Chuyên đề Các phép toán với số thập phân Tóan 5 năm 2023

Các phép tính với số thập phân I/ Lý thuyết
Chuyên đề này sẽ giúp các em biết cách thực hiện các phép tính cộng, trừ, nhân, chia số thập phân.
II/ Các dạng bài tập
II.1/ Dạng 1: Cộng số thập phân
1. Phương pháp giải
- Muốn cộng hai số thập phân ta làm như sau:
+ Viết số hạng này dưới số hạng kia sao cho các chữ số ở cùng một hàng đặt thẳng cột với nhau.
+ Cộng như cộng các số tự nhiên.
+ Viết dấu phẩy ở cột thẳng cột với các dấu phẩy của các số hạng
- Để tính tổng của nhiều số thập phân, ta làm tương tự như tính tổng của hai số thập phân.
2. Bài tập minh họa
Bài 1: Đặt tính rồi tính:
a, 34,3 + 25,6 b, 12,07 + 23,16 Hướng dẫn giải a, 34,3 b, 12,07 + + 25,6 23,16 59,9 35,23 Bài 2: Tính:
a, 12,03 + 23,67 + 15,6 b, 15,7 + 0,9 + 7,8 Hướng dẫn giải
a, 12,03 + 23,67 + 15,6 = 51,3 b, 15,7 + 0,9 + 7,8 = 24,4
II.2/ Dạng 2: Trừ số thập phân


1. Phương pháp giải
- Muốn trừ một số thập phân cho một số thập ta làm như sau:
+ Viết số trừ dưới số bị trừ sao cho các chữ số ở cùng một hàng đặt thẳng cột với nhau.
+ Trừ như trừ các số tự nhiên.
+ Viết dấu phẩy ở hiệu thẳng cột với các dấu phẩy của số bị trừ và số trừ.
2. Bài tập minh họa
Bài 1: Đặt tính rồi tính:
a, 45,07 – 23,19 b, 23,9 – 12,15 Hướng dẫn giải a, 45,07 b, 23,9 - - 23,19 12,15 21,88 11,75
Bài 2: Tính bằng 2 cách: 8,3 – 1,4 – 3,6 Hướng dẫn giải
Cách 1: 8,3 – 1,4 – 3,6 = 6,9 – 3,6 = 3,3
Cách 2: 8,3 – 1,4 – 3,6 = 8,3 – (1,4 + 3,6) = 8,3 – 5 = 3,3
II.3/ Dạng 3: Phép nhân phân số
1. Phương pháp giải
- Nhân một số thập phân với một số tự nhiên:
+ Nhân như nhân các số tự nhiên
+ Đếm xem trong phần thập phân của số thập phân có bao nhiêu chữ số, rồi dùng
dấu phẩy tách ở tích ra bấy nhiêu chữ số kể từ phải sang trái.
- Nhân một số thập với 10, 100, 1000, ... ta chỉ việc chuyển dấu phẩy của số đó lần
lượt sang bên phải một, hai, ba,.. chữ số.


- Nhân một số thập phân với 0,1; 0,01; 0,001 ta chỉ việc chuyển dấu phẩy của số
đó lần lượt sang bên trái một, hai, ba,.. chữ số.
- Nhân một số thập phân với một số thập ta làm như sau:
+ Nhân như nhân các số tự nhiên.
+ Đếm xem trong phần thập phân của cả hai thừa số có bao nhiêu chữ số rồi dùng
dấu phẩy tách ở tích ra bấy nhiêu chữ số kể từ phải sang trái.
2. Bài tập minh họa
Bài 1: Đặt tính rồi tính: a, 23,5 x 5 b, 4,06 x 3 Hướng dẫn giải
a, 3,5 Thực hiện phép nhân như nhân các số tự nhiên x
5 Phần thập phân của số 3,5 có 1 chữ số. Dùng dấu phẩy tách ở
17,5 tích ra 1 chữ số kể từ phải sang trái. b, 4,06 x 3 12,18
Bài 2: Thực hiện phép tính: a, 35,6 x 100 b, 239,3 x 0,1 Hướng dẫn giải
a, Số 100 có 2 chữ số 0, nên ta dịch chuyển dấu phẩy sang bên phải 2 chữ số. 35,6 x 100 = 3560
b, Nhân với 0,1 thực chất là chia cho 10. Số 0,1 có 1 chữ số 0. Nên ta dịch chuyển
dấu phẩy sang bên trái 1 chữ số. 239,3 x 0,1 = 23,93
Bài 3: Đặt tính rồi tính: a, 23,4 x 1,5 b, 12,5 x 2,4 Hướng dẫn giải a, 23,4
Thực hiện phép nhân như nhân các số tự nhiên. x


1,5 Hai thừa số có tất cả 2 chữ số ở phần thập phân, ta dùng dấu 1170
phẩy tách ở tích ra 2 chữ số từ tùa phải sang trái. 234 35,10 b, 12,51 x 2,4 5004 2502 30,024
II.4/ Dạng 4: Phép chia số thập phân
1. Phương pháp giải
- Chia một số thập phân cho một số tự nhiên:
+ Chia phần nguyên của số bị chia cho số chia.
+ Viết dấu phẩy vào bên phải thương đã tìm được trước khi lấy chữ số đầu tiên ở
phần thập phân của số bị chia để tiếp tục thực hiện phép chia
+ Tiếp tục chia với từng chữ số ở phần thập phân của số bị chia
- Chia một số thập phân cho 10, 100, 1000,... ta chỉ việc chuyển dấu phẩy của số
đó lần lượt sang bên trái một, hai, ba,... chữ số.
- Chia một số thập phân cho 0,1; 0,01; 0,001, ... thực chất là nhân một số thập phân với 10, 100, 1000,...
- Chia một số tự nhiên cho một số tự nhiên mà thương tìm được là một số thập phân:
+ Viết dấu phẩy vào bên phải số thương
+ Viết thêm vào bên phải số dư một chữ số 0 rồi chia tiếp
+ Nếu còn dư nữa, ta lại viết thêm vào bên phải số dư mới một chữ số 0 rồi tiếp tục
chia, và có thể cứ làm như thế mãi.
- Chia một số tự nhiên cho một số thập phân: