Giáo án Dữ liệu trong văn bản thông tin(2024) Kết nối tri thức

Giáo án Ngữ văn 12 Kết nối tri thức – Bài 8
Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 8. DỮ LIỆU TRONG VĂN BẢN THÔNG TIN
TIẾT…… : GIỚI THIỆU TRI THỨC NGỮ VĂN VÀ NỘI DUNG BÀI HỌC I. MỤC TIÊU
- Phân tích và đánh giá được đề tài, thông tin cơ bản của văn bản; đánh giá được thái độ,
quan điểm của người viết và nội dung của văn bản dựa trên trải nghiệm, quan điểm của người đọc.
- Nhận biết được bố cục, mạch lạc của văn bản; đánh giá được sự phù hợp giữa nội dung
và nhan đề; đề xuất được các nhan đề khác.
- Biết suy luận và phân tích mối liên hệ giữa các chi tiết, dữ liệu và vai trò của chúng
trong việc thể hiện thông tin; đánh giá được cách chọn lọc, sắp xếp thông tin; phân biệt
được dữ liệu sơ cấp và thứ cấp; nhận biết và đánh giá được tình mới mẻ, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản.
- So sánh được hiệu quả biểu đạt của văn bản thông tin chỉ dùng ngôn ngữ và văn bản
thông tin có kết hợp với các yếu tố phi ngôn ngữ.
- Hiểu được các quy định liên quan đến việc sử dụng ý tưởng, thông tin hay câu chữ của
người khác trong bài viết của mình để tránh vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
- Viết được thư trao đổi về công việc hoặc một vấn đề đáng quan tâm.
- Biết tranh biện về một vấn đề đời sống (có những ý kiến trái ngược nhau); thể hiện
được thái độ cầu thị khi tranh biện.
- Có cái nhìn cởi mở, thái độ tôn trọng đối với những gì khác biệt. II. Chuẩn bị
1. Tri thức ngữ văn
Vai trò của dữ liệu trong văn bản thông tin
Dữ liệu là các thông tin dưới dạng chữ viết, kí hiệu, số liệu, hình ảnh, âm thanh,… nhằm
mô tả hoặc đo lường sự vật.
Có thể nói, dữ liệu là yếu tố quan trọng bậc nhất trong văn bản thông tin. Văn bản thông
tin chỉ thực sự có giá trị khi cung cấp được cho người đọc những thông tin mới, đáng tin
cậy, dựa trên những dữ liệu phong phú, chính xác, khách quan. Lập trường, thái độ, quan
điểm của tác giả cũng được bộc lộ một cách gián tiếp qua cách chọn lọc, sắp xếp, trình
bày, phân tích, đánh giá dữ liệu.
Dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ cấp
Dữ liệu sơ cấp là dữ liệu được người viết thu nhập một cách trực tiếp qua hoạt động
quan sát, phỏng vấn, điều tra, thí nghiệm,… Dữ liệu sơ cấp có thể tồn tại dưới dạng các
bản ghi chép, nhật kí, số liệu điều tra, kết quả khảo sát, thực nghiệm, bản vẽ, ảnh chụp
tại hiện trường,… Dữ liệu sơ cấp có giá trị thực tiễn, giúp người đọc hình dung ra hiện
trạng của vấn đề, sự việc, tuy nhiên có thể hàm chứa thiên kiến của người thu thập.
Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu được khai thác bằng con đường gián tiếp, sử dụng lại những
nguồn thông tin đã có từ trước. Dữ liệu thứ cấp mang lại cái nhìn đa dạng, nhiều chiều
hơn về vấn đề, song độ tin cậy thứ cấp lại phụ thuộc vào nguồn thông tin gốc.
Tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu
Để đánh giá tính cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu trong văn bản thông tin, người đọc có
thể thực hiện một số thao tác sau:
Thẩm định nguồn dữ liệu: Ai là người cung cấp dữ liệu, người cung cấp dữ liệu có đủ
thẩm quyền và uy tín hay không, dữ liệu được công bố ở đâu, khi nào, qua kênh nào,…
- Đánh giá tính logic trong các trình bày: Dữ liệu được đưa ra theo trình tự nào? Mức độ
tương hợp giữa các dữ liệu được thể hiện rao sao?…
- Phân biệt sự thật và ý kiến: Sự thật là những số liệu, ví dụ, trích dẫn, câu chuyện thực
tế mang tính khách quan, có thể đo lường, kiểm chứng; ý kiến là đánh giá, nhận định
dựa trên quan điểm chủ quan của một cá nhân, khó xác minh.
- Suy luận để nhận ra thiên kiến của tác giả: tìm các từ ngữ cho thấy sự thái quá của cảm
xúc, những chi tiết thể hiện sự giản lược hóa hoặc cường điệu trong việc huy động dữ liệu,…
- So sánh các dữ liệu trong văn bản đọc với dữ liệu tương tự ở một số văn bản khác: Tìm
điểm tương đồng, khác biệt trong cách nêu, phân tích dữ liệu giữa các văn bản và lí giải
nguyên nhân dẫn đến điều đó. Thư từ
Thư từ (thư nói chung) là hình thức văn bản đặc biệt, có đối tượng tiếp nhận cụ thể,
được dùng với nhiều mục đích giao tiếp khác nhau: bày tỏ tình cảm, chia sẻ một trải
nghiệm, cung cấp thông tin, thuyết phục hay thể hiện sự đồng tình với người đọc về một
vấn đề,… Tùy vào mục đích chủ yếu được nhắm đến mà một bức thư có thể là văn bản
biểm cảm, văn bản tự sự, văn bản thông tin hay văn bản nghị luận. Sự pha trộn các yếu
tố của nhiều kiểu văn bản khác nhau là hiện tượng thường thấy trong một bức thư.
Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ
Tôn trọng kết quả lao động sáng tạo của người khác và biết cách tiếp thu, kế thừa kết
quả đó trong sản phẩm trí tuệ của mình theo đúng quy định và thông lệ quốc tế là yêu
cầu bắt buộc trong học tập và nghiên cứu. Điều đó không chỉ góp phần tạo nên những
sản phẩm sáng tạo mà còn bồi dưỡng cho người học, người nghiên cứu tính trung thực,
niềm say mê tìm tòi, khám phá cái mới.
2. Phương tiện dạy học
GV chuẩn bị một số tranh, ảnh, video clip minh họa về lịch sử và văn hóa của người
Anh điêng ở châu Mỹ, về lịch sử của muối, về phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục; một
số văn bản thông tin có liên quan đến chủ đề của các văn bản sẽ được đọc trong bài học này. TIẾT…… : PA-RA-NA
(Trích Nhiệt đới buồn, Cờ-lốt Lê-vi-Xtơ-rốt) I. MỤC TIÊU 1. Năng lực chung
- Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện những nhiệm vụ của bản thân trong học tập.
- Năng lực giao tiếp, hợp tác: Biết chủ động đề xuất mục đích hợp tác khi được giao nhiệm vụ.
2. Năng lực đặc thù
- Phân tích và đánh giá được đề tài, thông tin cơ bản của văn bản; đánh giá được thái độ,
quan điểm của người viết và nội dung của văn bản dựa trên trải nghiệm, quan điểm của
người đọc qua văn bản Pa-ra-na.
- Chỉ ra được bố cục, mạch lạc của văn bản; đánh giá được sự phù hợp giữa nội dung và
nhan đề; đề xuất được các nhan đề khác cho văn bản Pa-ra-na.
- Phân tích được mối liên hệ giữa các chi tiết, dữ liệu và vai trò của chúng trong việc thể
hiện thông tin; đánh giá được cách chọn lọc, sắp xếp thông tin qua văn bản Pa-ra-na.
- Phân biệt được dữ liệu sơ cấp và thứ cấp; nhận biết và đánh giá được tính mới mẻ, độ
tin cậy của dữ liệu trong văn bản.
- Vận dụng được các kiến thức, kĩ năng đã học để viết một đoạn văn về mối quan hệ
giữa văn minh và hoang dã, tìm đọc các văn bản khác trong tác phẩm Nhiệt đới buồn. 3. Về phẩm chất
Trân trọng và ứng xử bình đẳng với những nền văn hóa khác biệt.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy
- Phiếu học tập, trả lời câu hỏi
- Bảng giao nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK, SBT Ngữ văn 12, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục đích: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, huy động tri
thức nền, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.