Chuyên đề Các bài toán về đại lượng và đo đại lượng lớp 4 (có lời giải)

CHUYÊN ĐỀ 13:
CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐẠI LƯỢNG VÀ ĐO ĐẠI LƯỢNG A – LÝ THUYẾT I - Ghi nhớ:
1. Đơn vị đo khối lượng
- Hai đơn vị đó khối lượng liền nhau thì gấp (hoặc kém) nhau 10 lần. Như vậy khối
đo khối lượng là số trong hệ thập phân.
- Trong số đo khối lượng, mỗi chữ số cũng tương ứng với một hàng đơn vị khối lượng.
Ví dụ: 5678 kg = 5 tấn 6 tạ 7 yến 8 kg.
Bảng đo đơn vị khối lượng Ki-lô- Lớn hơn ki-lô-gam Bé hơn ki-lô-gam gam Tấn Tạ Yến Kg hg dag g 1km 1kg 1 tạ 1hg = 10 tạ 1 yến = 10hg 1dag = 10 yến = 10dag 1g = 100 yến = 10kg = 100dag = 10g = 100kg = 100g = 1000kg = 1000g
CÁC PHÉP TÍNH VỀ SỐ ĐO KHỐI LƯỢNG
Vì số đo khối lượng là số đo thuộc hệ thập phân nên các phép tính về số đo
khối lượng cũng thực hiện như phép tính về số tự nhiên. Cụ thể là đối với phép cộng
và phép trừ cần nhớ các quy tắc sau:
- Chỉ thực hiện với các số có cùng tên đơn vị.
- Đặt tính theo quy tắc các chữ số cùng hàng phải đặt thẳng cột với nhau
- Thực hiện phép tính từ trái sang phải.
- Nếu kết quả cộng lớn hơn 9 thì nhớ sang hàng liên bên trái.


- Nếu chữ số ở một hàng nào đó của số bị trừ nhỏ hơn chữ số cùng hàng đó của
số trừ thì ta thêm 10 vào chữ số ở hàng đó của số bị trừ đồng thời thêm 1 vào hàng liền sau của số trừ. Ví dụ:
8 + 3 = 11 viết 1 nhớ 1 sang hàng chục kg (yến)
7 + 3 = 10 nhớ 1 là 11 viết 1 nhớ 1 sang hàng trăm kg (tạ) 2 + 3 = 5 nhớ 1 là 6 Vậy: 278kg + 333kg = 611kg
(2 + 10) – 6 = 6 (Viết 6 nhớ 1 sang hàng chục kg của số trừ)
(5 + 10) – (8 + 1(nhớ)) = 6 viết 6 nhớ 1 sang hàng trăm của số trừ 8 – (3 + 1(nhớ)) = 4
Vậy: 952kg – 386kg = 466kg
2. Đơn vị đo độ dài
- Hai đơn vị đó khối lượng liền nhau thì gấp (hoặc kém) nhau 10 lần. Như vậy khối
đo khối lượng là số trong hệ thập phân.
- Trong số đo khối lượng, mỗi chữ số cũng tương ứng với một hàng đơn vị khối lượng.
Ví dụ: 1234m = 1 km 2hm 3 dam 4m Lớn hơn mét Mét Bé hơn mét km hm dam m dm cm mm 1km 1m 1hn 1dm = 10hm 1dam = 10dm 1cm = 10dam = 10cm 1mm = 100dam = 10m = 100cm = 10mm = 100m = 100mm = 1000m = 1000mm
Chú ý: Thực hiện phép tính trên số đo độ dài giống như trên số đo khối lượng
3. Đơn vị đo thời gian 1 thế kỉ = 100 năm 1 tuần có 7 ngày 1 năm = 12 tháng 1 ngày có 24 giờ 1 năm thường = 365 ngày 1 giờ có 60 phút

1 năm nhuận = 366 ngày 1 phút có 60 giây
Cứ 4 năm lại có 1 năm nhuận
Các tháng có 31 ngày: 1; 3; 5; 7; 8; 10; 12
Các tháng có 30 ngày: 4; 6; 9; 11
Tháng 2 có 28 ngày (vào năm nhuận có 29 ngày)
Từ năm 1 đến năm 100 là thế kỉ thứ nhất (thế kỉ I)
Từ năm 101 đến năm 200 là thế kỉ thứ hai (thế kỉ II)...
Từ năm 1901 đến năm 2000 là thế kỉ thứ 20 (thế kỉ XX).
Từ năm 2001 đến năm 2100 là thế kỉ thứ 21 (thế kỉ XXI)
Chú ý đặc biệt: Những điều cần biết về năm nhuận:
1 – Năm nhuận có năm nhuận âm và năm nhuận dương, trong đó:
+ Năm nhuận âm là năm có 13 tháng theo âm lịch
+ Năm nhuận dương là năm có 366 ngày hay tháng 2 có 29 tháng.
(Các bài toán chúng ta học là lịch dương)
2 – Cách tính năm nhuận theo dương lịch.
Lấy hai số cuối của năm chia cho 4, nếu chia hết thì đó là năm nhuận.
Ví dụ: 2004 có 04 chia hết cho 4 nên 2004 là năm nhuận.
Trường hợp đặc biệt nếu năm đó có chữ số tận cùng là 2 chữ số 0 thì ta bớt
đi một chữ số 0, xét tiếp 2 chữ số cuối cùng của số còn lại. Nếu số đó chia hết cho
4 thì năm đó là năm nhuận.
Hay nói cách khác, các năm chia hết cho 100 thì phải chia hết cho 400 mới là năm nhuận.
Ví dụ: Năm 1900 có: 1900 chia hết cho 100 nhưng không chia hết cho 400 nên
năm 1900 không phải năm nhuận.
Hoặc năm 1900, ta bớt đi 1 chữ số, số còn lại là 190. Có 90 không chia hết cho
4 nên năm 1900 không phải năm nhuận.
CÁC PHÉP TÍNH VỀ SỐ ĐO THỜI GIAN


Số đo thời gian không thuộc hệ các số thập phân nên khi thực hiện các phép
tính về số đo thời gian không hoàn toàn giống như các phép tính số tự nhiên, số đo độ
dài, số đo khối lượng.
Dưới đây là một vài ví dụ về phép chuyển đổi số đo thời gian từ đơn vị lớn ra
đơn vị nhỏ và ngược lại.
Ví dụ 1: 7 phút = ... giây giờ = … phút Hướng dẫn:
Vì 1 phút bằng 60 giây nên 7 phút = 7  60 = 420 giây
Vì 1 giờ bằng 60 phút nên giờ = 60 : 3 = 20 phút
Ví dụ 2: 2 phút 35 giây = ... giây Hướng dẫn:
2 phút = 60  2 = 120 giây nên 2 phút 35 giây = 120 + 35 = 155 giây 2 phút 35 giây = 155 giây Ví dụ 3: 8 phút phút = … giây Hướng dẫn:
Ta có: 8 phút = 8  60 = 480 giây phút = 60 : 4 = 15 giây
Vậy 8 phút phút = 480 + 15 = 495 giây
Chú ý: Nếu số cần đổi có từ hai tên đơn vị trở lên hoặc gồm 2 cách viết số khác nhau
(số tự nhiên và phân số), ta đổi riêng từng phần rồi cộng các kết quả lại.
Ví dụ 4: 456 phút = … giờ... phút Hướng dẫn:
Vì: 456 : 60 = 7 dư 36. Vậy 456 phút = 7 giờ 36 phút.
Ví dụ 5: 182 giờ = … ngày ... giờ