Đề minh họa thi vào lớp 10 Ngữ văn 2025 - Phòng GD Bình Tân

UBND THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 QUẬN BÌNH TÂN Môn thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, ĐỀ MINH HOẠ
không kể thời gian phát đề PHẦN I (5,0 điểm) Đọc văn bản sau: CÁ VOI
Phạm Đình Hổ [1].
Ông Nguyễn Tông Trình làm Đốc thị tỉnh Nghệ An, lúc mới đến nhậm chức, có một
con cá voi chết ở bờ biển, dài hơn một trăm thước, bề ngang cũng chừng bấy nhiêu,
quan địa phương lên trình ông biết. Ông liền cùng với đồng liêu đến nơi làm bài văn tế.
Vài năm sau, có một đồng tử, dung mạo đẹp đẽ, độ mười bốn mười lăm tuổi, mặc áo học
trò, đến cửa nha môn hỏi thăm anh Nguyễn Tông Trình có ở trong nhà không. Người
canh cửa đuổi đi, mắng “Đứa trẻ con nào đó dám nói hỗn đến trưởng quan, không đi
ngay thì ta đánh cho bây giờ!”. Liễn rũ tay áo, cười mà rằng “Ta nhớ bạn cố nhân nên
chẳng quản xa xôi đến hỏi thăm, không gặp thì ta đi, làm gì mà hung hăng thế!”.
Người canh cửa lấy làm lạ, liền vào bẩm quan. Ông Trình chỉnh tề áo mũ, nghiêm
trang ra đón, thì đồng tử đã đi xa rồi. Ông liền sai kẻ nha dịch chạy theo, cố mời trở lại.
Vào ngồi yên đâu đấy, đồng tử cười bảo ông rằng “Bấy lâu cách biệt, vẫn nhớ tới huynh
ông, mà huynh ông không nhớ đến cố nhân ư?”. Ông từ tạ, rồi bày rượu ngồi nói
chuyện. Đồng tử bùi ngùi nói “Tôi với anh đều ở trên thiên tào bị trích giáng. Anh thì
sinh ra trên cõi đời, làm nên khoa giáp, không đến nỗi biến mất cái bản lai diện mục
[2]. Không như tôi bị khiển trách, sinh ra làm loài cầm ngư, ở trong đám bụi hồng bể
khổ, chỉ làm cho đời người thêm buồn bã mà thôi”. Hỏi kĩ thì đồng tử kể lại rằng “Tôi
lúc mới bị trích xuống thì làm chim khiếu, tinh khôn mà hót hay, gặp được anh chàng ăn
chơi ở chốn đô thành bỏ ra món tiền lớn mua về, sớm tối làm cảnh, ví như ngọc củng
bích[3]. Phải như thế đến hơn mười năm, lắm lúc muốn lột bỏ da lông mà thác đi cho
rồi. Song nghĩ chưa được mưu kế gì. Một bữa kia, sổ lồng bay ra. Khi ấy, chủ nhân
đang pha chè đãi khách, âm chuyên chén mẫu trị giá đến hàng trăm bạc. Tôi bay lên
chỗ chiếu khách ngồi, nhảy nhót, sa ngay vào bộ chén, vỡ tan. Chủ nhân nổi giận lấy xe
điếu đập chết. Song Thượng Đế bảo tôi bị trích giáng chưa mãn hạn, nên lại xuống làm
kiếp cá voi. Được ba năm, tôi nghĩ mà tức giận ngục nhằn, mới nhân thủy trào ngoi lên
bờ nằm phơi vây ra đấy mà chết. Khi ấy, anh cùng bạn đồng liêu đến thăm, làm văn tế
tôi; hiềm rằng đôi đường u hiển khác nhau, không được cùng nhau nói chuyện. Đến khi
đọc bài văn tế của anh, thì nghe ra linh cơ diệu tứ rất hay. Nay nhờ Thượng Đế cho mãn
hạn trích giáng, được vào nơi hang núi tu hành để rồi lại bổ chức cũ. Tôi sắp được về
chầu Thượng Đế, nên lại chơi cáo biết với cố nhân; ngày khác được gặp nhau ở nơi tử
phủ thanh đô[4], cũng chẳng bao lâu nữa”. Ông nhân mời nghỉ lại chơi, hỏi về bước
tiến trình của mình sau này thế nào, thì nhiều điều không chịu tiết lộ. Sớm hôm sau,
đồng tử cáo biệt ra đi, ông chỉnh tề khăn áo, tiễn khỏi cửa, thì không thấy đâu nữa.
Chẳng bao lâu sau, ông cũng mất tại chức.
(Trích “Vũ trung tùy bút” của Phạm Đình Hổ) Chú thích
1. Phạm Đình Hổ sinh năm Mậu Tý (1768), nguyên quán tại hương Đan Loan, huyện
Đường An, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương (nay thuộc xã Nhân Quyền, huyện Bình
Giang, tỉnh Hải Dương). Ông là ấm sinh của một vọng tộc khoa hoạn. Ấu thơ, Phạm
Đình Hổ đã tỏ chí: Nam nhi phải lập thân hành đạo ... Lấy văn thơ nổi tiếng ở đời ...
[1].Từ khi lên 9 tuổi, ông học và đọc nhiều Hán thư, nhưng ông chỉ đỗ đến sinh đồ cuối thời Chiêu Thống.
2. Ý nói vẫn giữ được diện mạo cũ của mình.
3. Cùng nghĩa là vốc tay, ngọc củng bích là hạt ngọc to bằng vốc tay, ý nói quí giá lắm.
4. Chốn cung đình của Thượng Đế.
Thực hiện yêu cầu sau:
Câu 1. (0,5 điểm) Xác định ngôi kể trong văn bản trên.
Câu 2. (0,5 điểm) Tìm lời dẫn trong đoạn 1 của văn bản, cho biết lời dẫn đó được dẫn theo cách nào?
Câu 3. (1,0 điểm) Tìm và phân tích tác dụng của một yếu tố kì ảo trong văn bản trên?
Câu 4. (1,0 điểm) Từ văn bản trên, em hãy rút ra một thông điệp có ý nghĩa với bản thân.
Câu 5. (2,0 điểm) Viết đoạn văn (200 chữ) phân tích một nét đặc sắc về hình thức nghệ
thuật (cốt truyện, cách xây dựng nhân vật, chi tiết tiêu biểu,…) của văn bản trên.
PHẦN II (5,0 điểm)
Sinh ra ở đời, ai trong chúng ta cùng khao khát được sống hạnh phúc. Với lòng
khao khát đó thúc giục, chúng ta đi kiếm tìm hạnh phúc. Hơn thế nữa, tự đáy lòng của
con người luôn ước ao có được một cuộc sống bình an, vui tươi, không lo âu buồn
phiền, không đau khổ oán than, muốn an hưởng sự may lành hơn là bất hạnh, giàu sang
hơn là nghèo nàn. Để đạt được niềm khát vọng đó, người ta luôn tìm cho mình một lẽ
sống cho cuộc đời, hay nói đúng hơn là một lí tưởng. Lí tưởng này sẽ hướng dẫn đời họ
vượt qua mọi chông gai và can đảm chấp nhận mọi nghịch cảnh. Có một lí tưởng để
theo đuổi, có một lẽ sống cho cuộc đời là niềm hạnh phúc lớn lao nhất của con người
trên trần gian. Và phải chăng những người bất hạnh chính là những người không lí
tưởng, sống không mục đích, và càng không biết mình sẽ đi về đâu? Phải sống có lí
tưởng! Bạn có thể ra đi từ nhiều phía, theo những con đường khác nhau, nhưng cuối
cùng mỗi người phải lựa chọn cho mình mục đích của cuộc sống. Bởi như Denis
Diderot đã nói, bạn sẽ không làm được gì nếu bạn không có mục đích, bạn cũng không
làm được gì vĩ đại nếu mục đích của bạn tầm thường.
(Trích Lí tưởng sống từ những điều bình dị, Lệ Hằng)
Đoạn trích trên đã gợi cho em suy nghĩ gì về vai trò của lí tưởng đối với con người
trong cuộc sống? Hãy viết bài văn trả lời câu hỏi trên.
------------------------- HẾT -------------------------
Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
ĐÁP ÁN - HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN
(Hướng dẫn chấm có 06 trang) A. HƯỚNG DẪN CHUNG
Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Đáp án - Hướng dẫn chấm để đánh giá
tổng quát bài làm của học sinh, tránh chỉ quan tâm ý mà cho điểm một cách đơn thuần.
Do đặc trưng của môn Ngữ văn, tính chất cụ thể của đề thi và đặc điểm của kì thi Tuyển
sinh vào lớp 10 THPT; trên cơ sở bám sát biểu điểm và từng bài làm cụ thể của học sinh,
giám khảo chủ động, linh hoạt trong vận dụng tiêu chí cho điểm. Tôn trọng và khuyến
khích những bài làm sáng tạo, độc đáo, giàu cảm xúc.
Trong trường hợp thí sinh tổ chức bài làm theo cách riêng nhưng vẫn đáp ứng
được yêu cầu cơ bản của đáp án thì vẫn cho điểm như Đáp án - Hướng dẫn chấm. Điểm
từng câu không làm tròn. Điểm bài thi bằng tổng điểm các câu, không làm tròn.
B. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM Phần Câu Nội dung Điểm I
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: 5,0 1
Ngôi kể trong văn bản trên là ngôi thứ ba. 0,5 - Lời dẫn trực tiếp: 0,5
Ta nhớ bạn cố nhân nên chẳng quản xa xôi đến hỏi thăm, không
gặp thì ta đi, làm gì mà hung hăng thế! 2 Hoặc:
Đứa trẻ con nào đó dám nói hỗn đến trưởng quan, không đi ngay
thì ta đánh cho bây giờ! 3
- Yếu tố kì ảo: Đồng tử bị thiên tào trích giáng xuống đầu thai làm 0,5 chim khiếu, cá voi.
- Tác dụng: Yếu tố kì ảo, hoang đường giúp câu chuyện được kể 0,5