng ố cây tr ng ồ và duy trì các đ c ặ đi m ể tốt c a s ủ inh v t ậ b ng ằ các phư ng ơ pháp nh : ư
a. Nuôi cấy mô - Phư ng ơ pháp: T ừ m t ộ cây ban đ u, ầ tách mô đ ể nuôi c y ấ trong môi trư ng ờ nhân t o, ạ vô trùng, có đủ ch t ấ dinh dư ng ỡ và các ch t ấ c n ầ thi t ế (ví d ụ ch t ấ kích thích ra r ,... ễ ) sẽ t o nhi ạ u cây con ề m i ớ . - ng Ứ d ng: ụ S ử d ng ụ phư ng ơ pháp này có th ể nhân nhanh gi ng ố cây tr ng, ồ t o ạ gi ng ố cây s ch ạ b nh, ph ệ c ch ụ gi ế ống quý đang b t ị hoái hóa,… - Ví d : ụ Nuôi c y m ấ ô cây phong lan, sâm ng c ọ linh,… Mô hình nuôi c y m ấ ô
b. Giâm cành, chi t ế cành - Phư ng pháp: ơ + Giâm cành: C t ắ m t ộ đo n ạ thân, cành có m t ắ có ch i ồ c a ủ m t ộ cây → Đem các đo n ạ thân, cành c m ắ nghiêng cho đ u d ầ ư i ớ vào đ t ấ m ẩ , m t ộ ph n hom ầ t ở rên m t ặ đ t ấ . + Chi t ế cành: Khi chi t ế cành, ch n ọ cây kh e, ỏ m p ậ → G t ọ 1 đo n ạ v ỏ → B c ọ đ t ấ mùn quanh l p ớ v bóc → Đ ỏ i ợ khi ra r c ễ t ắ r i ờ cành đem tr ng → ồ T o t ạ hành cây con.