Chuyên đề Nghị luận xã hội (Ôn thi Tốt nghiệp Ngữ văn 2025)

CHUYÊN ĐỀ 4: ÔN TẬP PHẦN VIẾT
PHẦN 1: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
DẠNG 1: VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN TUỔI TRẺ
1. Khái niệm viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ
Viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ là trình bày một cách thuyết
phục những quan điểm, suy nghĩ, đánh giá của người viết về một vấn đề gần gũi, thiết
thực nhưng cũng rất giàu ý nghĩa đối với tuổi trẻ.
2. Mục đích viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ
Nghị luận về một vấn đề có liên quan tới tuổi trẻ nhằm thuyết phục người đọc đồng tình
với quan điểm của người viết về những vấn đề liên quan (có ảnh hưởng mật thiết trong
đời sống xã hội) đến tuổi trẻ. Từ đó giúp người đọc nhận thức đúng đắn, sâu sắc về tầm
quan trọng của vấn đề và có thái độ, trách nhiệm, hành động phù hợp với vấn đề đó.
3. Một số đặc điểm cơ bản của kiểu bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ
Bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ có các đặc điểm sau:
Thành phần Đặc điểm
Luận đề là vấn đề chính mà người viết đưa ra để thảo luận. Đây là nội
dung cốt lõi của bài văn, thể hiện trọng tâm cần phân tích. Luận đề
Ví dụ: Trước nguy cơ bản sắc văn hoá dân tộc bị mai một, biến mất
cần có những giải pháp kịp thời được thực hiện bởi toàn dân, đặc biệt là người trẻ. Luận điểm
Trình bày luận điểm rõ ràng, gãy gọn, thể hiện được quan điểm của
người viết về vấn đề liên quan đến tuổi trẻ. Mỗi luận điểm giúp làm
sáng tỏ một khía cạnh của vấn đề.
Ví dụ: Đối với đề bài liên quan tới vấn đề trách nhiệm của người trẻ
trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc thì có thể triển khai các
luận điểm về thực trạng, vai trò của việc giữ gìn, phát huy văn hoá dân tộc.
Thao tác lập luận là cách thức người viết sử dụng để triển khai, phát
triển các luận điểm, từ đó thuyết phục người đọc. Các thao tác lập luận phổ biến bao gồm:
- Giải thích: Làm rõ nghĩa của vấn đề hoặc khái niệm.
- Phân tích: Chia nhỏ vấn đề để làm rõ vai trò, trách nhiệm của tuổi Phương thức trẻ. lập luận
- So sánh: So sánh giữa các hiện tượng, tình huống để làm nổi bật tính
cần thiết của vấn đề.
- Chứng minh: Đưa ra dẫn chứng cụ thể, thuyết phục để làm rõ luận điểm.
- Đưa ra giải pháp: Đề xuất các biện pháp cụ thể để nêu cao trách nhiệm của tuổi trẻ.
Tính thuyết phục của bài văn phụ thuộc vào sức mạnh của lý lẽ và dẫn
Tính thuyết chứng. Người viết cần sử dụng lập luận logic, dẫn chứng cụ thể, ví dụ phục
thực tế, và số liệu đáng tin cậy để tăng tính thuyết phục. Bài viết cũng
cần thể hiện sự hợp lý và khả thi trong các giải pháp đưa ra.
Đánh giá của tác giả là quan điểm cá nhân về mức độ cần thiết của
vấn đề và các giải pháp phù hợp. Tác giả không chỉ nêu lên sự quan Suy ngẫm,
trọng của việc giải quyết vấn đề mà còn cần đánh giá khả năng thực đánh giá
hiện các giải pháp, cũng như tác động lâu dài của các biện pháp đó đối với xã hội.
4. Yêu cầu chung đối với kiểu viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ
- Nêu được vấn đề có ý nghĩa, liên quan đến tuổi trẻ để bàn luận.
- Trình bày hệ thống luận điểm rõ ràng, gãy gọn, thể hiện được quan điểm của người
viết về vấn đề có liên quan tới tuổi trẻ; sử dụng lí lẽ sắc bén, bằng chứng xác đáng; biết
phối hợp hiệu quả các thao tác: chứng minh, bình luận, bác bỏ, giải thích, phân tích, so
sánh để tăng sức thuyết phục cho bài viết.
- Có thể phân tích, trao đổi với (những) ý kiến khác để có cái nhìn toàn diện, khách quan về vấn đề.
- Kết bài gây ấn tượng đối với người đọc, thúc giục tuổi trẻ hành động.
5. Dàn ý chung đối với kiểu viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ a. Mở bài:
Giới thiệu vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ cần bàn luận, trình bày
được quan điểm của người viết về vấn đề.
b. Thân bài: - Giải thích từ ngữ, khái niệm để làm rõ bản chất vấn đề cần bàn luận
liên quan đến tuổi trẻ.
- Trình bày các khía cạnh của vấn đề (vì sao vấn đề này lại thiết yếu
đối với tuổi trẻ? Vấn đề gợi cho tuổi trẻ những suy nghĩ và hành động
như thế nào? Cần có những điều kiện gì để tuổi trẻ thực hiện yêu cầu
mà vấn đề nêu ra?...) Với từng luận điểm, cần dùng lí lẽ và bằng
chứng phù hợp để lập luận nhằm tạo nên sức thuyết phục của bài viết.
- Bình luận về sự đúng đắn, thiết thực của vấn đề, bác bỏ ý kiến trái
ngược để củng cố quan điểm của mình. c. Kết bài:
Khái quát lại ý nghĩa của vấn đề, liên hệ với đời sống thực tại, rút ra bài học cho bản thân.
6. Một số kĩ năng để làm tốt kiểu viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ
a. Kĩ năng tìm hiểu về vấn đề và tìm kiếm thông tin
Tìm kiếm và thu thập tài liệu cần thiết phục phụ cho bài viết qua các kênh sách báo, tạp
chí, internet hoặc phát phiếu điều tra, khảo sát ý kiến cho những người quan tâm.
b. Kĩ năng chứng minh
- Chứng minh một vấn đề là dùng những lí lẽ và dẫn chứng đã được thừa nhận để khẳng
định vấn đề đã nêu ra. Trong cuộc sống cũng như trong làm văn, thao tác chứng minh là rất cần thiết.
- Trong bài nghị luận về vấn đề liên quan đến tuổi trẻ, dẫn chứng phải sát, hợp, tiêu biểu,
toàn diện, phong phú với vấn đề cần chứng minh. Dẫn chứng cũng phải có gì sắp xếp
logic, chặt chẽ, hợp lí, có thể theo trình tự thời gian, không gian hoặc mức độ quan trọng
của từng sự việc đối với vấn đề cần chứng minh. Còn lí lẽ là những lời dẫn dắt, suy luận,
phân tích…kết hợp với dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề. Khi chứng minh, tuỳ theo vấn
đề cần làm sáng tỏ, người viết có thể dùng dẫn chứng hay lí lẽ hoặc kết hợp cả dẫn
chứng và lí lẽ để tạo nên tính thuyết phục.
c. Kĩ năng phân tích
- Phân tích thực trạng của vấn đề: Nắm vững thực trạng của vấn đề theo các tiêu chí: xưa
và nay, tích cực và tiêu cực…
- Đánh giá tác động của vấn đề: xác định rõ vai trò, ý nghĩa của vấn đề đối với cá nhân, xã hội, đất nước.
d. Kỹ năng đưa ra giải pháp thực tế
- Đề xuất các giải pháp khả thi và cụ thể để giải quyết vấn đề. Các giải pháp này phải
dựa trên phân tích thực tế và có thể áp dụng trong đời sống xã hội.
- Cần trình bày rõ cách thức thực hiện giải pháp và khả năng thành công.
7. Một số bài tập liên quan đến viết bài văn nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ
Đề số 1: Hãy viết bài văn nghị luận về ý nghĩa của việc sống có trách nhiệm trong tuổi trẻ. Dàn ý: 1. Mở bài:
Tuổi trẻ là quãng thời gian tuyệt đẹp, nhưng cũng là giai đoạn đòi hỏi mỗi người phải ý
thức rõ về trách nhiệm của bản thân. Sống có trách nhiệm không chỉ giúp chúng ta hoàn