Chuyên đề luyện thi Hóa học 12 năm 2023 cực hay - Phần 6: Nhôm

BÀI 13: NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM Mục tiêu  Kiến thức
+ Trình bày được tính chất vật lí, tính chất hóa học và phương pháp điều chế kim loại nhôm.
+ Trình bày được tính chất hóa học và các phản ứng thường gặp của một số hợp chất của nhôm.
+ Trình bày được một số ứng dụng quan trọng của nhôm và hợp chất của nhôm.  Kĩ năng
+ Xác định được các sản phẩm phản ứng của nhôm và hợp chất của nhôm.
+ Giải thành thạo các bài tập liên quan đến nhôm và hợp chất của nhôm.
+ Vận dụng kiến thức lí thuyết để giải quyết các bài tập thực tiễn.


I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Tính chất vật lí và ứng dụng Chất Tính chất vật lí Ứng dụng
Màu trắng bạc, mềm, Làm vật liệu chế tạo máy bay, ô tô,…
nhẹ, dễ kéo sợi, dễ dát Làm nhà cửa và trang trí nội thất.
mỏng, dẫn điện và dẫn Làm dụng cụ nhà bếp, dây dẫn điện. nhiệt tốt.
Tạo hỗn hợp tecmit (bột ) để hàn đường ray.
Dùng để sản xuất nhôm (từ quặng boxit: ).
Chất rắn, màu trắng, Nhôm oxit khan dùng làm đá mài, giấy nhám.
không tan trong nước, Nhôm oxit lẫn các oxit khác là các loại đá quý dùng làm đồ bền nhiệt. trang sức…
Chất rắn màu trắng, kết Hấp phụ các cặn bẩn trong nước. tủa ở dạng keo. Phèn chua được dùng trong ngành Tan tốt trong nước.
thuộc da, công nghiệp giấy, chất cầm màu, làm trong nước,… 2. Tính chất hóa học Chất Tính chất
Phản ứng đặc trưng (lớp
bảo vệ nhôm không bị ăn mòn trong không khí ẩm). Tính khử mạnh (Al không phản ứng với đặc nguội và đặc nguội). (phản ứng nhiệt nhôm) (tan trong kiềm loãng) Tính lưỡng tính Tính lưỡng tính Bị nhiệt phân


Phản ứng với kiềm (Chú ý: Dung dịch không hòa tan được ) (thường dùng dung dịch Muối
kiềm để nhận biết Al và các hợp chất của Al)
Nếu kiềm dư thì xảy ra tiếp phản ứng: Muối Phản ứng với axit
Nếu axit dư thì xảy ra tiếp phản ứng: 3. Sản xuất nhôm Nguyên liệu Phương pháp Kĩ thuật
Hai điện cực làm bằng than chì vì vậy ở cực dương xảy ra
quá trình đốt cháy cacbon tạo ra CO và . Quặng boxit Điện phân nóng chảy Cần cho criolit
vào thùng điện phân để hạ nhiệt độ nóng chảy của xuống còn , tăng tính dẫn
điện của hỗn hợp, và tạo chất lỏng nổi lên trên bảo vệ nhôm
không bị oxi hóa bởi oxi không khí.
SƠ ĐỒ HỆ THỐNG HÓA 1. NHÔM (Al)
Tính chất vật lí: 
Màu trắng bạc, khá mềm, dễ khéo sợi, dát mỏng. 
Nhẹ, dẫn điện và nhiệt tốt.
Tính chất hóa học:  Tác dụng với phi kim:
Chú ý: Al bền trong không khí do có màng oxit
rất bền vững bảo vệ: .  Tác dụng với axit:
Chú ý: Al bị thụ động trong dung dịch đặc, nguội và đặc, nguội.
Al khi tác dụng với dung dịch
loãng có thể tạo sản phẩm khử . 
Tác dụng oxit kim loại (nhiệt nhôm)


Al khử được oxit kim loại: 
Tác dụng với dung dịch kiềm
Al không tác dụng với nước vì trên bề mặt được bảo vệ bởi rất bền, nhưng tan trong
dung dịch kiềm nên ta có: . Ứng dụng: 
Chế tạo máy bay, ô tô, tên lửa, tàu vũ trụ. 
Trang trí nội thất, dây dẫn điện, dụng cụ nhà bếp. 
Hỗn hợp Tecmit (Al trộn với ) dùng hàn đường ray. Điều chế:
Nguyên liệu để sản xuất nhôm là: quặng boxit , criolit .
2. MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG Nhôm sunfat  Phèn chua: hay .  Phèn nhôm: thay ion bằng hay
trong công thức phèn chua. Nhôm oxit  Là oxit lưỡng tính:  Ứng dụng:
Dạng oxit ngậm nước: quặng boxit dùng để sản xuất nhôm.
Dạng khan: đá quý dùng làm đồ trang sức. Nhôm hiđroxit  Là hiđroxit lưỡng tính:  Bị nhiệt phân hủy: . 
Một số phản ứng điều chế:
II. CÁC DẠNG BÀI TẬP
Dạng 1: Lí thuyết trọng tâm Ví dụ mẫu
Ví dụ 1. Thành phần chính của quặng boxit là: