Tác giả - tác phẩm Ngữ văn 7 Kết nối tri thức (cả năm)

Bài 1: Bầu trời tuổi thơ
Văn bản: Bầy chim chìa vôi I. Tác giả
- Nguyễn Quang Thiều sinh ngày 13 tháng 02 năm 1957 tại làng Chùa, xã Sơn Công,
huyện Ứng Hoà, tỉnh Hà Tây, nay thuộc Hà Nội
- Ông là một nhà thơ. Ngoài lĩnh vực chính thơ ca tạo nên tên tuổi, ông còn là một nhà
văn với các thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký và tham gia vào lĩnh vực báo chí. - Quê: Hà Nội.
- Là cây bút đa năng và sung sức, xuất hiện thường xuyên trên văn đàn, báo chí. Ông
nhanh chóng nổi lên như một nhà thơ trẻ cách tân hàng đầu thế hệ mình. Bên cạnh
thơ, Nguyễn Quang Thiều cũng ghi dấu ấn về văn xuôi, tiểu luận, dịch thuật và góp
phần quan trọng quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới.
- Nhiều sáng tác: Thơ tuyển cho thiếu nhi, Những người lính của làng, Người cha, truyện thiếu nhi, … II. Tác phẩm
1. Thể loại: Truyện ngắn.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Được trích trong tập “Mùa hoa cải bên sông” của Nguyễn Quang Thiều đặt trong bối
cảnh làng quê với những cái kết có hậu.
- Tập truyện do NXB Hội Nhà văn phát hành quý IV năm 2012.
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự
4. Người kể chuyện: Ngôi thứ ba 5. Tóm tắt:
Câu truyện là cuộc hội thoại và suy nghĩ của hai anh em Mên và Mon về tổ chìa
vôi có thể bị nước sông nhấn chìm. Với tấm lòng nhân hậu, hai anh em quyết định đi
tới sông ngay trong đêm mưa. Tận mắt nhìn thấy những chú chim non bay lên từ bãi
cát giữa sông vào lúc bình minh, trong lòng hai anh em trào lên sự vui vẻ, cảm động khó tả. 6. Bố cục: Gồm 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “mùa sinh nở của chúng”: Cuộc đối thoại giữa Mon và Mên về tổ chim chìa vôi.
+ Phần 2: Tiếp theo đến “ông Hảo mà đi”: Quyết định đi cứu bầy chim chìa vôi của Mon và Mên
+ Phần 3: Còn lại: Cảm xúc của hai anh em khi chứng kiến cảnh bầy chim chìa vôi đập cánh bay lên.
7. Giá trị nội dung:
+ “Bầy chim chìa vôi” là tác phẩm truyện ngắn kể về hai cậu bé Mon và Mên cùng
những suy nghĩ, hành động bảo vệ tổ chim chìa vôi trong đêm bão, qua đó tác giả
muốn giáo dục những cô bé, cậu bé - những công dân tương lai của chúng ta mang
một tấm lòng nhân ái để bảo vệ từng thứ nhỏ bé nhất trên thế giới này.
8. Giá trị nghệ thuật:
+ Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba thú vị, hấp dẫn.
+ Nghệ thuật miêu tả nhân vật qua lời đối thoại đặc sắc.
+ Ngôn ngữ gần gũi giúp cho những lời đối thoại của các nhân vật được thể hiện một
cách chân thực, sinh động.
III. Tìm hiểu chi tiết 1. Nhân vật em Mon
a. Trước khi quyết định đi cứu tổ chim chìa vôi * Lời nói:
- Lễ phép với anh trai: Xưng hô với anh: “Anh ơi…”, “Em bảo”
- Tò mò: Liên tục hỏi anh trai về tổ chim chìa vôi:
+ “Thế bãi cát giữa sông đã ngập chưa?”;
+ “Thế anh bảo chúng có bơi được không?”;
+ “Sao nó lại không làm tổ trên bờ hả anh?”;
+ “Thế làm thế nào bây giờ?”
- Chi tiết lặp lại: “Anh bảo…”, câu hỏi của em Mon. * Suy nghĩ:
- Lo lắng: Lo cho tổ chim chìa vôi ở bãi cát giữa sông. “Những con chim chìa vôi
non bị chết đuối mất”.
- Thắc mắc: Chim chìa vôi làm tổ trên bãi cát giữa sông. * Cử chỉ, hành động:
- Tỉnh giấc lúc hai giờ sáng: Xoay mình gọi anh Mên
- Thì thầm nói chuyện với anh trai
- Nằm im suy nghĩ không ngủ.
→ Tấm lòng nhân hậu của Mon, trằn trọc không ngủ được vì lo lắng cho những chú chim chìa vôi
b. Quyết định đi cứu tổ chim chìa vôi * Lời nói:
- Tiếp tục thì thào với anh: Lo lắng tổ chim sẽ chìm
- Đề xuất: “Hay mình mang chúng nó vào bờ?”
- Nghĩ sang chuyện khác: Bố kéo chũm được một con cá măng
- Hào hứng kể cho anh về việc ăn trộm con cá bống.
- Không ngừng lo lắng về tổ chim chìa vôi: Ngập ngừng gọi “Anh ơi…”
- Quả quyết: “Mình phải đem chúng nó vào bờ, anh ạ” * Cử chỉ, hành động:
- Nằm im lặng suy nghĩ không ngủ.
- Quyết định lấy đò đi cứu tổ chim trong đêm