Lý thuyết Sinh học 10 Chân trời sáng tạo Bài 18: Chu kỳ tế bào

Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) CHƯ N Ơ G 4: CHU KÌ T B
Ế ÀO, PHÂN BÀO VÀ CÔNG NGH Ệ T B Ế ÀO BÀI 18: CHU KÌ T B Ế ÀO I. KHÁI NI M Ệ CHU KÌ T B Ế ÀO 1. Khái ni m ệ - Khái ni m
ệ : Chu kì tế bào hay chu kì phân bào là ho t ạ đ ng ộ s ng ố có tính ch t ấ chu kì di n ễ ra trong m t ộ t ế bào t ừ l n ầ phân bào này đ n ế l n ầ phân bào ti p ế theo, trong đó các sự ki n ệ đư c ợ di n ễ ra tu n ầ t ự d n ẫ t i ớ hình thành hai t ế bào con t ừ m t ộ t ế bào m ẹ ban đầu. Chu kì t bào ế t ở h c v ự t ậ - Th i ờ gian c a ủ chu kì t bào l ế à th i ờ gian c a ủ các giai đo n ạ trong chu kì t bào. ế 2. Vai trò
Trong chu kì tế bào các thành ph n ầ c a ủ tế bào đư c
ợ nhân đôi và phân chia đề hình thành 2 t bào ế con: - Đối v i ớ các sinh v t ậ đ n ơ bào (vi khu n, ẩ n m ấ men), sau m i ỗ chu kì t ế bào, hai c ơ thể m i ớ đư c ợ t o t ạ hành từ m t ộ c t ơ h m ể . ẹ - Đối v i ớ các sinh v t
ậ đa bào, chu kì tế bào là m t ộ quá trình quan tr ng: ọ
+ Giúp cơ thể tăng số lư ng ợ tế bào t o ạ nên sự sinh trư ng ở và phát tri n ể c a ủ c ơ th : ể T m ừ t ộ h p t ợ ban ử đ u t ầ o ạ thành m t ộ c t ơ h hoàn ể ch nh. ỉ + T o ạ ra nh ng ữ tế bào m i ớ bổ sung cho nh ng ữ tế bào bị t n ổ thư ng, ơ tế bào già bị phân h y ủ . II. CÁC PHA C A Ủ CHU KÌ T B Ế ÀO - Đối v i ớ t bào nhân s ế : ơ Chu kì t bào l ế à quá trình tr c phân. ự M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) - Đối v i ớ tế bào nhân th c: ự Chu kì tế bào g m ồ 2 giai đo n ạ là (1) giai đo n ạ chu n ẩ bị
(kì trung gian) giúp tế bào phát tri n, ể tích lũy v t ậ ch t
ấ , nhân đôi DNA và nhi m ễ s c ắ th ;
ể và (2) giai đo n phân chi ạ a t bào ( ế pha M). Các giai đo n ạ c a chu kì ủ t bào ế Giai đo n ạ Các pha N i ộ dung Tổng h p ợ các ch t ấ c n ầ thi t ế cho sự sinh G1 trư ng ở t bào và chu ế n b ẩ nhân đôi ị . Nhân đôi DNA và nhi m ễ s c ắ th . ể Nhi m ễ s c ắ Trung gian S
thể dính nhau ở tâm đ ng ộ t o ạ thành nhi m ễ s c ắ th kép. ể Tổng h p ợ các ch t ấ cho tế bào. Nhi m ễ s c ắ thể G2 d ở ng ạ s i ợ m nh ả Phân bào M Phân chia nhân: + Gồm 4 kì: Kì đ u, kì ầ gi a, kì ữ sau, kì cu i ố . M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) + Nhi m ễ s c ắ thể c a ủ tế bào mẹ đư c ợ chia tách làm hai ph n gi ầ ống nhau. Phân chia tế bào ch t ấ : Ở t ế bào th c ự v t ậ , phân chia t bào ế ch t ấ b ng
ằ hình thành vách ngăn còn ở tế bào đ ng ộ v t
ậ , phân chia tế bào ch t ấ b ng ằ hình thành eo th t ắ . III. KI M SO Ể ÁT CHU KÌ T B Ế ÀO Các đi m ể ki m ể soát c a ủ chu kì t bào ế - Ở tế bào nhân th c, ự chu kì tế bào đư c ợ ki m ể soát nhờ các đi m ể ki m ể soát. Có 3 đi m ể ki m ể soát chính: Tên Chức năng G1 Nh n ậ di n ệ sai h ng ỏ và sử d ng ụ cơ chế tín hi u ệ để ng ng ừ chu kì tế bào cho đ n ế khi các sai (đi m ể ki m ể soát kh i ở đ u ho ầ c ặ h ng ỏ đư c ợ kh c ắ ph c. ụ N u ế tế bào không qua đi m ể ki m ể soát gi i ớ h n) ạ đư c ợ đi m ể gi i ớ h n ạ sẽ ti n ế vào tr ng ạ thái “nghỉ” ở pha G0. G2/M Ki m ể soát sự s p ắ x p ế c a ủ các nhi m ễ s c ắ thể M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85
Đây là bản xem th , vu ử i lòng mua tài li u ệ đ xe ể m chi ti t (c ế ó l i ờ gi i ả ) trên thoi phân bào. Đi m ể ki m
ể soát thoi phân bào Ki m ể soát kích ho t ạ sự phân chia các nhi m ễ s c t
ắ ử chị em trong các nhi m ễ s c ắ th kép. ể (đi m ể ki m ể soát chuy n t ể i p kì ế giữa – kì sau) - Vai trò: Các đi m ể ki m
ể soát chu kì tế bào có vai trò đ m ả b o ả s ự chính xác c a ủ quá
trình phân bào trong các t bào s ế inh v t ậ nhân th c. ự + N u ế cơ chế ki m ể soát phát hi n
ệ ra các sai sót (bên trong tế bào ho c ặ bên ngoài tế bào) thì chúng s ch ẽ n chu kì ặ t bào t ế i ạ đi m ể ki m
ể soát và ngăn không cho t bào t ế i n ế vào giai đo n ạ ti p t ế heo c a ủ chu kì t bào đ ế n khi ế các sai sót đư c s ợ a ử ch a xong. ữ + N u ế các sai h ng ỏ không đư c ợ kh c ắ ph c ụ thì đi m ể ki m ể soát s ẽ kích ho t ạ c ơ ch ế tự h y t ủ ế bào theo chư ng t ơ rình hay ch t ế t bào t ế heo chư ng t ơ rình. IV. UNG THƯ 1. Nguyên nhân, c ch ơ gây ung t ế hư a. Khái ni m ệ - Ung thư là m t ộ nhóm b nh ệ liên quan đ n ế sự tăng sinh b t ấ thư ng ờ c a ủ tế bào v i ớ
khả năng di căn và xâm lấn sang các bộ phân khác c a ủ c t ơ h . ể - Kh i ố u là m t ộ nhóm t
ế bào tăng sinh không bi t ệ hóa trong c ơ th ể do các t ế bào phân chia mất ki m ể soát. b. Nguyên nhân M i ọ thắc m c
ắ vui lòng xin vui lòng: 084 283 45 85