Đề minh họa thi vào lớp 10 Ngữ văn 2025 - Sở GD Ninh Bình (1)

UBND TỈNH NINH BÌNH
KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 Môn thi: NGỮ VĂN ĐỀ MINH HOẠ
Thời gian làm bài: 120 phút,
không kể thời gian phát đề
I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau:
LẼ SỐNG CỦA THANH NIÊN, SINH VIÊN
(1) Đỉnh núi cao không dành cho những người hèn nhát và lười vận động, đỉnh tri
thức không có chỗ cho kẻ chỉ rong chơi. Nếu không có sự miệt mài, tìm tòi khám phá và
dốc lòng cho những đam mê thì làm sao có một Edison vĩ đại và bóng đèn chiếu sáng
hôm nay. Đi đến tận cùng đam mê là điều không dễ, vì có lúc tuổi trẻ nóng vội, khao
khát nhanh chóng thành công nên vội vàng đốt cháy giai đoạn khiến những dự định trở
thành dang dở. Giữ được lửa nhiệt huyết trong tâm hồn và kiên trì trong ý nghĩ đúng là
điều rất quan trọng. Nếu cháy bùng lên rồi vụt tắt thì đó chỉ là một ánh sao băng giữa thiên hà vô tận.
(2) Đừng sợ! Nỗi sợ hãi sẽ giết chết mọi manh nha của bao ý nghĩ táo bạo, và sợ
hãi sẽ là ngục tù của trí tuệ. Khi cái đầu vẫn bị đóng khung trong giới hạn thì ý tưởng
có chăng cũng chỉ dừng lại những cái đã có rồi. Tự do chỉ có được khi nắm được và dự
báo được quy luật, ý tưởng tốt đẹp phải được nảy mầm từ những khát khao chính đáng,
mọi mơ hồ cùng lắm là ánh trăng suông. Nếu mải miết trên đất liền và lo cuồng phong,
bão tố thì làm sao Chiristopher Columbus có cuộc phiêu lưu để tìm ra châu Mĩ bao la?
(3) Đất mãi mãi là đất, rừng mãi mãi là rừng, biển cả bao la vẫn quanh năm sóng
vỗ, phố xá vẫn quen từng bước chân về. Ta nghĩ gì và làm gì trên đất, ta nghĩ gì để rừng
mãi xanh tươi, ta nghĩ gì để biển khơi không chỉ đem về tôm cá mà cả những vần thơ
làm dịu mát tâm hồn? Vẫn là đất, vẫn là rừng, vẫn là biển cả, vẫn là phố xưa nhưng no
ấm đủ đầy? Phải làm sao? Các bạn hãy dành nhiều thời gian để nghĩ về điều đó và ra
tay vì năm tháng chẳng đợi chờ, tuổi xuân trôi qua nhanh lắm.
(Trích Những lời chia sẻ, Nguyễn Văn Minh, NXB Đại học Sư phạm, 2023, tr.239-240)
Thực hiện yêu cầu sau:
Câu 1. (0,75 điểm) Theo tác giả, nỗi sợ hãi có tác hại gì?
Câu 2. (1,0 điểm) Để tăng sức thuyết phục cho lập luận, tác giả đã đưa ra những dẫn chứng nào?
Câu 3. (1,0 điểm) Những câu hỏi tu từ được sử dụng trong đoạn văn (3) có tác dụng gì?
Câu 4. (1,25 điểm) Theo em, thế hệ trẻ cần làm gì để tạo dựng một cuộc sống no ấm đủ
đầy cho bản thân và có đóng góp cho sự phát triển của cộng đồng?
II. PHẦN VIẾT (6,0 điểm) Câu 1. (2,0 điểm)
Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về sự cần thiết của
suy nghĩ tích cực đối với tuổi trẻ trong cuộc sống hiện nay. Câu 2. (4,0 điểm).
Viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ), phân tích chủ đề và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ sau:
NHÀ EM Ở LƯNG ĐỒI (Lê Tự Minh)
Nhà em ở lưng đồi
Nhà em ở lưng đồi
Nơi chim rừng thánh thót
Mẹ cười bên nương ngô
Bầu trời xanh dịu ngọt
Mừng năm nay được mùa
Gió tràn về mênh mang.
Theo tiếng khèn xuống phố.
Nhà em giữa nắng vàng Nhà em ở nơi đó
Con suối tràn bờ đá
Hoa nở trắng cánh rừng
Hương rừng thơm mùa hạ
Bầy ong theo mùi hương
Đường chiều về quanh co.
Về bên kia khe núi... Nhà em ở nơi đó
Nhà của em nơi đó
Theo cha bẫy gà rừng
Chập chờn những giấc mơ
Cùng lũ bạn tới trường
Nơi dâng trào thương nhớ
Tuổi thơ xanh vời vợi
Em về nơi lưng đồi...
(trích Trở về, Lê Tự Minh, NXB Thông tin và truyền thông, 2019, tr.12-13) Chú thích:
-Tác giả: Nhà thơ Lê Tự Minh sinh năm 1959 tại Nghệ An, quê Thừa Thiên Huế. Từng
sinh sống và học tập ở Liên bang Nga. Hiện ông sinh sống và làm việc tại thành phố Hồ
Chí Minh. Lê Tự Minh sáng tác thơ và dịch lời cho nhạc nước ngoài. Ông được biết đến
không chỉ với những bài thơ giàu nhạc tính mà còn bởi những bài hát đậm chất thơ. Tác
phẩm của ông là sự trang trải nỗi lòng, chứa đựng tình cảm đối với gia đình, bạn bè,
đồng đội và rộng hơn là tình yêu Tổ quốc Việt Nam và tình yêu nước Nga.
- Bài thơ Nhà em ở lưng đồi viết năm 1980, sau đó được nhạc sĩ Đức Trịnh phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
------------------------- HẾT -------------------------
Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
ĐÁP ÁN - HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN
(Hướng dẫn chấm có 03 trang) A. HƯỚNG DẪN CHUNG
Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Đáp án - Hướng dẫn chấm để đánh giá
tổng quát bài làm của học sinh, tránh chỉ quan tâm ý mà cho điểm một cách đơn thuần.
Do đặc trưng của môn Ngữ văn, tính chất cụ thể của đề thi và đặc điểm của kì thi Tuyển
sinh vào lớp 10 THPT; trên cơ sở bám sát biểu điểm và từng bài làm cụ thể của học sinh,
giám khảo chủ động, linh hoạt trong vận dụng tiêu chí cho điểm. Tôn trọng và khuyến
khích những bài làm sáng tạo, độc đáo, giàu cảm xúc.
Trong trường hợp thí sinh tổ chức bài làm theo cách riêng nhưng vẫn đáp ứng
được yêu cầu cơ bản của đáp án thì vẫn cho điểm như Đáp án - Hướng dẫn chấm. Điểm
từng câu không làm tròn. Điểm bài thi bằng tổng điểm các câu, không làm tròn.
B. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM Phần Câu Nội dung Điểm I ĐỌC HIỂU 4,0
Tác hại của nỗi sợ hãi: Nỗi sợ hãi sẽ giết chết mọi manh nha của 0,75
bao ý nghĩ táo bạo, và sợ hãi sẽ là ngục tù của trí tuệ. Khi cái đầu 1
vẫn bị đóng khung trong giới hạn thì ý tưởng có chăng cũng chỉ
dừng lại những cái đã có rồi. 2
Dẫn chứng: thành tựu của Edison, Chiristopher Columbus 1,0 3
- Câu hỏi tu từ: Ta nghĩ gì và làm gì trên đất, ta nghĩ gì để rừng 0,5
mãi xanh tươi, ta nghĩ gì để biển khơi không chỉ đem về tôm cá mà
cả những vần thơ làm dịu mát tâm hồn? Vẫn là đất, vẫn là rừng,
vẫn là biển cả, vẫn là phố xưa nhưng no ấm đủ đầy? Phải làm sao? 0,5 - Tác dụng:
+ Tạo nên nhịp điệu, lời nhắn gửi đầy thiết tha, dễ đi vào lòng
người gửi đến thế hệ trẻ hãy can đảm suy nghĩ và hành động.