Giáo án Lưu biệt khi xuất dương Ngữ Văn 12 Cánh diều

Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
TIẾT…… : Thực hành đọc hiểu
LƯU BIỆT KHI XUẤT DƯƠNG
(Xuất dương lưu biệt – Phan Bội Châu) I. MỤC TIÊU 1. Năng lực chung
Phát triển năng lực tự chủ và tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng
tạo thông qua hoạt động đọc; năng lực hợp tác thông qua các hoạt động làm việc nhóm…
2. Năng lực đặc thù
- Phân tích, đánh giá được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà văn bản muốn
gửi đến người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của văn bản thơ (cảm
hứng chủ đạo, nhân vật trữ tình, hình ảnh, ngôn ngữ,…). 3. Về phẩm chất
Có ý thức tôn trọng sự thật và có niềm tin vào chân lí
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy
- Phiếu học tập, trả lời câu hỏi
- Bảng giao nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK, SBT Ngữ văn 12, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục đích: Giúp huy động tri thức nền, HS biết được các nội dung cơ
bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
b. Nội dung: HS dựa vào hiểu biết để trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
- GV đặt câu hỏi gợi dẫn:
Em suy nghĩ gì về những người chiến sĩ, chí sĩ cách mạng đầu thế kì XX?
- HS tiếp nhận nhiệm vụ.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- HS thực hiện nhiệm vụ
Bước 3: Trao đổi, thảo luận báo cáo - Học sinh trả lời.
- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.
- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện
- GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC a. Mục tiêu:
HS nhận biết được đặc điểm của thể loại tác phẩm, xác định được bố cục,
phân tích được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài Lưu biệt khi xuất
dương. Từ đó hình thành, rèn luyện năng lực đọc hiểu một tác phẩm thơ.
b. Nội dung: GV tổ chức thực hiện phân tích các nội dung của bài học.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV giao nhiệm vụ:
+ Đọc văn bản Lưu biệt khi xuất dương
+ Hoàn thành câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5, 6
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
HS hoạt động theo nhóm trả lời câu hỏi
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
HS báo cáo kết quả hoạt động
Câu 1 (trang 123 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): “Chí làm trai” của nhân vật
trữ tình được thể hiện như thế nào trong hai câu đề? Trả lời:
Chí làm trai là không được tầm thường , cần phải phấn đấu lập công
danh, lưu danh tên tuổi. Bên cạnh đó, người nam nhân cần phải mạnh mẽ,
ý chí quyết đoán, vận mệnh của bản thân phải do chính bản thân mình
nắm giữ, thậm chí còn thay đổi “càn khôn”. Chính là sự biến động của
thời cuộc, giặc Pháp xâm lược và chế độ phong kiến đổ nát, khiến đất
nước lầm than, nhiễu loạn. Là một người nam nhân không thể chỉ đứng
yên bất lực, lẩn tránh mà cần hành động tìm giải pháp.
Câu 2 (trang 123 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Phân tích quan niệm sống của
nhân vật trữ tình được thể hiện qua hai câu thực và hai câu luận (ý thức
về cái tôi, quan niệm về vinh nhục, sự từ bỏ cái lỗi thời,...). Trả lời:
- ý thức về cái tôi : ý thức được về vị trí, vai trò của mình trong cuộc đời,
trong lịch sử. Trong cuộc đời phải nhận thức trách nhiệm bản thân, ý thức
cá nhân về nghĩa vụ của một nam nhân và cũng là của một công dân đối
với đất nước bị ngoại xâm
- Quan niệm về vinh nhục : Trong một trăm năm hữu hạn ấy, người nam
nhi phải thực hiện được chí làm trai và cũng trong ngàn năm sau đó phải
để lại được tiếng thơm cho đời. Ấy là vinh, một nam nhi nhưng khi đất
nước bị xâm chiếm lại lẩn tránh, bất lực, chỉ biết xót than mà không có
hành động thiết thực, cuộc đời để số phận quyết định thì đó là nhục.
- Từ bỏ cái lỗi thời, hướng tới cái tiên tiến, đổi mới. Sách Thánh Hiền còn
đó nhưng không thể đấu lại súng đạn quân thù. Vì vậy có học cũng không
ích gì, cần phải bước ra khuôn khổ tìm kiếm con đường mới. Từ đó có thể
thấy một tư tưởng vô cùng tiến bộ của Phan Bội Châu - một nhà Nho vốn
đề cao tư tưởng Nho giáo.
Câu 3 (trang 123 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Khát vọng của nhân vật trữ
tình được thể hiện như thế nào ở hai câu kết? Trả lời:
Hai câu kết thể hiện khát vọng lý tưởng của tác giả sẵn sàng ném đời
mình vào muôn trùng sóng bạc ra khơi tìm đường làm sống lại “giang sơn
đã chết”, tìm cách xoay chuyển càn khôn. Hi vọng đến một vùng đất mới
có thể học hỏi được những kiến thức bổ ích mang về phụng sự cho đất
nước. Hai câu thơ đã thể hiện lòng quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước trong tác giả.
Câu 4 (trang 123 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Phân tích tác dụng của các
biện pháp nghệ thuật trong bài thơ: hình tượng thiên nhiên, nghệ thuật
đối, bút pháp ước lệ và cường điệu, giọng điệu,... Trả lời:
- Hình tượng thiên nhiên :
+ Hình ảnh “con gió lớn” tượng trưng cho làn gió mới, con đường mới ở
chân trời hy vọng, tác giả mong muốn có thể học hỏi nhiều điều từ Nhật Bản.
+ Cảnh tượng “Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi”, mang đến cho người
đọc khung cảnh kỳ vĩ của thiên nhiên trong ngày người chí sĩ ra đi, thể
hiện tầm vóc lớn lao, tâm hồn cao đẹp, kiêu hãnh, hùng tráng của người
ra đi nổi bật hẳn lên trên cái nền sóng nước, mây trời. - Nghệ thuật đối :
+ Hai câu thực : sự đối nhau hài hòa giữa sự vô hạn của thời gian và sự
hữu hạn của đời người. Trong một trăm năm hữu hạn ấy, người nam nhi