Giáo án Lời sông núi (2024) Kết nối tri thức

BÀI 3: LỜI SÔNG NÚI
GIỚI THIỆU TRI THỨC NGỮ VĂN VÀ NỘI DUNG BÀI HỌC I. MỤC TIÊU
1. Về mức độ/ yêu cầu cần đạt
- Nhận biết được nội dung bao quát; luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu
biểu trong văn bản nghị luận.
- Phân tích được mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng; vai trò
của luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong việc thể hiện luận đề; phân biệt được lí lẽ,
bằng chứng khách quan (có thể kiểm chứng được) với ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết.
- Liên hệ được nội dung nêu trong văn bản với những vấn đề của xã hội đương đại.
- Nhận biết được đặc điểm và chức năng của các kiểu đoạn văn diễn dịch, quy nạp,
song song, phối hợp; biết vận dụng trong tiếp nhận và tạo lập văn bản.
- Viết được văn bản nghị luận về một vấn đề của đời sống.
- Biết thảo luận ý kiến về một vấn đề trong đời sống phù hợp với lứa tuổi; nắm bắt
được nội dung chính mà nhóm đã thảo luận và trình bày lại được nội dung đó. 2. Về năng lực a. Năng lực chung
Hình thành năng lực làm việc nhóm, năng lực gợi mở,…
b. Năng lực đặc thù
- Năng lực cảm thụ phân tích văn bản văn học.
- Năng lực tạo lập văn bản: viết bài văn nghị luận về một vấn đề của đời sống.
- Năng lực nói và nghe: trao đổi, thảo luận về một vấn đề của đời sống. 3. Về phẩm chất
- Có tinh thần yêu nước, có trách nhiệm đối với những vấn đề của cộng đồng.
- Chăm chỉ, tự giác học tập, tìm tòi và sáng tạo
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU


1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án, tài liệu tham khảo, kế hoạch bài dạy
- Phiếu học tập, trả lời câu hỏi
- Bảng giao nhiệm vụ cho HS hoạt động trên lớp
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho HS ở nhà
2. Chuẩn bị của học sinh
- SGK, SBT Ngữ văn 8, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
DỰ KIẾN SẢN PHẨM
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu khái 1. Luận đề, luận điểm trong văn bản
niệm luận đề, luận điểm trong văn nghị luận bản nghị luận.
- Luận đề là vấn đề được bàn luận trong - HS trả lời
văn bản nghị luận. Vấn đề đó có tính chất
bao trùm, xuyên suốt văn bản. Mỗi văn
bản nghị luận thường chỉ có một luận đề.
Luận đề có thể được nêu rõ ở nhan đề, ở
một số câu hoặc có thể được khái quát từ
toàn bộ nội dung của văn bản. Luận đề
trong văn bản nghị luận xã hội là hiện
tượng hay vấn đề của đời sống được nêu để bàn luận.
- Luận điểm là các ý triển khai những
khía cạnh khác nhau của một luận đề
trong văn bản nghị luận. Qua luận điểm
được trình bày, có thể nhận thấy ý kiến
cụ thể của người viết về vấn đề được bàn

luận.
2. Mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm,
lí lẽ, bằng chứng trong văn bản nghị luận
Luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu mối là những yếu tố có mối liên hệ chặt chẽ
liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ, với nhau trong văn bản nghị luận. Mối
bằng chứng trong văn bản nghị luận.
liên hệ này có tính tầng bậc. Như đã nêu - HS trả lời
trên, văn bản nghị luận trước hết phải có
một luận đề. Từ luận đề, người viết triển
khai thành các luận điểm. Mỗi luận điểm
muốn có sức thuyết phục, cần được làm
rõ bằng các lí lẽ và mỗi lí lẽ cần được
chứng minh bằng các bằng chứng cụ thể.
Có thể hình dung mối liên hệ này qua sơ đồ sau:
3. Đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp
Diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp


là các kiểu đoạn văn được phân biệt dựa
vào cách thức tổ chức, triển khai nội
dung. Việc phân biệt các kiểu đoạn văn
này liên quan đến câu chủ đề, tức là câu
thể hiện nội dung bao quát của đoạn văn.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu về đoạn - Đoạn văn diễn dịch: Đoạn văn có câu
văn diễn dịch, quy nạp, song song, chủ đề được đặt ở đầu đoạn, những câu phối hợp.
tiếp triển khai các nội dung cụ thể để làm
rõ chủ đề của đoạn văn. - HS trả lời
- Đoạn văn quy nạp: Đoạn văn triển khai
nội dung cụ thể trước, từ đó mới khái
quát nội dung chung, được thể hiện bằng
câu chủ đề ở cuối đoạn văn.
- Đoạn văn song song: Đoạn văn không
có câu chủ đề, các câu trong đoạn có nội
dung khác nhau, nhưng cùng hướng tới một chủ đề.
- Đoạn văn phối hợp: Đoạn văn kết hợp
diễn dịch với quy nạp, có câu chủ đề ở
đầu đoạn và cuối đoạn.