Đề minh họa thi vào lớp 10 Ngữ văn 2025 - Phòng GD&ĐT Thái Nguyên (2)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT TỈNH THÁI NGUYÊN ĐỀ THAM KHẢO 2
NĂM HỌC 2025 – 2026 MÔN THI: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề
(Đề thi gồm 2 trang)
I.PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm): Đọc văn bản sau:
MẸ VẮNG NHÀ (Nguyễn Thi)1
Tóm tắt phần đầu: Gió ngoài sông Hậu thổi lồng lộng. Đã mấy ngày liền,
sáng nào cũng mưa. Nắng lên làm cho trời cao và trong xanh.
Con Bé lại leo lên ngọn dừa. Nó đứng hẳn trên một bẹ lá, nhòm ra xa. Gió và
nắng trên cao đã làm mắt nó long lanh ướt. Nó lắng nghe những âm thanh dội lại
từ phía trước mặt. Tiếng bom nổ, tiếng rít của máy bay phản lực, tiếng đò máy
chạy ngoài sông, tiếng trời chuyển kéo dài… Tất cả đều dậy lên rồi chìm đi ngay
trong khoảng không bao la của buổi ban trưa. Nó đang chờ những tiếng nổ rõ
hơn. Đó là những tiếng súng trường thường mở đầu cho một trận đánh, nghe chắc
như tiếng chày nện đất rất quen thuộc của chị em nó. Ờ những tiếng ấy sao mãi chưa nổi lên.
Đêm hôm kia má nó ghé về nhà một lần. Nước mưa đọng dưới cằm má nó
như những giọt mồ hôi lúc nó đứng trên dãy khoai. Má ôm lấy thằng em nhỏ, tấm
choàng của má nó đụng vào mặt con Bé mát lạnh. Thằng em thiu thiu ngủ, má lật
đật đi mở hầm lấy đạn nhét đầy thắt lưng và bụng súng rồi lại đi. Trước khi ra sân
má vuốt tóc con Bé dặn:
- Ở nhà nấu cơm đừng chắt nước kẻo bị phỏng nghen! Mai má về.
Con Bé nghe tiếng má phóng qua cái mương trước nhà rồi mất đi trong tiếng
đại bác rền rĩ và tiếng mưa. Nó nghĩ, cái cầu trơn nên má nhảy qua mương đi cho lẹ.
Sáng nay má lại đi qua nhà. Má ngồi xuồng cùng các cô du kích. Tiếng má
gọi dậy lên từ xa. […] Chị em con Bé vỗ tay hoan hô lại má và các cô, cái thuyền
đầy lá ngụy trang, lô nhô đầu súng, trôi khuất sau lùm cây te tua vì đạn đại bác
còn sót lại những cánh hoa giành giành trắng muốt. Từng cuộn nước xoáy do mái
dằm bơi nặng tay của má in lại trên mặt rạch.
1 Nguyễn Thi là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền Nam thời kì kháng chiến
chống Mĩ. Văn Nguyễn Thi vừa giàu chất hiện thực chiến tranh, vừa đằm thắm trữ tình với ngôn ngữ đậm chất Nam
Bộ. Truyện ngắn “Mẹ vắng nhà” được viết năm 1966 lúc cuộc kháng chiến diễn ra ác liệt.
Con Bé chờ nghe tiếng súng nổ. Từ sáng tới giờ nó đã leo lên đó mấy lần .
[…] Con bé nhìn về phía đó. Nơi trước đây có những đốm vàng của các rẫy khoai,
những đường viền xanh của những vườn cây mà nó biết rất rõ ở đó có những cây
bưởi vẫn trổ bông trắng, những đám mía tây đánh lá, những hàng dừa xiêm với
tay đụng trái và những rặng mãng cầu trĩu quả. Bom đạn giặc đã xóa đi tất cả.
Bây giờ trong tàn rụi đó, chỉ còn thấy nóc gác chuông nhà thơ Bà Mi nhọn hoắt
như một lưỡi dao lấp lóa trong nắng bên cạnh cái bóng chuồng cu đen đúa của
đồn dân vệ. Xa hơn nữa là cái lằn sông cái, mây như từng tảng núi đá vỡ ra đang
sà mình xuống đó. Lát nữa súng sẽ nổ ở hướng đó, nó biết vậy, đó là mặt trận của má và các cô…
Tóm tắt phần cuối: Bốn chị em ở nhà với nội Sáu. Hàng ngày, con Bé leo lên
ngọn dừa hướng về phía trường học, về nơi má và các cô du kích đang chiến đấu
để chờ tin. Bốn chị em mong nhớ mẹ, khao khát được gặp mẹ nhưng không quên
nhiệm vụ học bài do “cô giáo Bé” giao cho. Khi có tiếng súng quân ta, con bé lập
tức trèo lên ngọn dừa chờ tin. Ngày mẹ trở về, bốn chị em hạnh phúc chạy theo mẹ
“như lũ gà con”. Trường học được dựng lại, con bé dắt đàn em đến trường…
(Trích Mẹ vắng nhà – Nguyễn Thi, Truyện ngắn Việt Nam 1945 – 1985, NXB Văn học, 1985, tr.399)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 (0,5 điểm). Đoạn trích được kể từ ngôi thứ mấy?
Câu 2 (0,5 điểm). Sự khốc liệt của chiến tranh được gợi lên qua những âm thanh nào?
Câu 3 (1,0 điểm). Trong đoạn trích, tác giả đã thể hiện những tình cảm gì với nhân vật Bé?
Câu 4 (1,0 điểm). Yếu tố miêu tả có vai trò gì trong đoạn trích?
Câu 5 (1,0 điểm). Qua nhân vật Bé, em có suy nghĩ như thế nào về trách nhiệm
của bản thân đối với gia đình?
II. PHẦN VIẾT (6,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm)
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích tình cảm của người mẹ trong đoạn
trích ở phần đọc hiểu. Câu 2 (4,0 điểm)
Hiện nay, một số bạn trẻ sử dụng mạng xã hội chưa đúng cách. Hãy viết bài
văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bày tỏ suy nghĩ của em về vấn đề trên.
------------------ HẾT -------------------
ĐÁP ÁN - HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN
(Hướng dẫn chấm có 07 trang) A. HƯỚNG DẪN CHUNG
Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Đáp án - Hướng dẫn chấm để đánh
giá tổng quát bài làm của học sinh, tránh chỉ quan tâm ý mà cho điểm một cách
đơn thuần. Do đặc trưng của môn Ngữ văn, tính chất cụ thể của đề thi và đặc điểm
của kì thi Tuyển sinh vào lớp 10 THPT; trên cơ sở bám sát biểu điểm và từng bài
làm cụ thể của học sinh, giám khảo chủ động, linh hoạt trong vận dụng tiêu chí cho
điểm. Tôn trọng và khuyến khích những bài làm sáng tạo, độc đáo, giàu cảm xúc.
Trong trường hợp thí sinh tổ chức bài làm theo cách riêng nhưng vẫn đáp
ứng được yêu cầu cơ bản của đáp án thì vẫn cho điểm như Đáp án - Hướng dẫn
chấm. Điểm từng câu không làm tròn. Điểm bài thi bằng tổng điểm các câu, không làm tròn.
B. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM Phần Câu Nội dung Điểm I
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: 4,0 1
Đoạn trích được kể từ ngôi thứ ba. 0,5
Sự khốc liệt của chiến tranh được gợi lên qua những âm 0,5 thanh: 2
Tiếng bom nổ, tiếng rít của máy bay phản lực, tiếng đò máy
chạy ngoài sông, tiếng trời chuyển kéo dài, tiếng súng trường, tiếng đại bác. 3
Trong đoạn trích, tác giả đã thể hiện những tình cảm với nhân 1,0 vật Bé:
- Nể phục sự đảm đang, tháo vát của cô bé phải trưởng thành
sớm trong hoàn cảnh mẹ vắng nhà, phải thay mẹ chăm lo cho các em.
- Yêu quý sự hồn nhiên, đáng yêu của cô bé. Mặc dù phải
trưởng thành sớm nhưng cô bé vẫn có lúc hồn nhiên, bộc lộ tâm lí trẻ con.
Trong đoạn trích, yếu tố miêu tả có vai trò khắc họa và nhấn 1,0 4
mạnh sự khốc liệt, tang thương của chiến tranh và những số
phận con người trong thời chiến.
Suy nghĩ về trách nhiệm của bản thân với gia đình: 1,0 Gợi ý:
- Gia đình là tế bào của xã hội. Mỗi thành viên trong gia đình
cần nỗ lực xây dựng và bảo vệ nền tảng gia đình vững chắc.
Vì vậy, trách nhiệm của mỗi cá nhân với gia đình là rất quan 5
trọng. Bản thân mỗi học sinh (có vai trò là cháu, con, anh/ chị
trong gia đình) cần cố gắng hoàn thiện bản thân, nỗ lực trong
học tập và rèn luyện để củng cố sự bền vững của gia đình,
rộng hơn là cống hiến cho cộng đồng, xã hội.
* Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau, miễn sao hợp lí. II 1
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích tình cảm của 2,0
người mẹ trong đoạn trích ở phần đọc hiểu.
a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn 0,25 văn:
- Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng
150 chữ) của đoạn văn. Học sinh có thể trình bày đoạn văn