Giáo án Trong ánh đèn thành thị (Tiểu thuyết hiện đại) 2024 Chân trời sáng tạo

Giáo án Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo – Bài 7
Ngày soạn:…/…/… Ngày dạy:…/…/…
BÀI 7. TRONG ÁNH ĐÈN THÀNH THỊ
(TIỂU THUYẾT HIỆN ĐẠI)
TIẾT…… : GIỚI THIỆU TRI THỨC NGỮ VĂN VÀ NỘI DUNG BÀI HỌC I. MỤC TIÊU
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại: ngôn ngữ, diễn
biến tâm lí, hành động của nhân vật,…
- Phân tích được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật và mối quan
hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác phẩm; đánh giá được vai trò của những chi tiết
quan trọng trong việc thể hiện nội dung văn bản.
- Phân tích và đánh giá được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà tác giả muốn gửi đến
người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của tiểu thuyết.
- Phân tích được đặc điểm và tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa.
- Viết được báo cáo kết quả của bài tập dự án về một vấn đề xã hội; có sử dụng sơ đồ,
bảng biểu; có sử dụng trích dẫn, cước chú và biết trình bày phần tài liệu tham khảo.
- Biết trình bày báo cáo kết quả của bài tập dự án, sử dụng phương tiện hỗ trợ phù hợp.
- Có nhận thức đúng đắn về ý nghĩa của các giá trị vật chất và tinh thần để ứng xử phù hợp. II. CHUẨN BỊ
1. Tri thức ngữ văn
Tiểu thuyết là thể loại văn xuôi tự sự hư cấu cỡ lớn, có khả năng phản ánh những bức
tranh đời sống ở quy mô sâu rộng. Nếu truyện ngắn có kích thước nhỏ, có thể đọc hết
trong một lần đọc và được xuất bản dưới dạng tập truyện thì tiểu thuyết có dung lượng
lớn hơn, có thể được xuất bản thành một ấn bản riêng, với số lượng nhân vật nhiều hơn,
nhiều tuyến truyện đan xen với nhau, diễn biến cốt truyện phức tạp hơn và xảy ra trong
bối cảnh không gian rộng, thời gian dài hơn. Chẳng hạn, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng
Phụng có dung lượng khoảng hơn 100 trang với khaontg 7 – 8 nhân vật quan trọng, các
tuyến truyện chính đan vào nhau xoay quanh tuyến trung tâm là hành trình tiếp cận với
xã hội thượng lưu của nhân vật chính Xuân Tóc Đỏ trong đô thành Hà Nội thời thuộc
địa Pháp. Tiểu thuyết Chiến tranh và hòa bình của nhà văn Nga Lép Tôn-xtooi (Lev
Tolstoy) dài hàng nghìn trang với hàng trăm nhân vật quan trọng, hàng chục tuyến
truyện đan xen phức tạp xoay quanh sự thăng trầm của các thế hệ ba dòng họ Bôn-koon-
xki (Bolkonsky), Bê-zu-khốp (Bezoukhov) và Rô-xtốp (Rostov) trong những biến động
dữ dội của nước Nga qua cuộc Chiến tranh Vệ quốc năm 1812.
Tiểu thuyết hiện đại
Thời hiện đại: Thời đại lịch sử gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật,
quá trình đô thị hóa, chủ nghĩa tư bản và ý thức cá nhân. Ở phương Tây, thời hiện đại
gắn với kỉ nguyên phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật và tư duy lí tính. Ở phương
Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, thời hiện đại thường được tính là thời kì tiếp sau
thời trung đại, khi quá trình thuộc địa hóa gây ra những biến động mạnh mẽ trong văn
hóa và xã hội, khiến cơ cấu văn hóa truyền thống bị phá vỡ.
Tiểu thuyết hiện đại: Hình thức tiểu thuyết gắn liền với thời hiện đại, với những thay đổi
mạnh mẽ về cấu trúc và tư duy nghệ thuật so với tiểu thuyết trung đại.
Ở Việt Nam, nếu tiểu thuyết trung đại sử dụng chữ Hán là chủ yếu, chịu ảnh hưởng
mạnh mẽ từ văn học Trung Quốc với kết cấu chương hồi, cốt truyện tuyến tính, đặc biệt
chú trọng sự kiện và chi tiết đời sống, điểm nhìn ngôi kể thứ ba toàn tri, thì tiểu thuyết
hiện đại sử dụng chữ Quốc ngữ, tiếp thu ảnh hưởng từ văn học phương Tây với kết cấu
chương đoạn hiện đại, cốt truyện có thể tuyến tính hoặc phi tuyến tính, đặc biệt chú
trọng đến thế giới nội tâm và sự phát triển tính cách của nhân vật, điểm nhìn đa dạng,
phức tạp (ngôi thứ nhất hoặc thứ ba toàn tri, hạn tri hoặc có sự kết hợp, di chuyển điểm nhìn).
Ngôn ngữ tiểu thuyết: Nếu ngôn ngữ trong tiểu thuyết mang tính cách điệu, trau chuốt
thì ngôn ngữ tiểu thuyết hiện đại dung nạp lời nói hằng ngày của mọi lớp người, kể cả
tiếng lóng, phương ngữ,… Nhìn chung, tiểu thuyết kết hợp khéo léo giữa ngôn ngữ của
người kể chuyện (ngôi thứ nhất hoặc ngôi thứ ba) với ngôn ngữ của nhân vật.
Ngôn ngữ của người kể chuyện phản ánh thái độ, quan điểm của người kể chuyện đối
với câu chuyện và nhân vật. Ngôn ngữ của nhân vật phản ánh xuất thân, nền tảng văn
hóa, tính cách, thái độ của nhân vật. Trong một số tiểu thuyết có sự đan cài phức tạp
giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ của nhân vật trong cùng một câu văn hoặc đoạn văn. Ví dụ:
Chỉ có cặp vợ chồng Văn Minh là biết rõ sự thực, nhưng mà ở vào trường hợp há miệng
mắc quai. Tuyên bố rằng Xuân vốn con nhà hạ lưu, làm nghề nhặt banh sân quần
vợt, vì một trò dâm dục bỉ ổi mà phải đuổi? Chao ôi! Thế thì còn gì là tiệm may Âu
hóa nữa! (Vũ Trọng Phụng, Số đỏ)
Nhân vật tiểu thuyết: Nhờ quy mô lớn và khả năng phản ánh đời sống sâu rộng, tiểu
thuyết có xu hướng xây dựng những nhân vật đời thường trong nhiều mối quan hệ đa
dạng, với số phận trọn vẹn và quá trình phát triển tính cách dài, phức tạp.
Biện pháp tu từ nói mỉa
Nói mỉa là biện pháp tu từ sử dụng cách diễn đạt có nghĩa tường minh khác với điều
người nói, người viết muốn thể hiện, nhằm bộc lộ thái độ mỉa mai, châm biếm, tạo hiệu
quả hài hước cho văn bản. Nói mỉa thường được sử dụng trong giao tiếp hằng ngày và
trong sáng tác văn chương, đặc biệt là trong thơ văn trào phúng. Ví dụ:
Chuột chù chê khỉ rằng hôi
Khỉ mới trả lời: Cả họ mày thơm (Ca dao)
Lưu ý: Ý nghĩa mỉa mai cũng có thể được thể hiện trong cách nói nghịch ngữ.
Ví dụ: Những tiếng “Hắn đấy!” hay “Xem hắn kìa!” là những lời chào mừng kín
đái và kính trọng mà chúng tôi thường gặp dọc đường. (Nguyễn Ái Quốc, Vi hành).
Trong ví dụ trên, ý nghĩa mỉa mai được thể hiện qua sự kết hợp để làm bật lên tính mâu
thuẫn, đối lập giữa những lời chào mừng kín đáo và kính trọng với những tiếng “Hắn
đấy!” hay “Xem hắn kìa!”.
2. Phương tiện dạy học
Tùy điều kiện thực tế, GV nên chuẩn bị một số phương tiện dạy học sau đây: - SGK, SGV
- Máy chiếu dùng để chiếu tranh, ảnh, tư liệu liên quan.
- Giấy A1 hoặc A3 để HS trình bày kết quả làm việc nhóm. - PHT
- Bảng kiểm đánh giá thái độ làm việc nhóm, rubic chấm bài viết, bài thuyết trình của HS.
TIẾT…… : HAI QUAN NIỆM VỀ GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI
(Trích Số đỏ, Vũ Trọng Phụng) I. MỤC TIÊU 1. Năng lực chung
- Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện những nhiệm vụ của bản thân trong học tập.
- Năng lực giao tiếp, hợp tác: Biết chủ động đề xuất mục đích hợp tác khi được giao nhiệm vụ.
2. Năng lực đặc thù
- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của tiểu thuyết hiện đại: ngôn ngữ, diễn
biến tâm lí, hành động của nhân vật,…
- Phân tích được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật và mối quan
hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác phẩm; đánh giá được vai trò của những chi tiết
quan trọng trong việc thể hiện nội dung VB.
- Phân tích và đánh giá được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà tác giả muốn gửi đến
người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của tiểu thuyết.