Tác giả - tác phẩm Ngữ văn 7 kì 2 Chân trời sáng tạo

Bài 6: Hành trình tri thức (Nghị luận xã hội)
Văn bản: Tự học – một thú vui bổ ích I. Tác giả
- Tên: Nguyễn Hiến Lê (1912-1984)
- Quê quán: tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Ba Vì, Hà Nội)
- Ông là một học giả, nhà văn, nhà ngôn ngữ học, dịch giả, nhà giáo dục và hoạt
động văn hóa độc lập của Việt Nam.
- Nguyễn Hiến Lê là người rất tin yêu Chủ tịch Hồ Chí Minh và cộng sản và ông
cũng công khai thể hiện tình cảm đó nhưng vẫn không bị chính quyền Việt Nam
Cộng Hòa bắt bớ. Đó là bởi vì mến mộ tài năng của ông cũng như quan điểm chính
trị độc lập của vị học giả nổi tiếng này


- Tác phẩm chính: Hương sắc trong vườn văn (2 quyển), Đại cương văn học sử
Trung Quốc (3 quyển), Cổ văn Trung Quốc – 1966, Thế hệ ngày mai – 1953, Thời
mới dạy con theo lối mới – 1958, Tìm hiểu con chúng ta – 1966, Săn sóc sự học của
con em – 1954, Tự học để thành công – 1954, 33 câu chuyện với các bà mẹ – 1971, … II. Tác phẩm
1. Thể loại: Văn bản nghị luận
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Văn bản Tự học – một thú vui bổ ích được in trong Tự học – một nhu cầu thời đại,
NXB Văn hóa – thông tin, Hà Nội, 2007
3. Phương thức biểu đạt: Nghị luận 4. Tóm tắt:
Tự học là cần thiết, nhưng không phải là sự bắt buộc. Đầu tiên, tác giả so sánh thú
tự học như thú đi chơi bộ. Tự học được ví như một cuộc du lịch bằng trí óc nhưng
say mê gấp trăm lần đi du lịch bằng chân. Và cuộc du lịch ấy cũng tự do, ta muốn đi
đâu thì đi, ngừng đâu thì ngừng. Tự học cũng khiến ta hết âu sầu. Quan trọng hơn,
tự học là một thú vui thanh nhã, nâng cao tâm hồn con người. 5. Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến “thi vị”: Cái thú tự học giống cái thú đi chơi bộ
- Phần 2: Tiếp đến “mà không hết buồn”: Tự học là phương thuốc trị bệnh âu sầu
- Phần 3: Còn lại: Tự học là một thú vui thanh nhã, nó nâng cao tâm hồn ta
6. Giá trị nội dung:
- Văn bản Tự học – một thú vui bổ ích đã khẳng định: Tự học mang đến cho ta niềm
vui, nó là một thú vui bổ ích, thanh nhã, nâng cao tâm hồn con người.
7. Giá trị nghệ thuật:
- Lập luận chặt chẽ, logic, giàu sức thuyết phục
- Các lí lẽ, dẫn chứng được sắp xếp khoa học và có mối liên hệ chặt chẽ


- Các biện pháp tu từ: so sánh, điệp từ, …
III. Tìm hiểu chi tiết
1. Luận điểm 1: Cái thú tự học giống cái thú đi chơi bộ
- Tự học là cần thiết, nhưng không phải là sự bắt buộc.
- Đầu tiên, tác giả so sánh thú tự học như “thú đi chơi bộ”:
+ Tự học được ví như một cuộc “du lịch bằng trí óc” nhưng say mê gấp trăm lần đi du lịch bằng chân.
+ Và cuộc du lịch ấy cũng “tự do”, ta “muốn đi đâu thì đi, ngừng đâu thì ngừng”. - Dẫn chứng:
+ Nếu thích xã hội đời Đường bên Trung Quốc thì tìm đọc: “Dạ Minh Châu” của
Đường Minh Hoàng; “Nghệ thường vũ y” của Dương Quý Phi
+ Nếu thích nghiên cứu đời con kiến, con sâu thì tìm đọc của tác giả J.H. Fabre, …
→ Tự học được so sánh như một cuộc du lịch bằng trí óc tự do, đầy thú vị
2. Luận điểm 2: Tự học là phương thuốc trị bệnh âu sầu
- Tự học là phương thuốc trị bệnh âu sầu: - Dẫn chứng:
+ Theo bác sĩ E. Groenevelt: những bệnh nhân biết đọc sách thì “mau khỏe mạnh
hơn những bệnh nhân khác”
+ Lí do: Khi đọc sách, họ thấy nỗi buồn khổ, lo lắng của người viết và thấy mình
không cô độc với nỗi buồn khổ của mình.
→ Tác dụng của đọc sách: Những người đang âu sầu khi đọc sách sẽ gặp “người
đồng cảnh”, “đồng bệnh”. Nhờ đó mà họ thấy mình không cô độc, tinh thần sẽ phấn
chấn hơn, giúp mau khỏe.
3. Luận điểm 3: Tự học là một thú vui thanh nhã, nó nâng cao tâm hồn ta lên
- Tự học là một thú vui thanh nhã, nó nâng cao tâm hồn ta lên - Dẫn chứng:
+ Ta vui vì thấy khả năng của ta thăng tiến và giúp đời nhiều hơn trước


+ Bất kì ai nếu chịu học hỏi, tìm tiếm cũng có thể cải thiện phương pháp làm việc,
giảng giải kinh nghiệm cho người khác
+ Nhà bác học Eistein, Pasteur, hai vợ chồng Curie, …: luôn thấy “mãn nguyện”
với thú tự học của mình
→ Tự học là một thú vui thanh nhã, nó nâng cao tâm hồn ta lên, giúp ta học hỏi
được nhiều điều trong công việc hay cuộc sống
Văn bản: Bàn về đọc sách I. Tác giả
- Chu Quang Tiềm (1897-1986), tên khai sinh là Tự Mạnh Thực
- Quê quán: Đông Thành- An Huy-Trung Quốc - Sự nghiệp sáng tác:
+ Ông là nhà mĩ học và lí luận học nổi tiếng của Trung Quốc
+ Ông là danh nhân lớn, học vấn cao, là tác giả của nhiều bài chính luận nổi tiếng
- Tác phẩm chính: Tâm lí học văn nghệ, Bàn về thơ, Bàn về đọc sách, … II. Tác phẩm