Đề thi giữa kì 1 Ngữ văn 12 Cánh diều (Đề 7)

ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ I
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm)
Đọc đoạn ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi:
Năm ấy, lũ chim không về làm tổ ở khu vườn.
Bà ngoại tôi ngồi ở bậc thềm, nhìn vào khoảng không hun hút trước
mắt. Trời không mưa không nắng, xám xịt một màu chì. Tôi không biết bà
tôi nghĩ gì, nhưng chắc chắn là đang nghĩ. Dáng ngồi như thế, tấm lưng
còn tựa vào cửa cũ, nửa như lơ đễnh, nửa như coi cánh cửa ấy là một
điểm tựa. Đúng rồi, cái cánh cửa là điểm tựa của bà. Bà ngồi như thế lâu
rồi, từ ngày tháng năm này qua ngày tháng năm khác. Bà tựa vào tiếng
răng của lũ một, hình như là hoài nhớ về những ngày đã qua nhiều hơn
là nghĩ đến ngày mai.
Tôi ôm con mèo cái già có bộ lông màu xám tro vào lòng, vuốt ve
nó. Nó chừng như cũng đã mệt mỏi vì quãng đời có tuổi của mình mà
không chờn vờn đôi bàn tay thô kệch của tôi, bộ ria mép chỉ hơi khẽ động
đậy. Nó lim dim đôi mắt. Tôi thấy thái độ của nó giống bà tôi quá. So với
lũ mèo, nó cũng có tuổi, nó cũng đã là một con mèo già. Mà già rồi thì
hay mệt mỏi. Chắc lúc này ở trong tay tôi, nó cũng đang suy nghĩ, suy
nghĩ theo kiểu loài mèo. Nó nghĩ gì thì chỉ có trời mới biết được (có khi
loài mèo biết?). Nhưng tôi thầm nghĩ, biết đâu nó cũng như bà tôi, tức là
đang hoài nhớ về cái thời đã qua thì sao?
Tuổi thơ tôi là một chuỗi những ngày tháng không tên. Cứ lặng lờ
lặng lờ, chẳng có gì sôi nổi. Tôi ở với bà từ ngày còn nhỏ. Ngày xưa dì
Mân cũng ở với bà, nhưng dì Mân vì lí do nào đó tác động đến mà sinh
mất trí, bỏ nhà đi lâu rồi. Đi, rồi từ đấy không về. Và cũng chẳng có tin
tức gì, không biết còn sống hay đã chết. Thỉnh thoảng, tôi ngây ngô nhắc
đến dì như một lẽ bình thường, bà tôi lại chảy nước mắt. Ông Hân, hàng
xóm nhà tôi bảo: “Bà cháu đã mất hai anh con cả trong cuộc chiến. Mất
cả mẹ cháu, bây giờ lại mất cô con gái ngay giữa thời bình.... Ông Hàn
nói thế rồi đi về nhà.
[Lược trích:“Tôi” nhớ đến người mẹ ruột đã bỏ con lại mà đi biệt.
Từ ấy, “tôi” lớn lên cùng bà. Hai bà cháu ít nói ít cười. Mấy hôm nay
con mèo cái có bộ lông màu xám tro bỏ đi đâu, không thấy về nhà.]
Qua thời gian đấy, con mèo cái già trở về nhà. Nó nằm trên bậc
thềm sưởi nắng. Tôi thấy người nó to hơn, và có vẻ nặng nề, bữa ăn
không hết đĩa cơm. Nó trở nên lười biếng, chỉ suốt ngày cuộn mình nằm
ngủ. Bà tôi ngồi tựa cửa, nhìn sang nó, thở dài. Tôi không biết bà đang
nghĩ gì, chắc vẫn chỉ có thế thôi! Có tin của cô tôi ở tỉnh nào đẩy xa xa.
Một buổi chiều, ông bưu điện tìm đến đưa cho bà tôi cái phong bì màu
xanh xanh hồng hồng, thơm thơm mùi nước hoa. Tôi cầm nó săm soi. Từ
bé tôi mới nhìn thấy cái phong bì đẹp như thế, cứy như... Tây.
Tối, ông Hân sang chơi, bà tôi đưa cái thư cho ông đọc. Đọc xong
ông Hàn với bà tôi ngồi nói chuyện, tôi nằm ê a hát mấy bài hát trẻ con
cũ rích, và ngủ quên từ lúc nào.
Hôm sau ông Hân đi đâu đấy, không ở nhà. Ba hôm sau nữa...
Cho đến lúc trời xâm xẩm tối, ông Hân đeo lỉnh kỉnh những cái túi ở
đâu đó về thẳng nhà tôi. Uống ngụm nước bà tôi đưa, còn dở dang, ông
Hàn đứng lên dốc ngược mấy cái túi, các thứ lăn ra giường. Tôi ngạc
nhiên giương mắt nhìn. Ông Hàn cầm con búp bê tóc vàng: “Con búp bê
này, dì Mân gửi cho cháu. Cầm lấy mà chơi!". Tôi ôm em bé búp bê, ngỡ
như là trong tưởng tượng.
Lần đầu tiên, tôi thấy bà tôi cười. Ông Hàn phá bụi mây ngăn giữa
hai nhà, tôi chạy loăng quăng như con loi choi mà ngồi chơi với em bé
búp bê của mình: “Cháu sẽ gọi là ông ngoại”.
Ông Hân nghỉ tay vào thềm ngồi hút thuốc, bà tôi ngồi bên cạnh rót
nước chè cho ông. Tôi nghĩ, ông Hân như cái cột lắp cánh cửa sắp rơi ra
của nhà tôi, là chỗ cho bà tôi tựa.
Năm ấy tôi mười tuổi. Năm ấy con mèo cái già có bộ lông màu xám
tro đẻ được ba con. Hai con khoang và một con tam thể.
Năm ấy bầy chim lại tìm về làm tổ, hót vang ở khu vườn.
(Trích Bầy chim trở về, Phạm Sông Hồng, https://scov.gov.vn/
van-hoc-nghe-thuat/truyen-ngan/bay-chim-tro-ve.html, 2024)
Câu 1 (1,0 điểm): Trong tác phẩm, vì sao người bà lại hay ngồi nhìn vào
khoảng không hun hút trước mắt?
Câu 2 (1,0 điểm): Điểm tựa của nhân vật người bà trong văn bản có sự thay đổi như thế nào?
Câu 3 (1,0 điểm): Sự lựa chọn ngôi kể và điểm nhìn trung tâm trong
truyện ngắn Bầy chim trở về có tác dụng gì?
Câu 4 (1,0 điểm): Những chi tiết ở cuối văn bản: “Năm ấy tôi mười tuổi.
Năm ấy con mèo cái già có bộ lông màu xám tro đẻ được ba con. Hai con
khoang và một con tam thể./ Năm ấy bầy chim lại tìm về làm tổ, hót vang
ở khu vườn” có ý nghĩa gì đối với mạch phát triển của văn bản?
Câu 5 (1,0 điểm): Câu chuyện này có khiến anh/ chị thêm tin tưởng vào
những điều tốt đẹp sẽ đến trong cuộc sống không? Vì sao?
Phần 2: Viết (5.0 điểm)
Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích và so sánh tác phẩm
“Những ngày thơ ấu” của Nguyên Hồng và tác phẩm “Thời thơ ấu” của Mác-xim Go-rơ-ki. HƯỚNG DẪN GIẢI
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm) Câu Đáp án Điểm
Người bà hay ngồi nhìn vào khoảng không hun hút
trước mắt vì buồn nhớ về những ngày đã qua, vì nghĩ 1 1,0 điểm
về những đứa con đã mất hoặc bỏ đi, vì xót xa trước
cảnh sống hiện tại của hai bà cháu. 2
Điểm tựa của nhân vật người bà trong văn bản có sự 1,0 điểm thay đổi như sau: - Ban đầu: cánh cửa. - Sau này: ông Hàn.
Tác dụng của sự lựa chọn ngôi kể và điểm nhìn trung
tâm trong truyện ngắn Bầy chim trở về
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất
- Điểm nhìn trung tâm: điểm nhìn của nhân vật “tôi” -
đứa cháu trong câu chuyện.
- Tác dụng: giúp cho câu chuyện về cảnh ngộ của hai 3 1,0 điểm
bà cháu thêm chân thực, khách quan; người đọc cũng
dễ dàng hình dung những suy nghĩ, cảm xúc của đứa
cháu trước những đổi thay trong cuộc sống của hai bà
cháu. Việc người kể chuyện có tuổi đời còn nhỏ khiến
câu chuyện tuy buồn nhưng không u ám, giọng kể đều đặn, không bị lụy.
Những chi tiết ở cuối văn bản:“Năm ấy tôi mười tuổi.
Năm ấy con mèo cái già có bộ lông màu xám tro đẻ
được ba con. Hai con khoang và một con tam thể.
Năm ấy bầy chim lại tìm về làm tổ, hót vang ở khu 4 1,0 điểm
vườn” có ý nghĩa quan trọng đối với mạch phát triển
của văn bản. Đây là những chi tiết nói về sinh sôi,
đoàn tụ, nảy nở, phát triển, phù hợp với tư tưởng
“cuộc sống rồi sẽ tốt đẹp hơn” của văn bản. 5
HS trình bày được suy nghĩ về việc câu chuyện này có 1,0 điểm
giúp mình thêm tin tưởng vào những điều tốt đẹp sẽ
đến trong cuộc sống hay không, lí giải một cách hợp lí
và thuyết phục. Gợi ý: câu chuyện giúp em thêm tin
tưởng vào những điều tốt đẹp sẽ đến trong cuộc sống
vì sự u ám, buồn tẻ trong phần đầu truyện đã được